«Εγώ είμαι ευτυχισμένος με τη μοναξιά μου»|
Μια από τις πιο δυναμικές και πρωτοποριακές φωνές των ελληνικών γραμμάτων, ένας από τους κύριους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του ’70, ο διακεκριμένος ποιητής και λογοτέχνης Γιάννης Κοντός, έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της Τετάρτης 21 Ιανουαρίου 2015, μετά από μακρά παραμονή σε νοσοκομείο. Ήταν 72 ετών.
«Εγώ είμαι ευτυχισμένος με τη μοναξιά μου.» μου είχε πει το 2008 σε συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει, με αφορμή την έκδοση της ποιητικής του συλλογής Ηλεκτρισμένη Πόλη (Εκδόσεις Κέδρος). «Η μοναξιά είναι για μένα επιλεγμένος τρόπος ζωής, όπου δεν είμαι μοναχός μου, ούτε μοναχικός. Τη μοναξιά ξέρω και τη δαμάζω. Βέβαια όλα αυτά είναι συνδεδεμένα με τη λογοτεχνία που είναι μία μεγάλη συντροφικότητα. Σκέφτομαι τις λέξεις, τους στίχους, παρατηρώ τα πρόσωπα στο δρόμο και αυτά μου δημιουργούν τα ποιήματα, μου δημιουργούν τα βιβλία.»
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Ο Γιάννης Κοντός γεννήθηκε στο Αίγιο το 1943. Σπούδασε οικονομικά και εργάστηκε ως ασφαλιστής. Μεταξύ 1971-1976 διατήρησε, μαζί με τον Θανάση Νιάρχο, το βιβλιοπωλείο “Ηνίοχος”, σημείο συνάντησης λογοτεχνών και διανοούμενων κατά τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας.
Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε με ποίηση το 1965, και με το πρώτο του βιβλίο, το 1970. Έχει εκδώσει δεκαπέντε ποιητικά βιβλία, δύο βιβλία με πεζά κείμενα (“Τα ευγενή μέταλλα”, τ. 1 και 2), και τρία βιβλία για παιδιά. Ποιήματα και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες.
Το 1973 πήρε τη χορηγία του Ιδρύματος Ford. Επί σειρά ετών ήταν συνεργάτης του ραδιοφώνου καθώς και των εκδόσεων “Κέδρος”.
Ο Γιάννης Κοντός υπήρξε μια προσωπικότητα έντονη, δραστήρια και εκρηκτική και ανήκε στην ξεχωριστή εκείνη «ράτσα» των ανθρώπων που δεν χάνουν ποτέ την παιδικότητα τους. «Κάθε φορά που τον έβλεπα, πίστευα ότι έβλεπα ένα μεγάλο παιδί. Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα πεθάνει… Ο θάνατος δεν του ταιριάζει καθόλου» ήταν το σπαρακτικά αφοπλιστικό σχόλιο που έκανε για την είδηση του θανάτου του η συγγραφέας Μάρω Βαμβουνάκη.
Εκκεντρικός, θαρραλέος, δεν έκρυβε τα λόγια του για να γίνει αρεστός και διατηρούσε μέχρι τέλους όμορφες και τρυφερές ιδιομορφίες: «Γράφω ακόμη με μολύβι για λόγους αντιστάσεως» μου είχε πει και η φράση αυτή έκανε αργότερα το γύρο του διαδικτύου…. Αυτό όμως δεν τον έκανε εχθρό της τεχνολογίας, όπως θα έσπευδαν πολλοί με ευκολία να συμπεράνουν. Ήταν γνώστης των ποιητικών blogs που είχαν αρχίσει τότε να εμφανίζονται στο διαδίκτυο «Πολλοί καλοί ποιητές των blogs δουλεύουν αετόνυχα την τεχνολογία, αλλά έχουν αναφορά στη Γενιά του ‘30»
Έχει κατά διαστήματα συνεργαστεί με περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού καθώς και με το “Το Βήμα της Κυριακής”. Το 1980 κυκλοφόρησε δίσκος με μελοποιημένα ποιήματά του από τον συνθέτη Νίκο Καλλίτση, με τον τίτλο “Απόπειρα”. Έχει γράψει κείμενα για σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους.
Τον Απρίλιο του 1992 εκδόθηκε μια επιλογή ποιημάτων του με τίτλο “Όταν πάνω από την πόλη ακούγεται ένα τύμπανο”, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, εικονογραφημένη από τον ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά. Το ενδέκατο βιβλίο του, “Πρόκες στα σύννεφα”, 1999, είναι μια ανθολόγηση όλων των ποιητικών του βιβλίων, που έκανε ο ζωγράφος Γιάννης Ψυχοπαίδης, την οποία συμπλήρωσε με 20 χαρακτικά. Δίδαξε σε σχολή θεάτρου.
Το 1998 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική συλλογή Ο αθλητής του τίποτα. Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου.
Εργάστηκε για πολλά χρόνια στις εκδόσεις Κέδρος και ήταν ο πρώτος αναγνώστης πολλών ποιητικών συλλογών. Ενθάρρυνε και βοήθησε να βρουν τον δρόμο προς τα βιβλιοπωλεία έργα πολλών καταξιωμένων σήμερα ποιητών. Τα τελευταία χρόνια εκδοτική του «στέγη» υπήρξαν οι εκδόσεις Μεταίχμιο.
Ο Γιάννης Κοντός αγαπούσε με το ίδιο πάθος την ποίηση, το θέατρο και τη ζωγραφική. Γι’ αυτό και πολλά βιβλία του συνοδεύονταν από έργα Ελλήνων ζωγράφων που συνομιλούσαν με τους στίχους του.
Το 2013 κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων με τίτλο «Τα ποιήματα» και το 2014 τα «Μυστικά Τοπία με πεζά κείμενα. Και τα δύο από τις εκδόσεις Τόπος.
Ο Γιάννης Κοντός υπήρξε από τους λίγους λογοτέχνες, τους πνευματικούς ανθρώπους που προέβλεψε την οικονομική κρίση, είδε τις αιτίες της και μίλησε απερίφραστα γι αυτές. Στην ίδια συνέντευξη του 2008 μου είχε πει: «Δεν βλέπετε τι γίνεται τα σαββατοκύριακα με όλα αυτά τα τεράστια τζιπ που οδηγούν νέοι και γέροι, να γυρνούν γύρω από το Κολωνάκι ή στη Θεσσαλονίκη για να επιδειχθούν. Αυτό είναι έλλειψη γούστου και μία μόδα βλακώδης. Υπάρχει υπαρξιακό κενό. Δεν μπορείς να βάλεις μυαλό σε αυτό τον κόσμο. Παλιότερα ήταν χαμηλοί οι μισθοί. Σήμερα ο εργάτης έχει δύο αυτοκίνητα και πηγαίνει στη Μεγάλη Βρετάνια να πιεί ποτό. Υπάρχει ένας στρατωνισμός ζωής που φέρνει μία κατανάλωση, μία ομαδοποίηση, μία έλλειψη γούστου.»
Η αντίληψη και η ευαισθησία του, τον έκαναν να διακρίνει από νωρίς την υπερβολή και την κενότητα που έκρυβε ο υπερβολικός καταναλωτισμός και το έλεγε απερίφραστα: «Εγώ δεν έχω ούτε αυτοκίνητο, ούτε κινητό. Είμαι εναντίον αυτών των πραγμάτων. Όχι ότι δεν χρειάζονται, αλλά αυτό που βλέπουμε κάθε μέρα, που καταντάει χυδαιότητα, παντού, όλοι οι άνθρωποι, γυναίκες, άνδρες, παιδιά, εργαζόμενοι, οι πάντες, με ένα τηλέφωνο στο αυτί να λένε σχεδόν βλακείες, αυτό είναι φλυαρία. Και δείχνει και τη μοναξιά των ανθρώπων που θέλουν να επικοινωνούν συνεχώς, γιατί όταν είναι μόνοι τους δεν έχουν να σκεφτούν κάτι και θέλουν να μιλάνε, να λένε μπλά- μπλα.»
Ο Γιάννης Κοντός μίλησε για όλα αυτά που σήμερα μας ταλανίζουν, από πολύ νωρίς. Και όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, τότε αναρωτιόμασταν «Μα που είναι οι πνευματικοί άνθρωποι; Γιατί δεν μιλάνε;»
Κάποιοι μιλούσαν, αλλά ποιος τους άκουγε;
Η ανακοίνωση της Εταιρείας Συγγραφέων
Με μεγάλη οδύνη πληροφορηθήκαμε τον θάνατο του Γιάννη Κοντού, που υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Ο Γιάννης Κοντός ήταν ένας από τους κύριους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του ’70, οξύνους κριτικός και ευθύβολος ποιητής, που συνεισέφερε αποτελεσματικά στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού τοπίου στην Ελλάδα από τη μεταπολίτευση ως σήμερα. Στους οικείους του εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας.
Διαβάστε τη συνέντευξη με τον Γιάννη Κοντό
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ, Συνέντευξη: «Γράφω ακόμη με μολύβι για λόγους αντιστάσεως»
