Φιλία με «δεσμό αίματος» στη δίνη του πολέμου
«Λοιπόν Οδυσσέα, εγώ αγωνίζομαι για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, δίκαιη και ειρηνική. Είμαι αντιναζιστής και τους πολέμησα όταν ήρθαν στην εξουσία στη Γερμανία το 1933.» αυτά τα λόγια όταν βγαίνουν από το στόμα ενός από τους Γερμανούς στρατιώτες της Βέρμαχτ που εισέβαλλαν στην Ελλάδα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προκαλούν κάτι παραπάνω από έκπληξη στον σημερινό αναγνώστη.
Γράφει η Ελπίδα Πασαμιχάλη
Πράγματι. Τα λόγια αυτά βγαίνουν από το στόμα του Γερμανού Άλφρεντ Άικγουαρντ που είναι κεντρικός ήρωας στο ιστορικό μυθιστόρημα που υπογράφει ο καθηγητής Ψηφιακών Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γεώργιος Καραγιανίδης, με τίτλο Η καρδιά μου το όπλο σου από τις εκδόσεις Αρμός.
Ο καθηγητής Γεώργιος Καραγιαννίδης, (George Karagiannidis) πολυβραβευμένος στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό για το πλούσιο επιστημονικό του έργο, που θεωρείται ο πιο επιδραστικός Έλληνας επιστήμονας στην Πληροφορική και τις Τηλεπικοινωνίες διεθνώς, με την πρώτη του συγγραφική εμφάνιση, παραδίδει στο κοινό ένα μυθιστόρημα πραγματικά συναρπαστικό, ικανό να εμπλουτίσει τον τρόπο με τον οποίο διαβάζουμε την ιστορία εκείνης της τραγικής εποχής.
Αντιναζιστές στη Βέρμαχτ
Διότι ο Άλφρεντ ‘Αικγουαρντ – – Alfred Eickworth δεν είναι μόνο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, ήταν και πρόσωπο υπαρκτό! Ούτε επίσης ήταν ο μοναδικός αντιναζιστής στις σιδερόφραχτες γερμανικές μεραρχίες που κατέκλυσαν την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β’ Π. Π. Υπήρχαν και πολλοί άλλοι, τους οποίους το χιτλερικό καθεστώς είχε καταδικάσει σε εγκλεισμό στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το 1942, κάτω από την πίεση των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν οι ναζί στο Ανατολικό Μέτωπο και στο μέτωπο της Αφρικής, η ηγεσία της Βέρμαχτ αποφάσισε τη δημιουργία της διαβόητης Μεραρχίας 999 στην οποία υποχρεώθηκαν να συμμετάσχουν, ως «τροφή για τα κανόνια», αντιναζιστές, αντιφρονούντες, δημοκράτες, σοσιαλιστές, κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες, αντιρρησίες συνείδησης αλλά και πλήθος ποινικών κρατουμένων.
Ανάμεσα στους αντιφρονούντες και αντιναζιστές ήταν και ο Άλφρεντ Άικγουαρντ – Alfred Eickworth που το 1943 φτάνει στα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα για να συναντηθεί με τον έτερο κεντρικό ήρωα του βιβλίου τον Οδυσσέα Λάσκαρη, ένα ευφυές, ανήσυχο και κυριολεκτικά πολυμήχανο παλικάρι από την Κάλυμνο.
Με πλούσια και τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία και ακροβατώντας μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας, ως να ήταν έμπειρος μυθιστοριογράφος, ο Γιώργος Καραγιαννίδης ξεδιπλώνει καρέ- καρέ τη ζωή των δύο ηρώων, του ενός στη Γερμανία και του άλλου στα Δωδεκάνησα, μέχρι τη μοιραία τους συνάντηση και τη συγκλονιστική συνέχεια που θα αλλάξει δραματικά τη ζωή και των δυο. Παράλληλα με τη ζωή των ηρώων ο αναγνώστης μυείται στο πολιτικό, κοινωνικό και ιστορικό γίγνεσθαι δυο διαφορετικών τόπων.
Από τη μια το άγνωστο στο ευρύ κοινό ιστορικό παρασκήνιο της Γερμανίας του μεσοπολέμου, λίγο πριν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, αλλά και το πρώτο διάστημα της εξουσίας του, πριν ακόμη αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο, με τους αντιφρονούντες που αντιστάθηκαν στα σχέδιά του, και πολέμησαν τους ναζί με οργανωμένες ένοπλες επιθέσεις. Από την άλλη η αντίσταση των δημοκρατικών Ελλήνων και κυρίως των νέων στα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, την περίοδο που τη διακυβέρνηση της Ιταλίας είχαν οι φασίστες του Μουσολίνι, στη συνέχεια την ιταλική συνθηκολόγηση και την αποχώρησή τους, το πέρασμά της περιοχής στα χέρια των Γερμανών, τις διώξεις και τις σφαγές των Ιταλών από τους Γερμανούς και τέλος το πέρασμά τους στην επικυριαρχία των Άγγλων.
Από το Κριμιτσάου στο Νταχάου
Ο Alfred Eickworth είναι ένας Γερμανός εργάτης, γέννημα θρέμμα της εργατικής πόλης Κριμιτσάου της Σαξονίας. Το 1921, ενώ ήταν στην εφηβεία, ο πατέρας του, αναρχοσυνδικαλιστής σε εργοστάσιο της περιοχής, σκοτώθηκε, όταν η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Βερολίνου αποφάσισε να καταπνίξει δυναμικά την ανταρσία που είχε εκδηλωθεί στα εργοστάσια της Σαξονίας. Ως φυσική συνέπεια και συνέχεια ο νεαρός Άλφρεντ, που έμεινε ορφανός, εντάχθηκε στο εργατικό κίνημα που ήταν ισχυρό στην περιοχή και στη συνέχεια έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας.
Το 1933, όταν ο Χίτλερ και οι ναζί είχαν καταλάβει την εξουσία και όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν τεθεί εκτός νόμου, ενώ ο ναζισμός γινόταν επικίνδυνα δημοφιλής στη νεολαία, η ηγεσία του ΚΚΓ ανέθεσε στον Άλφρεντ να τεθεί επικεφαλής βομβιστικής επίθεσης με στόχο την ανατίναξη των γραφείων της Νεολαίας του Ναζιστικού Κόμματος στο Κριμιτσάου και τη δολοφονία του αρχηγού της Μπαλντούρ Φον Σίραχ, που θα ερχόταν να τα εγκαινιάσει.
Ένα χρόνο μετά την βομβιστική επίθεση που είχε ως αποτέλεσμα την ανατίναξη των γραφείων της ναζιστικής νεολαίας, τον τραυματισμό του Φον Σίραχ και πολλές «παράπλευρες απώλειες» με θύματα κυρίως νέους, ο Άλφρεντ που όλο αυτό τον καιρό είχε περάσει στην παρανομία και κρυβόταν σε υπόγεια κρησφύγετα, συλλαμβάνεται από την Γκεστάπο και οδηγείται μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους στο Νταχάου.
Μεραρχία 999
Το 1943 υποχρεώνεται να ενταχθεί στη Μεραρχία 999 και έρχεται στην Ελλάδα μαζί με άλλους πολιτικούς αλλά και ποινικούς κρατουμένους, οι περισσότεροι των οποίων είναι σκληροτράχηλοι εγκληματίες. Όμως ο Άλφρεντ δεν έχει αλλάξει ιδέες. Συνεχίζει να πιστεύει στην «Επανάσταση» και να ονειρεύεται μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Όταν φτάνει στα Δωδεκάνησα όπου διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν κομμουνιστές, αποφασίζει να δραπετεύσει από τον ναζιστικό στρατό και να διαφύγει στην Κρήτη για να ενωθεί με τους εκεί κομμουνιστές «συντρόφους» του.
Τα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα
Στα Δωδεκάνησα όμως, που φτάνει λίγες μέρες πριν την συνθηκολόγηση των Ιταλών και την επικείμενη αποχώρησή τους από την περιοχή που βρίσκονταν εκεί επί χρόνια, γνωρίζεται με τον άλλο κεντρικό ήρωα του βιβλίου τον Καρπάθιο Οδυσσέα Λάσκαρη. Ο Οδυσσέας, που λειτουργεί ως alter ego του συγγραφέα, γιός ενός πολυτεχνίτη μαραγκού, ζει με τον παππού και τη γιαγιά του στα Πηγάδια. Κυρίαρχη πατρική φιγούρα για τον Οδυσσέα είναι ο παππούς, ο κατετάν-Γιάννης που έχει δικό του καΐκι και όταν ήταν μικρός του έλεγε ιστορίες με πειρατές.
Ο Οδυσσέας είναι άριστος μαθητής και έχει αποφοιτήσει το Βενετόκλειο Γυμνάσιο στη Ρόδο, ένα σχολείο που συνέβαλε καθοριστικά στη διάδοση της ελληνικής παιδείας και στην ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας στη Δωδεκάνησο. Στα μαθητικά του χρόνια είχε αντιδράσει στην προσπάθεια των Ιταλών να θέσουν υπό πλήρη έλεγχο την Παιδεία στα Δωδεκάνησα, κάνοντας υποχρεωτική την εκμάθηση των ιταλικών, υποχρεωτική τη χρήση της ιταλικής γλώσσας από καθηγητές και μαθητές με απειλή κυρώσεων, υποβάθμιση των ελληνικών σε προαιρετικό μάθημα χωρίς βιβλία, σε συνδυασμό με το μάθημα της «Φασιστικής Αγωγής».
Μαζί με μια ομάδα συμμαθητών του, ο Οδυσσέας είχε πρωταγωνιστήσει στο κατέβασμα της ιταλικής σημαίας από το Βενετόκλειο, ενώ την επόμενη μέρα και καθώς γινόταν η παρέλαση των μαθητών ενώπιον του νέου διοικητή της Δωδεκανήσου κόμη Καίσαρ Ντε Βέκι (Cesare Maria De Vecchi ) Υπουργού Παιδείας του Μουσολίνι και ενορχηστρωτή της προσπάθειας αφελληνισμού, κατάφερε να «πετάξει» έναν τεράστιο χαρταετό με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας. Όταν πήγαν οι Γερμανοί στη Δωδεκάνησο ο Οδυσσέας είχε περάσει με επιτυχία στις εξετάσεις για το Πολυτεχνείο, το οποίο λίγες μέρες μετά υποχρεώθηκε να διακόψει τη λειτουργία του λόγω του πολέμου. Την ίδια εποχή η ζωή του σφραγίζεται ανεξίτηλα από τον σφοδρό του έρωτα με την Γιολάντα, κόρη του νέου μετριοπαθούς Ιταλού διοικητή της Καρπάθου.
Μια φιλία με «δεσμό αίματος»
Οι δύο άνδρες, ο Οδυσσέας και ο Άλφρεντ, γνωρίζονται και συνδέονται μεταξύ τους με βαθιά αλληλοεκτίμηση και φιλία. Μια φιλία που θα γίνει «δεσμός αίματος» όταν οι δυο τους συνεργάζονται σε μια δραματική επιχείρηση διάσωσης αλλά και διακομιδής, Ιταλών στρατιωτών που τους βομβάρδισαν ανελέητα τα συμμαχικά αεροπλάνα, ενώ βρίσκονταν στο κατάστρωμα του πλοίου με το οποίο θα αποχωρούσαν από το νησί. Η αγριότητα και η φρίκη του πολέμου, που δεν έχει όρια ούτε ιδεολογία, φαίνεται εδώ με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο.
Ο Γιώργος Καραγιαννίδης αφηγείται την ιστορία της φιλίας των δύο ανδρών με τρόπο πολυδιάστατο και αριστοτεχνικό. Ο Άλφρεντ Άικγουάρντ στην προσπάθειά του να διαφύγει στην Κρήτη για να ενωθεί με τους συντρόφους του, σκοτώνει τρεις Γερμανούς συστρατιώτες στη διάρκεια μιας ειδικής μυστικής αποστολής. Τον καταδίδουν στη Γερμανική διοίκηση, Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών, συλλαμβάνεται, βασανίζεται σκληρά αλλά καταφέρνει να δραπετεύσει. Κρύβεται στα βουνά της Καρπάθου, όπου ένας και μόνος αυτός, ανένταχτος και αδούλωτος, πεισματάρης και ασυμβίβαστος κάνει την προσωπική του Αντίσταση στους Ναζί, την προσωπική του Επανάσταση, που σφραγίζεται με την ηρωική του έξοδο στην ελευθερία και στην Ουτοπία.
Το μυθιστόρημα του Γιώργου Καραγιαννίδη, λειτουργεί σαν φωτεινό καλειδοσκόπιο. Μέσα σε αυτό αμφισβητούνται τα στερεότυπα, αναδεικνύονται οι αντιθέσεις, διακρίνονται τα χρώματα. Δεν υπάρχει μόνο άσπρο μαύρο. Τόσο στους Γερμανούς, τόσο στους Ιταλούς, τόσο στους Εγγλέζους, τόσο και στους Έλληνες. Η ανθρώπινη προσωπικότητα αφήνει το στίγμα της και μόνο αυτή μπορεί να γίνει αντίβαρο στην αγριότητα του πολέμου. Ένα βιβλίο ύμνος στην αξιοπρέπεια, στην τόλμη και στην αρετή, στις ανθρώπινες αξίες, στην ευγένεια, στη φιλία, στην αγάπη, στην ελευθερία. Ένα βιβλίο φόρος τιμής για εκείνους που σε δύσκολους καιρούς πορεύτηκαν κόντρα στο ρεύμα, ακούγοντας τη φωνή της συνείδησης.
INFO
Η καρδιά μου το όπλο σου
Εκδόσεις Αρμός
Σελ. 354, Τιμή € 18,00
