Κατανυκτική σπουδή απώλειας και σπονδή μνήμης/
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ/
Ο ποιητικός λόγος, μέσα στην λιτότητα και την ευστοχία που τον διακρίνει, λαξεύει πάντα εικόνες και συναισθήματα. Ακόμα κι όταν βυθίζεται στα ερέβη του θανάτου. Πολύ περισσότερο μάλιστα, αν μετά – ή μέσα – απ’ αυτόν τον τελευταίο, ποθεί το φως της ζωής. Σήμερα αναφερόμαστε στο τελευταίο βιβλίο αξιώσεων του Δημήτρη Κοσμόπουλου, το «Θέριστρον», που απέσπασε, όχι άδικα, το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, και το οποίο κυκλοφορεί σε μια εξαιρετικά επιμελημένη, σκληρόδετη έκδοση από τις εκδόσεις Κέδρος.
Το Θέριστρον είναι μια πολύ όμορφη αρχαιοελληνική λέξη (συναντάται στην Παλαιά Διαθήκη, στην μετάφραση των Εβδομήκοντα) με διπλή σημασία: είναι το δρεπάνι του θερισμού, και ταυτόχρονα το ελαφρό, θερινό ένδυμα. Και ο ποιητής το χρησιμοποιεί πολύ εύστοχα, για να μας κοινωνήσει όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα που κατοικούν μέσα στην ψυχή του. Μια Αμάλθεια ποιημάτων αναβλύζουν από την έμπνευσή του, με όλη την θρησκευτική πνευματικότητα, την πίστη, τον λυρισμό, τον συμβολισμό, και την βαθιά γνώση του πλούτου της ελληνικής γλώσσας – στην συγκεκριμένη περίπτωση της εκκλησιαστικής – που τον χαρακτηρίζουν.
Τα 73 ποιήματα της συλλογής διαιρούνται σε τέσσερις ενότητες.
Η πρώτη περιλαμβάνει τρία «προκαταρκτικά» στο πνεύμα τους ποιήματα, το πρώτο από τα οποία είναι αφιερωμένο στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Κώστα Κρυστάλλη, ενώ το δεύτερο και το τρίτο μας μυούν με βιωματικό τρόπο στην αγωνία του ποιητή γύρω από τον θάνατο.
Η δεύτερη προσφέρει μια λυρικότατη σπονδή στη μνήμη γνωστών προσωπικοτήτων του πνευματικού και κοινωνικού μας βίου που χάθηκαν, του ποιητή Ηλία Λάγιου, του Κύπριου ποιητή Σάββα Παύλου, του Δημήτρη Μητροπάνου, του ποιητή Γιάννη Κοντού, και του φοιτητή Βαγγέλη Γιακουμάκη.
Η τρίτη αντικατοπτρίζει ουσιαστικά μια τιτάνια πάλη μεταξύ θανάτου και ζωής, όπου, μέσα από τον πρώτο θα ανθίσει η δεύτερη, με την εκδίπλωση ενός εκπληκτικού ύμνου στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο ως (ακριβώς) προδρόμου αυτής της άνθισης της ζωής, η οποία θα γεννηθεί μαζί με τον Ερχόμενο Χριστό.
Και τέλος, στην τέταρτη ενότητα, ο Κοσμόπουλος στοχάζεται, όχι μόνο γύρω από την ζωή και τον θάνατο, αλλά και, με αρκετή δόση ειρωνείας και πικρίας, γύρω από την σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια πραγματικότητα. «Άκου τους νέους προφήτες, άκου offshore και ΔΝΤ / κι έλα μαζί μας στο κατάστρωμα της νέας κιβωτού. / Για να χαζεύουμε σε σήριαλ τα Πάθη του Χριστού», γράφει πολύ εύστοχα στο ποίημα «Tele–Scerzo (M’ a non tropo)» στην σελ. 87, ενώ στο «Δημοτικό» (σελ. 88), προσθέτει: «Πώς θ’ αντέξεις τόσα mails, πώς θ’ αντέξεις τόσα likes, / νά ’γραφες και κάνα στίχο, θα ηρεμούσανε τα sites”. (Εδώ θα σημειώσουμε και τις εντυπωσιακές ομοιοκαταληξίες).
Ο ποιητής όμως, είναι στρατιώτης. Το ομολογεί ο ίδιος σ’ ένα από τα τελευταία ποιήματα του βιβλίου, το «Πηνελόπη, Ελένη» (σελ. 93), όταν γράφει «Εμένα, ματωμένο κι αθώο σαν φονηά / το δόρυ από το στήθος, που σ’ άγρια παγανιά… / θα μου το ξεκαρφώσεις…». Ένας στρατιώτης «παλαίμαχος» μαχητής, και θανάσιμα λαβωμένος, που κυριαρχεί στα ποιήματα του βιβλίου. «Με το ακόντιο στο στήθος βυθισμένο / μες το κορμί σου γέρνει και θα γκρεμιστεί / εκείνος ο στρατιώτης με το ξεσκισμένο / αμπέχονο και την ασπίδα του στη γη.» Ένας στρατιώτης που «ορθώνεται», όταν φθάνει ο Ιωάννης, ο οποίος εμπνέει τον ποιητή στην αναζήτηση της ζωής, καθώς κηρύσσει τον Ερχόμενο, την Άμπελο την Αληθινή («Αντίφωνο», σελ. 31).
Ουσιαστικά σε ολόκληρο το βιβλίο ο ποιητής αναμετριέται με τον θάνατο, η θρησκευτικότητά του όμως, τον ωθεί προς την ελπίδα και τη ζωή, την οποία τόσο ποθεί, χάρη στον Ιωάννη τον Βαπτιστή και τον Ιησού. «Όρθρε κατάκαρπε, έλα, Ιωάννη. / Στης πέτρας μου τις ιερογλυφικές γραμμές / χαράζεις το όνομα που θα με κάνει / να γεννηθώ στης σιωπής μου τις φωνές.», καταθέτει χαρακτηριστικά στο ποίημα «Άχρονο», στη σελίδα 45. Ενώ νωρίτερα, στο «Μέθοδος», σελ. 33, συμπυκνώνει την σκέψη του λέγοντας: «Το πένθος είναι δίκοπο μαχαίρι, / θα σε χτυπήσει στης καρδιάς τα μέρη, / για ν’ αναβρύσει το χρυσό το ρόδο, / πίδακας με πολύφυλλο τον ήχο / εκείνου του φωτός που θα πετύχω / με γλώσσα αλγορρύθμων εν προόδω.»
Όπως θα παρατηρήσουμε, ο Κοσμόπουλος είναι ποιητής που έχει μέσα του τον παραδοσιακό ρυθμό του στίχου, γι’ αυτό και όλα του τα ποιήματα είναι εκφρασμένα με μέτρο και, τα περισσότερα, με ρίμα. «Παίζει» με τη φόρμα του σονέτου και τον δεκαπεντασύλλαβο, και όσο δύσκολο κι αν προβάλλει αυτό το είδος έμμετρης γραφής, οι στίχοι του Κοσμόπουλου είναι γεμάτοι συναίσθημα, υψιπέτες και ανάγλυφοι: μέσα από τις χορδές της ευαισθησίας τους, δίνουν όνομα στην ομορφιά των πραγμάτων, υλικών και άυλων.
Ανάμεσα στα ποιήματά του, δεν μπορούμε να μην σταχυολογήσουμε επιπλέον, και τα δύο που αναφέρονται με εξαιρετικό λυρισμό στην τραγωδία της Κύπρου, το «Τώρα να φέρω κερί, Σάββα Παύλου» (σελ. 21), το οποίο είναι αφιερωμένο στον Σάββα Παύλου, και το «View point, Δερύνεια, 21.7.2017», (σελ. 35). «Αυτό το φως, γεμάτο κάρβουνο, αίμα, η θάλασσα / πήρε το αόρατο φτερούγισμα, σιωπή, και μένα / που την χάλασα.», τελειώνει σε μια θρηνητική αποστροφή το «View point, Δερύνεια, 21.7.2017».
Ολόκληρο το «Θέριστρον» του Δημήτρη Κοσμόπουλου είναι ένα έργο εμπνευσμένο, κι εμείς θα ολοκληρώσουμε τούτο το μικρό αφιέρωμά μας σ’ αυτό, παραθέτοντας τους τελευταίους στίχους από το ποίημα «Un morto che parla», της σελίδας 74, που μας προσφέρουν, όπως και όλο το βιβλίο, ψυχική ανάταση: «Δεν είναι μοίρα ο κυνηγός, / ο θάνατος που σε φωνάζει… / Ό,τι κρατάει, αναστημένο / σηκώνεται από το κρεββάτι. / Δεν το αφανίζει το κυνήγι. / Πεθαίνεις κι η ζωή ανοίγει.»
INFO
Θέριστρον
Δημήτρης Κοσμόπουλος
Κέδρος 2018
Σελ. 117, Τιμή € 16,60
Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΗΡΩΣΗΣ
ΤΑ Ονόματα των Τυχερών
Δημήτρης Λεβογιάννης, Αττική
Μαρία Νιώτη, Θεσσαλονίκη
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Έναν χρόνο μετά, +20.1.2016 (Αφιερωμένο στον ποιητή Γιάννη Κοντό)
Πρόσφυγες από Πειραιά μέχρι την Ειδομένη.
Πρόσφυγας τριγυρνάς στον ύπνο μου κι εσύ.
Νύχτα – κασκόλ, αστραφτερό βελούδο – λερωμένη
τύλιγε τον λαιμό σου. Γύρεψες κρασί,
με ρώτησες για εκείνο το παιδί – σε ποιο νησί
το ξέβρασαν τα κύματα και με ταξί
είπες ότι θα βγεις στην εθνική, και στους γονείς
θα δώσεις την “Ωδή σ’ ένα παιδάκι”. Ότι πονείς.
Πρόσφορο γύρεψες κι ένα μελισσοκέρι
για τις ψυχές που ο καιρός θα φέρει
σε φουσκωμένα κύματα πνιγμένες.
“Τα σπίτια σας θα πλημμυρίσουν, κι οι χαμένες
φωνές τους θα πετούν απ’ τις οθόνες.
Μα εδώ είμαστε πολλοί. Δεν θά ‘ναι μόνες”.
16η ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 μ.Χ., 6.00 μ.μ. (Για τον Βαγγέλη Γιακουμάκη)
Βρήκανε το κορμί σου σπαραγμένο από τ’ αγρίμια
σ’ απάτητο της λίμνης καλαμιώνα,
κι η Μάρτυσσα η Μάνα σου συντρίμμια,
μέσα σε πάγο φως διακαναλικού χειμώνα,
ράγισε με το πρόσωπό της πέτρα,
κι αδάκρυτη, στεγνή, μέρες τα χρόνια σου εμέτρα.
Βουβά στον θάλαμο του τηλεοπτικού νεκροτομείου
ψιθύριζε στην Παναγία: “Στου σφαγείου
ετούτου την αβάσταχτη την νέκρα
εισήλθε κι ο Υιός Σου, κι άμα θέλει,
αρπάζει στην Ανάστασή Του τον Βαγγέλη”.
Τά ‘ξερες όλα τούτα πώς θα γίνουν
κι όπως ταινία προσεχώς τα ζούσες,
όταν τους άφηνες να δέρνουν και να φτύνουν,
κι ήσουν αρνάκι όταν η λύσσα τους μεθούσε.
“Είμαι περήφανη για το παιδί σου
γιατί σταυρώσαν την ψυχούλα του. Θυμήσου”,
απάντησε η Παναγία απαλά.
Τά ‘ξερες όλα τούτα. Τά ‘ξερες καλά.
ΒΙΟ
Ο Δημήτρης Κοσμόπουλος γεννήθηκε στο Κοντογόνι (Παπαφλέσσα) Πυλίας στη Μεσσηνία. Μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Σπούδασε νομικά και θεολογία. Είναι ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Zει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει εκδώσει οκτώ ποιητικά βιβλία και τρία βιβλία δοκιμίων για θέματα λογοτεχνίας και κριτικής. Το 2005 του απονεμήθηκε το βραβείο Έλληνα Λυρικού ποιητή “Λάμπρος Πορφύρας” της Ακαδημίας Αθηνών και το 2013 το Διεθνές Βραβείο Κ. Π. Καβάφη για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Δοκίμια και κριτικά κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε όλα τα λογοτεχνικά περιοδικά και σε εφημερίδες. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και στα αραβικά, και έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες. To “Θέριστρον” (εκδ. Κέδρος, 2018) αποτελεί το ένατο και τελευταίο ποιητικό του βιβλίο. Διευθύνει το λογοτεχνικό περιοδικό “Νέα Ευθύνη”.
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Θέριστρον, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Εκδόσεις Κέδρος
ΕΔΩ Συμπληρώστε τη Φόρμα Συμμετοχής
Διαβάστε τους όρους συμμετοχής
-
Αν είστε κάτοικος εκτός Αθηνών, γράψτε και την ταχυδρομική σας διεύθυνση για να σας σταλεί και ένα κινητό τηλέφωνο επικοινωνίας.
-
Οι τυχεροί θα παραλάβουν το αντίτυπό τους από το βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Κέδρος, Γενναδίου 3, Αθήνα, τηλ: 2103802007, Δε-Πα 8:00-4:00, Σα 8:00-2:30
-
Δύο τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου.
-
Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
-
Παρακαλούμε να συμπληρώνετε τα στοιχεία σας (όνομα –διεύθυνση) με ελληνικούς χαρακτήρες για να αποφεύγονται τα λάθη.
-
Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στο Book Bar.
Καλή Τύχη!!!
