Αναπάντεχα κοντά, Αγγελική Σιδηρά

0
2702

Η νοσταλγία ενός απολεσθέντος κόσμου|

 Η Αγγελική Σιδηρά είναι ποιήτρια που αφοσιωμένα και δημιουργικά

woman-thinking-christine-ghattas-58760υπηρετεί τα ποιητικά μας πράγματα, με τη χαμηλόφωνη, ειλικρινή και ουσιαστική φωνή της, μένοντας παράλληλα πιστή  σε ένα ποιητικό πρότυπο, το οποίο συνδυάζει την ευαισθησία   με την ευγένεια,  την  ηπιότητα της έκφρασης με την ηδύτητα της γυναικείας γραφής.

 Της Τασούλας Καραγεωργίου

 Συνολικά το έργο  της Αγγελικής Σιδηρά συνίσταται σε μια ποίηση  του οικογενειακού βίου -αυτοβιογραφική και αφηγηματική η οποία επιβεβαιώνει πως μπορεί, για τα γραμματολογικά δεδομένα, να είναι αντιεπιστημονική η αποδοχή του όρου γυναικεία ποίηση,  ωστόσο είναι νόμιμη η επισήμανση  μιας αυθεντικά  γυναικείας οπτικής, η οποία αρμονικά  συνταιριάζει τη μητρική στοργή και μέριμνα, με μιαν επίμονη και αγέραστη ερωτική αίσθηση.

 Η Αγγελική Σιδηρά αντιλαμβάνεται την ποίηση ως μια  δωρεά ανταποδοτική . Ο δημιουργός αντιπροσφέρει αυτό που ως χάρισμα του προσεφέρθη. Η πρώτη ενότητα της συλλογής Αναπάντεχα κοντά, (Εκδόσεις Ευθύνη) περιλαμβάνει ποιήματα -στοργικά δώρα στα έξι εγγόνια της- τις μικρές αιωνιότητες, όπως χαρακτηριστικά τα προσφωνεί  στην αφιέρωση,  εναποθέτοντάς τους έτσι την ελπίδα μιας συνέχειας που ξεπερνάει τη φθορά. Η Αγγελική δηλαδή εμπιστεύεται στην ποίηση, την ευθύνη μιας αγάπης που υπερβαίνει τον θάνατο. Διαβάζω τους καταληκτικούς στίχους από το πρώτο ποίημα της συλλογής με τον χαρακτηριστικό τίτλο  του παιδικού γλωσσικού ιδιώματος τίτλο «Αβαπώ»:

 «Αβαπώ»

Υπάρχω ακόμη στα δάκρυα| που δροσοσταλίδες λαμπυρίζουν στις πυκνές σου βλεφαρίδες| –λόχμες που συγκρατούνε την ορμή τους| όταν βιάζομαι να φύγω– |και τότε αποφασίζω ν’ αναβάλω ακόμα και τον θάνατό μου |έτσι απλά όπως καθυστερώ για χάρη σου| και την προσωρινή μου αναχώρηση.

Το ποίημα «Επανάληψη» από την ενότητα με τον αμφίσημο τίτλο «Λούνα Παρκ» είναι μια κατάφαση στην ζωή  που με τους  σοφούς επαναληπτικούς της κύκλους πεισματικά επιμένει  να αγνοεί την αδήριτη αλήθεια της φθοράς και του θανάτου:

  Επανάληψη

 Και μία αθωότητα… |Μια αθωότητα και μια χαρά| σε κέρματα αγοράζεις| διάρκειας μικρής.

 Προσωρινά ξεχνάς. |Ξεχνάς τον χρόνο που καραδοκεί| αυτά τα γέλια στα πρόσωπά τους  |σε ρυτίδες να χαράξει| ν’ αναιρέσει |τη μαγεία των στιγμών.

 Ὡστόσο το θαύμα θα επαναληφθεί. |Και τα παιδιά αυτά |που τότε δεν θυμόντουσαν το μέλλον τους |θα φέρουν πάλι τα παιδιά τους |γιατί και το ξεγέλασμα| είναι συστατικό απαραίτητο| στο αμείλικτο παιχνίδι| της ζωής.

 Δεν λείπει και η απόπειρα μιας απάντησης  στα αγωνιώδη  ερωτήματα  που προκαλεί η υπαρξιακή αναζήτηση, όπως αυτή εντοπίζεται στο  ποίημα «Κουκλοθέατρο» από την ίδια ενότητα:

 Κουκλοθέατρο

 Ξέρω πως υπάρχεις| κι ας μην Σε βλέπω| Όπως ο θεατρώνης| κινεί| τα νήματα| στις μαριονέτες| κι εκείνες αγνοώντας τη μορφή του| δεν αναρωτιούνται καν| ποιος τάχα ενορχηστρώνει| την μικρή διαδρομή τους.

 Ἔτσι κι εγώ έπαψα να Σε ψάχνω| Γνωρίζω μόνο| πως υπάρχω| άρα υπάρχεις.

 Το ποίημα καταλήγει σε μιαν ιδιότυπη θεολογία παραμυθητική του άγχους που προκαλεί η βεβαιότητα της φθαρτότητας των εγκοσμίων .

Αυτή τη φθορά επιχειρεί να υπερβεί στα ποιήματα του Καύσωνα πραγματικού και συμβολικού στα οποία κυριαρχεί ένας διακαής πόθος για μιαν ολοένα ματαιούμενη επικοινωνία με το αγαπημένο πρόσωπο που δεν υπάρχει πλέον στη ζωή και που συνεχώς θαμπώνει τη μορφή του  η λήθη:

 «Μ’ αγαπάς ακόμα;» κι όλο πάλευα| με τα ιδρωμένα μου σεντόνια| περιμένοντας την ανταπόκριση.

 Η Αγγελική Σιδηρά έρχεται από το άστυ. Συντηρεί μνήμες ενός γοητευτικού  και ευγενούς αστικού βίου που φαίνεται πως διάνυσε μια βραχύβια πορεία στον τόπο μας και έχει απομείνει σήμερα μόνο νοσταλγία ηδύπικρη ενός οριστικά απολεσθέντος κόσμου ασπρόμαυρου  όπως η έξοχη ηθογράφηση του στις παλιές καλές ελληνικές ταινίες. Αρκεί να προσέξει κανείς τις ποικίλες  αναφορές της Αγγελικής  στις θελκτικές λεπτομέρειες της ζωής που παρήλθε , στα φορέματα με τα φουρό , στο μπαράκι που βρισκόταν στην ταράτσα της Φιλοθέης,  σε αναγνώσματα όπως Τα ανεμοδαρμένα ύψη, στον παθιασμένο σκοπό του ρωσικού τσι Τσόρνια, και κυρίως στα αισθησιακά αγαπημένα της ταγκό, για να αποκομίσει μιαν αίσθηση ενός κόσμου που έχει πλέον μετακομίσει στη μνήμη αυτών που απέμειναν να ανακαλούν την εκλεκτή του ποιότητα.    Εγκάτοικος αυτού του κόσμου είναι η Αγγελική, φορέας μιας  εκλεπτυσμένης ευρωπαϊκής παιδείας η οποία συνδύαζε την ποίηση με το ποιητικώς ζῆν και ανακάλυπτε πρότυπα πολιτισμού, σε μιαν  Ευρώπη που μπορούσε τότε αντιστοίχως να τα προσφέρει.

 Το απόσταγμα αυτής της εμπειρίας κατατίθεται στην  ενότητα του βιβλίου που χαρακτηριστικά επιγράφεται Trop tard και περιλαμβάνει ποιήματα με ξενόγλωσσους τίτλους, όλα να παραπέμπουν σε τραγούδια (ισπανικό ,γαλλικό,  δύο ιταλικά ένα γερμανικό και δύο αγγλικά)  που έγιναν επιτυχίες περί τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 και τα μέσα της δεκαετίας του ‘60.  Πρόκειται για την ενότητα που προσφέρει ηχητική υπόκρουση στην όλη συλλογή εντείνοντας  το νοσταλγικό της  στοιχείο ενώ παράλληλα ανακαλεί   λησμονημένες ερωτικές αισθήσεις  καθώς φέρνει στην επιφάνεια έναν έρωτα που επιμένει να αναγεννάται μέσω της μνήμης.

 Οι παραπομπές στους τίτλους των τραγουδιών σημειώνονται με διακριτικούς αστερίσκους που δημιουργούν μιαν γοητευτική μουσική πολυφωνία. Είναι το ισπανικό «Piensa en mi» (=Σκέψου κι εμένα), το «Der rosen cavalier» (=ο ιππότης του ρόδου) από την ομώνυμη γερμανική όπερα του Γιόχαν Στράους, το Friendly Persuasion (=φιλική πειθώ )  διάσημο ερωτικό τραγούδι συνδεδεμένο με την αισθησιακή φωνή του Pat Boon του οποίου οι στίχοι εντάσσονται μεταφρασμένοι στο σώμα του ποιήματος συνεισφέροντας σημαντικά στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ερωτικής διάψευσης και ανεκπλήρωτου πάθους, το ιταλικό «A casa dIrene» μεταφερμένο στην ατμόσφαιρα των σπιτιών με το κόκκινο φωτάκι της οδού Φυλής, το  επίσης ιταλικό το Vorrei (=θα ήθελα) με την ανανταπόδοτη αφαιρετική  date, την ελλείπουσα όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Αγγελική από τη Γραμματική του Τζάρτζανου, τραγούδια μιας χωρίς ανταπόκριση βασανιστικής ερωτικής επιθυμίας, το γαλλικό trop tard (= πολύ αργά) με την πικρή διαπίστωση της οριστικής ματαίωσης και του αμετάκλητου τέλους. Και τέλος το πικρά σαρκαστικό Ca va ca va που έρχονται να το διαψεύσουν η ανελέητη αρρώστια και ο θάνατος.

 Η ποίηση της Σιδηρά φιλοξενεί τα μικρά και καθημερινά. Ταυτοχρόνως όμως δεν παραλείπει να ατενίζει τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα συμπάσχοντας και αγωνιώντας. Το ποίημα «Άνεργος» με  μότο τον χαρακτηριστικό στίχο του Νίκου Καρούζου (Μην του μιλάτε. Είναι άνεργος) εγγράφει με τρόπο ποιητικά λειτουργικό άμεσο και συγκινητικό το σύγχρονο πρόβλημα. Διαβάζω τους πρώτους στίχους:

 Άνεργος

 Δεν είναι το ξυπνητήρι| που τον τινάζει κάθιδρο| κάθε που ξημερώνει| απ’ τα σεντόνια του.| Είναι οι κτύποι της καρδιάς του| εθισμένοι ν’ αναστατώνονται| απ ’το κουδούνισμα του.| Γουλιά-γουλιά νωχελικά ο καφές| πετρώνει σταλακτίτης  δηλητήριο| στα σωθικά του.| Στο κατακάθι ύστερα| αργά βουλιάζουν| συσσωρευμένα όνειρα|  ματαιωμένα.| Μέσ’ από την ντουλάπα| μοιάζει να τον περιγελά| το γκρί κουστούμι, σκιάχτρο| στην κρεμάστρα,| με τη ριγέ γραβάτα| κόμπο να του δένει το λαιμό| και τα παπούτσια του| δυο τρύπες μαύρες| χάσκουν μνήμες| από δρομολόγια| ακυρωμένα πια οριστικά.| ………………………

 Θα ήθελα κλείνοντας να σχολιάσω αυτό που όφειλα να κάνω πρώτα : τον τίτλο του βιβλίου. Το άφησα τελευταίο για  να ανατρέψω τη μελαγχολική υποδήλωση της εγγύτητας του τέλους και  να αναγνώσω το Αναπάντεχα κοντά ως αναγεννητικό πλησίασμα στην ανορθόγραφη αγάπη της μικρής Αγγελικής 

 Mε το αυθαίρετό της όμικρον| που η στρογγυλή του τόλμη| κατάργησε αρχή και τέλος| διαιωνίζοντας| εκείνη τη μικρή μεγάλη | ανορθόγραφη αγάπη της.

 

info@bookbar.gr

 

 

 INFO

anapantexa_konta_bookbar908Αναπάντεχα κοντά

Αγγελική Σιδηρά

Ποίηση

Εκδόσεις Ευθύνη 2013

Σελ. 79, Τιμή € 10,65

 

 

 

 

 

 

ΒΙΟ

aggeliki-sidira-890Η Αγγελική Σιδηρά – Παπακώστα γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει εργαστεί στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και στο Υπουργείο Εξωτερικών. Είναι εθελόντρια κοινωνικής πρόνοιας στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, γερμανικά και αγγλικά, έχουν συμπεριληφθεί σε γνωστές ανθολογίες και έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Ποίησή της έχει παρουσιαστεί στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην περιφέρεια.