Ο Οδυσσέας Ελύτης και ο κόσμος (Part 2 of 2)

0
1241

Ποιά ήταν η σχέση του Οδυσσέα Ελύτη με τη δημοσιότητα;

Δεν αγαπούσε τη δημοσιότητα. Όταν πήρε το Νόμπελ, αναγκάστηκε να ανταποκριθεί στο αίτημα της πληροφόρησης και να δώσει κάποια στοιχεία, αφού ήταν κάτι που αφορούσε όλη τη χώρα. Όμως γενικά δεν αγαπούσε τη δημοσιότητα και αυτό φαίνεται από τις ελάχιστες εμφανίσεις του. Δεν αγαπούσε την τηλεόραση, δεν αγαπούσε τις φωτογραφήσεις. Αγαπούσε την ουσία των πραγμάτων και όχι το «φαίνεσθαι»  και για την ουσία εργάσθηκε.

«Πίστευε ότι το δαχτυλικό

αποτύπωμα του Έλληνα

βρίσκεται στο Αιγαίο, στον

Κυκλαδικό Πολιτισμό και στη

φιλοσοφία των Ιώνων»

Ταξίδευε;

Υπήρξε ένας άνθρωπος που ταξίδεψε πολύ και αγαπούσε το ταξίδι ως ένα ερέθισμα. Αγαπούσε κυρίως την Ελλάδα με τον νησιωτισμό της. Ο νησιωτισμός που υπάρχει στο έργο του δεν είναι ένα επινόημα φιλολογικό, είναι ένα βίωμα. Και μάλιστα σε εποχές που ήταν δύσκολο να ταξιδέψει κανείς. Όταν πήγε το ‘50 στην Πάρο ή στις Κυκλάδες ήταν σαν ταξίδια σύγχρονων περιηγητών. Θέλει να αποτυπώσει μέσα στην ψυχή του τα μυστικά της ελληνικής ταυτότητος. Πίστευε πάντα ότι το δαχτυλικό αποτύπωμα του Έλληνα βρίσκεται στο Αιγαίο και στον Κυκλαδικό Πολιτισμό και στη φιλοσοφία των Ιώνων. Υπ’ αυτή την έννοια το ταξίδι της γνώσης και της έρευνας τον ενδιέφερε. Σήμερα είναι άλλη η νοοτροπία των ανθρώπων. Αν μπορούν έστω οι σημερινοί άνθρωποι μέσα από τον τουρισμό να υπάρχει μία ρωγμή πιο ουσιαστική. Δηλαδή να πάνε και στο μουσείο του μικρού τόπου και να περπατήσουν ήσυχα σε μιά παραλία χωρίς να ακούνε τη μουσική στη διαπασών που βάζει το μπαρ το παραλιακό, ίσως τα πράγματα να μπορούσαν να διασωθούν και να περάσει αυτή η μικρή εικόνα της φύσης που είναι μεγάλη.

Ποιο ήταν το νησί που αγαπούσε περισσότερο;

Ένας τόπος που διαμόρφωσε τη συνείδησή του, γιατί πήγε παιδί, πήγε πολλές φορές και διαμόρφωσε το νησιωτισμό στη σκέψη του Ελύτη ήταν οι Σπέτσες. Όχι οι Κυκλάδες, όχι άλλοι πιο μακρινοί προορισμοί. Γιατί όταν είναι ένα παιδί σε τόσο τρυφερή ηλικία και του δίνεται η δυνατότητα να παραμείνει για μεγάλο διάστημα σε ένα παρθένο μέρος όπως ήταν τότε οι Σπέτσες, είναι φυσικό να αποτυπώνεται αλλιώς μέσα του το ερέθισμα και το μυστικό αυτού του θαλασσινού κόσμου.

-Ποιό νομίζετε ότι είναι το στοιχείο που κάνει την ποίηση του Ελύτη επίκαιρη και ουσιαστικά διαχρονική;

Νομίζω με το γεγονός ότι η ποίησή του έχει να κάνει με αυτή την πραγματικότητα και την παρότρυνση που δίνει στον αναγνώστη να επαναπροσδιορίσει κανείς το ρόλο του σε αυτή την πραγματικότητα και να διεκδικήσει το δικαίωμά του σε μία ολοκληρωμένη ζωή, είναι μία αρχή που σαφώς αποδεικνύεται επίκαιρη. Επίσης βασικές έννοιες έχουν να κάνουν με τη ζωή όλων μας, την αποκάλυψη των μυστικών του κόσμου, με τον έρωτα, με τη διεκδίκηση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, είναι αρχές που στον Ελύτη δεν σχετίζονται με μία εποχή, με το αίτημα μιας ιδεολογίας. Σχετίζονται με το διαρκές αίτημα της πραγματικότητας. Όπως λέει ο ίδιος στη Μαρία Νεφέλη «Η γενναιότητα θα αναπτυχθεί στον έρωτα και στα βιβλία».

Όμως ο έρωτας έχει πάρει μία εντελώς άλλη μορφή στις μέρες μας. Από την μία γίνεται αγοραίος και από την άλλη αναπτύσσεται ένας συντηρητισμός. Πώς το βλέπετε;

Στην ποίηση του Ελύτη υπάρχει μία άλλη αντίληψη που είναι πιο κοντά στην αθωότητα των αισθήσεων και των αισθημάτων, και στο πώς κανείς με οδηγό τις αισθήσεις του μπορεί να οδηγηθεί στη σύλληψη των μυστικών του κόσμου, που η ίδια η λογική δεν έχει αυτή τη διάσταση. Στον Ελύτη υπάρχει άμεση συνεργασία δύο αντιμαχόμενων φαινομενικά στοιχείων, όπως είναι η σκέψη και η αίσθηση. Είναι ένας στοχασμός που έχει βαθειά μέσα του τον κόσμο των αισθήσεων όπως και οι αισθήσεις έχουν πολύ σκέψη για να λειτουργήσουν. Όλες αυτές οι σκέψεις για να αποκτήσουν το ειδικό τους βάρος χρειάζονται μία συστηματική μελέτη. Χρειάζεται κανείς να αφαιρέσει το βάρος της καθημερινής χρήσης των πραγμάτων και της καθημερινής βίωσης και να προσπαθήσει να δει τον κόσμο με πιο καθαρά μάτια.

-Θα υπάρξουν κάποιες νέες ανθολογήσεις έργων του;

Κάτι που έχει προγραμματισθεί και δεν έχει γίνει ακόμη είναι να συγκεντρωθεί ένας αριθμός από σαράντα περίπου συνεντεύξεις που έχει δώσει σε ένα διάστημα περίπου σαράντα χρόνων. Δηλαδή πολύ λίγες από έναν τέτοιο άνθρωπο και ένα τέτοιο έργο. Ο τίτλος που θα δοθεί είναι «Συν τοις άλλοις» πιθανότατα από τις εκδόσεις Ύψιλον. Σε όλες υπάρχει ένας ‘άξονας.

-Έχετε σκεφτεί την πιθανότητα να γραφτεί η βιογραφία του;

Μέσα στις προσεχείς αυτές εκδόσεις υπάρχει και ένα βιβλίο που βασίζεται στο χρονολόγιο, που έχω αρχίσει να δουλεύω. Με ενδιαφέρει πάντα όχι τόσο το ανεκδοτολογικό μέρος της ζωής, αν ας πούμε εκείνη την περίοδο ήταν ερωτευμένος με το τάδε κορίτσι, με ενδιαφέρουν τα στοιχεία αυτά που μπορεί πραγματικά να φωτίσουν το έργο του. Την αντίληψη, τη μυθολογία τη προσωπική, το σύστημα της σκέψης του Ελύτη.

Πόσο δύσκολο ήταν για σας, έχοντας ζήσει με ένα τόσο σημαντικό άνθρωπο, να συνεχίσετε μετά το θάνατό του;

Η απουσία του Ελύτη είναι σαφώς απουσία φυσική, για μένα μέσα σε αυτή τη δεκαετία ήταν μία έντονη ποιητική παρουσία. Έντονη πνευματική δημιουργία. Μία διάσταση πολύ σημαντική στη σκέψη μου, του χρόνου μου, της ευθύνης μου, της έγνοιας μου, έχει να κάνει με τα έργα του Ελύτη. Σαφώς είναι πολύ δύσκολο να βιώνει κανείς τη φυσική απουσία ενός ανθρώπου, όμως από την άλλη πλευρά όλη αυτή τη δεκαετία ένοιωσα μία έντονη πνευματική παρουσία. Και σε επίπεδο μελέτης και σε επίπεδο ομιλιών και σε επίπεδο εκδόσεων. Υπάρχει λοιπόν μία συνεχής επαφή με τον Ελύτη. Στη δική μου συνείδηση είναι αυτός που ζει όχι μόνο στο παρόν αλλά και στο μέλλον. Από την άλλη πλευρά το ιδιωτικό μέρος είναι μία ιστορία που αφορά ιδιωτικά εμένα.


Ημερομηνία άρθρου 25/6/2009                info@bookbar.gr

Back to part 1 of 2