100 χρόνια από τη γέννησή του
Στον Νικηφόρο Βρεττάκο τον ασυμβίβαστο, λυρικό και ανήσυχο ποιητή της γενιάς του ’30 είναι αφιερωμένο το 2012 καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του. Το υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε τη φετινή χρονιά «Έτος Νικηφόρου Βρεττάκου» και ανέθεσε στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου τον επίσημο επετειακό εορτασμό με το σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος εκδηλώσεων.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος αποτελεί έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ο οποίος συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με τις πνευματικές, πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις του ελληνισμού κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Έζησε σε μια εποχή με έντονο πολιτικό και κοινωνικό αναβρασμό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη και ανήκει στους δημιουργούς που ευαισθητοποιήθηκαν στα μηνύματα των καιρών και με το έργο του συνέβαλλε στην ανανέωση της νεοελληνικής ποιητικής δημιουργίας. Ο «ποιητής του Ταϋγέτου» εξύμνησε όσο λίγοι στο έργο του την αγάπη, την ειρήνη, τον ανθρωπισμό και το ελληνικό πνεύμα.
Το αφιέρωμα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου υλοποιείται σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης όπου βρίσκεται το Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου, με το Μουσείο Μπενάκη, με την Εταιρεία Συγγραφέων και με τις εκδόσεις Ποταμός. Προγραμματίζονται εκδηλώσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα σε όλη την Ελλάδα που θα φωτίσουν τη ζωή και το έργο του και θα το κάνουν γνωστό στο σημερινό κοινό.
Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
Κατά τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης στις 21 Μαρτίου, η καθιερωμένη ποιητική καμπάνια στα μέσα μαζικής μεταφοράς, θα είναι αφιερωμένη στον Νικηφόρο Βρεττάκο και αφίσες με στίχους του θα προβάλλονται στις οθόνες του μετρό, του ηλεκτρικού και του τραμ.
Την ίδια μέρα άλλωστε Τετάρτη 21 Μαρτίου –Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης η Εταιρεία Συγγραφέων σε συνεργασία με το ΕΚΕΒΙ διοργανώνει Βραδιά ποίησης και μουσικής που θα πραγματοποιηθεί στον πολυχώρο Bacaro. Η Αλίκη Καγιαλόγλου θα τραγουδήσει μελοποιημένα ποιήματα γνωστών ποιητών, μεταξύ των οποίων και του Νικηφόρου Βρεττάκου.
Για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης η Εταιρεία Συγγραφέων διοργανώνει δύο ακόμη εκδηλώσεις:
- Το επόμενο βράδυ, την Πέμπτη 22, συνεχίζεται ο εορτασμός με αναγνώσεις ποίησης στο Ιωνικό Κέντρο (Λυσίου 11, στην Πλάκα). Μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων θα διαβάσουν πολιτική ποίηση (από τον Όμηρο μέχρι σήμερα) σε μια βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του Νικηφόρου Βρεττάκου. [Συνδιοργάνωση: Εταιρεία Συγγραφέων / Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
- Η Λέσχη Ανάγνωσης της Εταιρείας Συγγραφέων στις δυο μαρτιάτικες συναντήσεις της, θα κάνει αναγνώσεις ποιημάτων του Ν. Βρεττάκου ενώ θα γίνουν εισηγήσεις από μέλη της Λέσχης για τη ζωή του ποιητή και το έργο του.
Συνέδριο στο Μουσείο Μπενάκη
Οι εκδηλώσεις θα κορυφωθούν στις 9 – 10 Νοεμβρίου 2012 με επιστημονικό συνέδριο αφιερωμένο στο έργο του ποιητή, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό κέντρο του Μουσείου Μπενάκη (οδός Πειραιώς 138). Θα συμμετάσχουν πάνω από 20 διακεκριμένοι μελετητές του έργου του. Θα ακολουθήσει έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου η οποία θα περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των πανεπιστημιακών, συγγραφέων και μεταφραστών του έργου του από την Ελλάδα και το εξωτερικό που θα αφορούν σε τρεις θεματικές: Μαρτυρίες για τον Νικηφόρο Βρεττάκο, Ο κόσμος του λογοτεχνικού έργου του Βρεττάκου, Η συνάντηση της λογοτεχνίας με την ιστορία και την ιδεολογία. Την Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου απαρτίζουν ο πρόεδρος Σταύρος Ζουμπουλάκης (εκδότης Νέας Εστίας) και τα μέλη Ελένη Τζανετάκου (Διευθύντρια Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σπάρτης) και Δημήτρης Αρβανιτάκης (υπεύθυνος εκδόσεων Μουσείου Μπενάκη).
Ιστότοπος
Από τα πιο σημαντικά σημεία στο αφιέρωμα του ΕΚΕΒΙ είναι η δημιουργία ιστοτόπου για τον Νικηφόρο Βρεττάκο, στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://vrettakos.ekebi.gr/ Ο ιστότοπος δίνει πληροφορίες που αφορούν το χρονολόγιο, την εργογραφία, τις κριτικές, το σωζόμενο οπτικοακουστικό υλικό.
Επίκειται και η ψηφιοποίηση υλικού από το Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου, το οποίο διαχειρίζεται η Βιβλιοθήκη Σπάρτης και θα δημοσιευθεί σε ειδικό κόμβο, που θα συνδεθεί με τον κόμβο του ΕΚΕΒΙ.
Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα δημιουργηθεί κινητή έκθεση για τον Λάκωνα ποιητή, με εργοβιογραφικά στοιχεία, εξώφυλλα βιβλίων, φωτογραφικό και αρχειακό υλικό για τη ζωή και το έργο του Παράλληλα στο πλαίσιο του προγράμματος «Φράσις» για τη στήριξη μετάφρασης ελληνικών έργων σε ξένες γλώσσες, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου προτίθεται να δώσει προτεραιότητα σε προτάσεις για τη μετάφραση έργων του Νικηφόρου Βρεττάκου σε άλλες γλώσσες, με στόχο να ανανεωθεί το ενδιαφέρον των ξένων εκδοτικών οίκων για το έργο του.
Σήμερα, το Αρχείο Μεταφρασμένων Ελληνικών Βιβλίων του ΕΚΕΒΙ καταγράφει 18 μεταφρασμένα έργα του Βρεττάκου (εκδόσεις αγγλικές, γαλλικές, γερμανικές, ιταλικές, ισπανικές, τουρκικές, βουλγαρικές, ρωσικές, κ.ά) και 2 συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις (αλβανικές).
Βασικός πυλώνας του αφιερώματος είναι η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης ως κύριος υπεύθυνος για το Αρχείο του Λάκωνα ποιητή και Ακαδημαϊκού Νικηφόρου Βρεττάκου, το οποίο φιλοξενείται στους χώρους της,. Το αρχείο του Νικηφόρου Βρεττάκου περιλαμβάνει τη βιβλιοθήκη του, περίπου 6000 βιβλία αλλά και προσωπικά του αντικείμενα και έπιπλα. Επίσης, υπάρχουν 3.600 δημοσιευμένα ποιήματα του, 4.000 χειρόγραφες σελίδες με ποιήματα και 500 σελίδες με πεζά, 450 άρθρα του δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες, 2.000 επιστολές σε φίλους του και 950 επιστολές προς την οικογένεια του, 4500 αποκόμματα εφημερίδων που αφορούν στον Νικηφόρο Βρεττάκο καθώς και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Εκδόσεις για τον Νικηφόρο Βρεττάκο
Τρεις νέες εκδόσεις ετοιμάζει ο εκδοτικός οίκος Ποταμός στο πλαίσιο του εορτασμού του Έτους Ν. Βρεττάκου:
- Νικηφόρος Βρεττάκος, Στης μνήμης το διάστημα. Λεύκωμα με σπάνιο εν πολλοίς ανέκδοτο εικονογραφικό υλικό.
- Γράμματα. Τέσσερα τομίδια με συγκεντρωμένες σημειώσεις και κείμενα του Νικηφόρου Βρεττάκου.
- Αλληλογραφία. Επιλογή από την πλουσιότατη επιστολογραφία του.
Στο αφιέρωμα για τον Νικηφόρο Βρεττάκο σημαντική στάθηκε η συμβολή του γιού του, Κώστα Βρεττάκου, χάρη στη βοήθεια του οποίου και του Συλλόγου Φίλων του Νικηφόρου Βρεττάκου μπόρεσε να γίνει αναστήλωση και συντήρηση του σπιτιού του στην Πλούμιτσα, το οποίο έχει μετατραπεί σε ξενώνα για τους μελετητές του έργου του.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε στο χωριό Κροκεές της Λακωνίας. Τα μαθητικά του χρόνια πέρασε στις Κροκεές και το Γύθειο. Από το 1929 έζησε στην Αθήνα ενώ παράλληλα τότε έκανε τα πρώτα του λογοτεχνικά βήματα. Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση. Από το 1946 ως το 1949 εργάστηκε στο περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα (αρχικά στη στήλη του βιβλίου, στη συνέχεια ως αρχισυντάκτης, εκδότης και διευθυντής). Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία , την κριτική και τη δημοσιογραφία. Με το πραξικόπημα του 1967 αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία. Προτάθηκε τέσσερις φορές για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τιμήθηκε με βαρυσήμαντα βραβεία όπως, μεταξύ άλλων, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1940, 1956, 1982), το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1974), το Αριστείο Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών (1982). Εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1986) και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1991).
