Η Άτη είναι η εκδίκηση των Θεών στους ισχυρούς και αλαζόνες
«Δυνάμεις χωρίς σκηνοθέτη»
Η Άτη είναι, σύμφωνα με τα λεξικά, η σύγχυση φρενών, η αλαζονική μανία και η τύφλωση του νου, που μερικές φορές στέλνουν οι Θεοί στους ανθρώπους, οδηγώντας τους σε πράξεις αλόγιστες, αλλά όχι και ακαταλόγιστες… Πράξεις που τους οδηγούν στον αφανισμό και τον όλεθρο από το συνδυασμό της έπαρσης με την αφροσύνη. Η Άτη είναι η εκδίκηση των Θεών στους ισχυρούς και αλαζόνες….
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Η Άτη υπήρξε η πηγή πολλών δεινών στα Ομηρικά Έπη. Στην Άτη που έστειλε η Αφροδίτη αποδίδεται η απόφαση της Ελένης να φύγει από τη Σπάρτη και να ακολουθήσει τον Πάρι στην Τροία. Στην Άτη που έστειλε ο Απόλλωνας αποδίδεται και η απερισκεψία του Πάτροκλου στο πεδίο της μάχης. Στην Άτη επίσης, που έστειλε ο Δίας και θόλωσε το νου, οφείλεται η μανία του Αγαμέμνονα να πάρει τη Βρισηίδα από τον Αχιλλέα.
«Δυνάμεις χωρίς σκηνοθέτη»
Η «Άτη» γίνεται και ο τίτλος στο νέο ποιητικό βιβλίο του Γιάννη Λειβαδά, το οποίο περιλαμβάνει ποιήματα που γράφτηκαν στο διάστημα 2001 – 2009.Στο κείμενο που συνοδεύει την έκδοση, ο Γιάννης Λειβαδάς, προσδιορίζει την έννοια της «δικής του» Άτης: «Η Άτη αποτελεί τεκμήριο της απαλλαγής του ποιητικού λόγου από την προφανή ισορροπία και την φαινομενική στρατηγική του. Πρόκειται για μια συλλογή ποιημάτων απώθησης κάθε εκλογικευμένης αναπαράστασης.»
Με έμμεση αναφορά στη διαδικασία της αυτόματης γραφής, το νέο βιβλίο του Λειβαδά, αποτελεί από πολλές πλευρές ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον τόλμημα. Ένα εγχείρημα που θα μπορούσε να οδηγήσει στον …όλεθρο(!) έναν λιγότερο υποψιασμένο ποιητή, όμως στην περίπτωση του Λειβαδά, αποδίδει εξαιρετικά γοητευτικούς, απρόβλεπτους και ώριμους καρπούς. Η «απαλλαγή του ποιητικού λόγου από την φαινομενική στρατηγική του» γίνεται το όχημα που διαπερνά τα στεγανά και εισχωρεί σε απαγορευμένα βάθη.
Η Άτη, στο ομώνυμο και πρώτο ποίημα της συλλογής αποτυπώνεται με λέξεις, ως εξής: «Δυνάμεις δίχως σκηνοθέτη./ Αθόρυβα σημάδια χρόνου/ η αδιάσπαστη συνοχή/του Εγώ/ για εκατό χρόνια/ ίδια και απαράλλαχτη/ πρήζεται σαν ζώο πεθαίνει/ γραπωμένη από δεσμοφύλακα/ private eye/ τον φλοιό της γης.» Αποδόμηση και φθορά με την κρυφή υπόσχεση μιας νέας δημιουργίας. Μια περίπτωση όπου η Άτη μέσα από τον αφανισμό, μπορεί να οδηγήσει στην κάθαρση.
«Η κυριολεξία υστερεί σε αλήθεια»
Η ποίηση του Γιάννη Λειβαδά, δεν είναι εικονοπλαστική, αλλά διαλεκτική. Οι στίχοι οι λέξεις ακόμη και οι εικόνες δεν αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν εύκολες εντυπώσεις και δεν απευθύνονται στο συναίσθημα, αλλά στο πνεύμα. «Η κυριολεξία υστερεί σε αλήθεια./Έχω στο στόμα ένα τσιγάρο που στάζει/ Και διαλέγω ένα απ’ τα πουκάμισα-/Το ρούχο του σήμερα.» (“Vagabondia in Excelsis” σελ. 119.
Η απώθηση της εκλογίκευσης αναδεικνύει τη μαγεία της λέξης, σε μια εποχή που οι σημασίες των λέξεων αλλοιώνονται και επαναπροσδιορίζονται. Το πεδίο αναφοράς πολυδιάστατο. Από τον Όμηρο μέχρι τον Βούδα, από την Κίνα στην Αλαμπάμα, από τον Charlie Parker στη μοιραία μορφή ενός μποξέρ που …χτύπησε τη σκιά του! Ανάλογα πολυσυλλεκτική και η γλώσσα καθώς κινείται με άνεση από τη λόγια γλώσσα της φιλοσοφίας στην γλαφυρή αμεσότητα των λαϊκών εκφράσεων, τις οποίες εντάσσει με αυθεντικότητα και χωρίς συμπλέγματα στον ποιητικό λόγο.
Η αισθητική γίνεται πολιτική πράξη
Ο Γιάννης Λειβαδάς είναι ένας από τους πιο χαρισματικούς εκπροσώπους της σύγχρονης ποιητικής πρωτοπορίας, όμως ο λόγος του δεν είναι εγκλωβισμένος στην αυταρέσκεια και την ενδοσκόπηση, ούτε χάνεται στα σύννεφα ενός κάποιου ασυγκράτητου λογοτεχνικού παραληρήματος, που παρατηρούμε σε έργα ομοτέχνων του, αλλά αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε… Αντιθέτως. Ο λόγος του, απρόβλεπτος, χαρακτηρίζεται από βαθειά και διεισδυτική κοινωνική ευαισθησία, φλερτάρει εξ αρχής με το στόχο και τελικά τον κατακτά. Στο ποίημα με τίτλο «Μπαρ» η έκπληξη έρχεται στο τέλος: «Πίνω ακόμη ένα/Η μέθη δεν είναι τίποτα σπουδαίο/ Μα είναι απ’ τη δημοκρατία/ Πιο ακέραιη.»
Αν λοιπόν δεχτούμε ότι η αισθητική είναι πολιτική πράξη , τότε μπορούμε να πούμε ότι ο Γιάννης Λειβαδάς είναι ένας βαθύτατα πολιτικός ποιητής της εποχής μας!…
INFO
«ΑΤΗ, ΣΚΟΡΠΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 2001 – 2009»
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΙΒΑΔΑΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ 2011
ΣΕΛ. 160, ΤΙΜΗ € 12
ΒΙΟ
Ο Γιάννης Λειβαδάς γεννήθηκε το 1969 στην Καλαμάτα.. Εκτός από εκδότης, βιβλιοπώλης, αρθρογράφος και μεταφραστής έχει εργαστεί σε δεκάδες άλλους διαφορετικούς τομείς. Είναι μελετητής της νεότερης αμερικανικής ποίησης και της ποίησης της Άπω Ανατολής. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί επίσης στον ελληνικό, στον αμερικανικό, στον γαλλικό, στον κροατικό, στον ινδικό και στον ιρλανδικό τύπο.
Περισσότερα για τον Γιάννη Λειβαδά στην ιστοσελίδα του
Σχετικά Θέματα (Links)
«Τα οράματα μιας απίθανης γενιάς
Στοιχεία για την beat generation» του Γιάννη Λειβαδά (προδημοσίευση)
