«Εν μέτρω ως ποιητής – άνευ μέτρου ως ιδιώτης|
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ|
Όταν ο Γιάνης Βαρουφάκης έγραφε το βιβλίο του Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία, το οποίο κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Πατάκη, ασφαλώς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι ένα χρόνο μετά, με μια πρωτοφανή σε ένταση αλλά και διάρκεια έκρηξη δημοσιότητας , που είναι αμφίβολο αν έχει ιστορικό προηγούμενο, η Ελλάδα όπως και ο ίδιος θα εκτινάσσονταν στα πρωτοσέλιδα των διεθνών media. New York Times, Washington Post, Wall Street Journal, Economist, Financial Times, Guardian, BBC, CNN, Stern, Spiegel, για να αναφερθούμε στα πιο χαρακτηριστικά, παρακολουθούν με συνεχή και εκτεταμένα ρεπορτάζ την πορεία της ελληνικής διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαίους εταίρους , η οποία επηρεάζει προφανώς την παγκόσμια οικονομική, πολιτική και γεωστρατηγική ισορροπία.
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντα του ως υπουργός Οικονομικών στη νέα ελληνική κυβέρνηση, στις 27 Ιανουαρίου 2015, και πριν ακόμη ορκιστεί, ο καθηγητής Οικονομικής θεωρίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με πολυετή θητεία σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού, συγκέντρωσε την προσοχή των δημοσιογράφων που άρχισαν να «ξεσκονίζουν» την πολιτική του διαδρομή, τις ακαδημαϊκές του περγαμηνές, την αρθρογραφία του, τις συνεντεύξεις που κατά καιρούς είχε δώσει, την προσωπική του ζωή. Δεν θα ήταν υπερβολή αν μιλούσαμε για «φρενίτιδα», που συνδυάστηκε με πλούσιο αλατοπίπερο life-style, που πολύ συχνά έφτασε να υποβαθμίζει την ουσία. Από την έκπληξη των βρετανικών media για την παραβίαση του dress code στη συνάντηση με τον Βρετανό υπουργό Οικονομικών George Osborne όπου η φλεγματική Guardian του επιφύλασσε βιτριολικούς χαρακτηρισμούς όπως «πορτιέρης σε μπαρ» μέχρι τις απρόσμενες εκδηλώσεις θαυμασμού από μεγάλη μερίδα του γερμανικού τύπου, για να ακολουθήσει αμέσως μετά και ο …μετανοημένος αγγλοσαξωνικός, που τον ανέδειξε σε …rock star, punk, μηχανόβιο, ακόμη και sex symbol, παρομοιάζοντας τον με τον «πολύ σκληρό για να πεθάνει» Bruce Willis, σε χολιγουντιανής έμπνευσης εξώφυλλα μεγάλων περιοδικών. Διότι ως γνωστό, την πολιτική και την οικονομία πολλοί μίσησαν το …life style ουδείς.
Απλά μαθήματα οικονομίας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης
Γραμμένο σε «ανύποπτο χρόνο» λοιπόν το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, απευθύνεται στη 10χρονη σήμερα κόρη του Ξένη που ζει στην Αυστραλία με τη μητέρα της και προσπαθεί να μυήσει τους νέους στον περίπλοκο κόσμο της οικονομίας, σε μια εποχή που η οικονομική κρίση έχει κάνει τις «οικονομικές γνώσεις για αρχάριους» απαραίτητες όχι μόνο για τους νέους αλλά και για όλους τους ενήλικες. Και το κάνει με ευρηματικό και απλό τρόπο. «Όποιος δεν μπορεί να εξηγήσει με απλά λόγια δύσκολες έννοιες σε νέους ανθρώπους, απλά δεν τις κατανοεί αρκετά καλά ο ίδιος» είναι η πρώτη φράση του συγγραφέα που αναγράφεται στον πρόλογο αλλά και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, μια πρόταση σχεδόν αυταπόδεικτα αληθής για όσους έχουν διδάξει μαθηματικά σε μαθητές, μια επιστήμη που αποτελεί την επιστημονική αφετηρία του σημερινού υπουργού Οικονομικών, πριν περάσει στο πεδίο της οικονομίας.
Δομημένο σε απλά και σύντομα κεφάλαια το βιβλίο «Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία» παρουσιάζει τις βάσεις της πολιτικής οικονομίας, δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να αποκωδικοποιήσει κομβικές για τις σημερινές συνθήκες έννοιες και να δώσει απαντήσεις σε στοιχειώδεις αλλά σημαντικές απορίες. Πότε και πώς γεννήθηκε η πρωτοκαθεδρία του κέρδους; Γιατί δεν θα υπήρχε ποτέ πλούτος χωρίς χρέος; Από πού προκύπτει η εξοργιστική εξουσία των τραπεζιτών; Τι κρύβεται πίσω από τις οικονομικές κρίσεις; Υπάρχει ελπίδα η ανθρωπότητα να πάψει να λειτουργεί ως ανόητος ιός που σκοτώνει τον οργανισμό στον οποίο ζει; Τι είναι το χρήμα και γιατί έχει “ανάγκη” τη δημοκρατία;
Εν αρχή η δημοκρατία
Ήδη από τον τρόπο που διατυπώνονται οι ερωτήσεις αυτές γίνεται φανερή η σύνδεση της οικονομικής σχολής που εκφράζει ο Γιάνης Βαρουφάκης, με τη δημοκρατία, μια σύνδεση που υπονομεύεται κατά κόρον από τις πολιτικές της λιτότητας που εφαρμόστηκαν στην Ευρώπη και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, Πολιτικές που οδήγησαν σε σταδιακή διάλυση της μεσαίας τάξης, η οποία ως γνωστό είναι και η ιστορική βάση της δημοκρατίας, και έτειναν να δημιουργήσουν κοινωνίες των «δύο άκρων». Μια ισχυρή αλλά περιορισμένη οικονομική ολιγαρχία, απέναντι σε μια πολυπληθή και συνεχώς αυξανόμενη κατώτερη τάξη, που ρέπει στην εξαθλίωση.
Βιωματικές αξίες και ανταλλακτικές αξίες
«Ο Όσκαρ Ουάιλντ όριζε τον κυνικό άνθρωπο ως εκείνον που γνωρίζει τα πάντα για τις τιμές και τίποτα για τις αξίες. Οι κοινωνίες μας τείνουν να μας κάνουν όλους κυνικούς. Και ουδείς κυνικότερος του οικονομολόγου ο οποίος θεωρεί πως η μόνη αξία είναι η ανταλλακτική, υποβαθμίζοντας τις βιωματικές αξίες στα αζήτητα των κοινωνιών όπου όλα κρίνονται με αγοραία κριτήρια.» γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης και το απόσπασμα αυτό παρουσιάζει με τον πιο συμπυκνωμένο τρόπο τη φιλοσοφία που αποτελεί τη βάση της οικονομικής του σκέψης. Πρόκειται για τον διαχωρισμό ανάμεσα στις βιωματικές αξίες και στις ανταλλακτικές αξίες, έναν διαχωρισμό που τείνει να εξαφανισθεί στις εποχές της στυγνής κερδοσκοπίας και των αγορών, καθώς οι ανταλλακτικές αξίες, δηλαδή το εξαγοράσιμο συμφέρον, έχει εισβάλλει με τον πιο ανελέητο τρόπο σε όλες τις ανθρώπινες, κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις, παρά το γεγονός ότι ελάχιστοι το αποδέχονται ευθέως. Μαζί με την εξαφάνιση των βιωματικών αξιών και την κυριαρχία του απρόσωπου «κέρδους», εξαφανίζονται και οι σχέσεις αλληλεγγύης που αποτελούν τη βάση της οικογένειας αλλά και της κοινωνίας.
«Φαντάσου την εξής σκηνή.» γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης απευθυνόμενος στην κόρη του, στο κεφάλαιο με τον τίτλο «Οικο-νομία» . «Είναι Πάσχα. Όλη μέρα τρώγαμε και πίναμε. Εμείς οι μεγαλύτεροι εργαστήκαμε δύο μέρες για να προετοιμαστούν τα φαγητά, το σπίτι, το τραπέζι. Το βραδάκι σε παρακαλώ να βοηθήσεις να μαζέψουμε λίγο το σπίτι. Εσύ βαριέσαι και με ρωτάς.: «Πόσα θέλεις μπαμπά, για να με απαλλάξεις από αυτή την αγγαρεία: Θα σπάσω τον κουμπαρά μου και θα στα δώσω». Πώς νομίζεις ότι θα αντιδρούσα; Απλά, δεν θα υπάρχει τιμή που να καταπράυνε τον θυμό μου».
Από τον Σκρούντζ στον Φάουστ
Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου, είναι το σχετικό με το μείζον θέμα του χρέους, εν ονόματι του οποίου ασκείται στις αδύναμες οικονομίες, όπως η ελληνική, η μαρτυρική τεχνική του «τεχνητού πνιγμού» πλαισιωμένη από πλήθος ηθικολογιών εκ μέρους των δανειστών. Ο Γιάνης Βαρουφάκης προσεγγίζει το θέμα αυτό μέσα από τη λογοτεχνική αναφορά στον δόκτωρ Φάουστους του Κρίστοφερ Μάρλοου και στον Φάουστ του Γκαίτε. Εδώ φαίνεται και η συγγένεια της οικονομικής φιλοσοφίας του σημερινού υπουργού Οικονομικών με την οικονομική φιλοσοφία των δημοκρατικών στις ΗΠΑ, μέσω της οποίας κατόρθωσαν να ξεπεράσουν την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και βρίσκεται στον αντίποδα της πολιτικής της λιτότητας, που εφαρμόζει η Γερμανία στην Ευρώπη.
«Ποιος από τους δύο, ο Σκρούντζ (σ.σ. του Ντίκενς) ή ο Φάουστ ήταν νομίζεις πιο κοντά στις ανάγκες της νέας κοινωνίας της αγοράς, που είχε δημιουργηθεί όταν έγραφε ο Γκαίτε; Ο Φάουστ βέβαια! Γιατί: Επειδή αν όλοι ήμασταν Σκρουντζ, δηλαδή τσιγκούνηδες που αποταμιεύουν όλο τον πλούτο χωρίς να ξοδεύουν τίποτα, τότε οι αγορές θα κατέρρεαν, καθώς κανείς δεν θα αγόραζε τίποτα, τα μαγαζιά και τα εργοστάσια θα έκλειναν και η κοινωνία της αγοράς θα έπεφτε σε κρίση βαθιά.» (σελ 60)
Το χρέος ως «πρώτη ύλη» του κέρδους
Στο σημείο όμως αυτό προστίθεται ένα νέο ερώτημα εξαιρετικά διαφωτιστικό για την κατανόηση της σημερινής οικονομίας: Πώς φτάσαμε στο σημείο όπου το χρήμα από μέσο έγινε σκοπός; Και η απάντηση του συγγραφέα: «Η απάντηση –δε θα ξαφνιαστείς- σχετίζεται με τον θρίαμβο των ανταλλακτικών επί των βιωματικών αξιών. Με τη μετάβαση από κοινωνίες με αγορές στις κοινωνίες των αγορών, για την οποία συζητήσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Για να καταλάβεις τον νέο ρόλο του χρήματος, θα πρέπει πρώτα να σου μιλήσω για το πώς η ανάδυση των κοινωνιών των αγορών έδωσε νέο ρόλο στο χρέος. Για το πώς το χρέος έγινε έτσι η «πρώτη ύλη» του κέρδους. Για τον τρόπο με τον οποίο αυτή η διαδικασία μετέτρεψε το κέρδος, την κερδοφορία, το χρήμα, σε αυτοσκοπό».
Και είναι αυτός ο νέος ρόλος του χρέους εκείνος που παραμένει άγνωστος για μεγάλο μέρος καλοπροαίρετων αλλά «ανυποψίαστων» πολιτών και εκείνος που καλύπτεται με επιμέλεια και υποκρισία από τους «υποψιασμένους» κερδοσκόπους και κατά τα λοιπά ηθικολόγους δανειστές.
Απόσπασμα από το βιβλίο
«Στην Αρχαία Ελλάδα όσοι αρνιόντουσαν να σκέφτονται στη βάση του συλλογικού συμφέροντος των «κοινωνιών» ονομάζονταν «ιδιώτες». «Εν μέτρω ως ποιητής – άνευ μέτρου ως ιδιώτης» έλεγαν οι αρχαίοι. Τον 18ο αιώνα Άγγλοι λόγιοι, λάτρεις των αρχαίων ελληνικών, έδωσαν στη λέξη «ϊδιώτης», idiot γι’ αυτούς, τη σημασία του ηλιθίου. Από αυτήν τη σκοπιά, η κοινωνία της αγοράς μας έχει μετατρέψει σε «ιδιώτες» σε idiots, σε ανόητους ιούς που σκοτώνουν τον πλανήτη όπου ζουν. Κάτι σαν αστροναύτες που νομίζουν ότι τους συμφέρει να δηλητηριάζουν το οξυγόνο του διαστημόπλοιου τους.» (σελ. 155)
INFO
Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία
Γιάνης Βαρουφάκης
Εκδόσεις Πατάκη 2014
Σελ. 207, Τιμή € 10,80
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΗΡΩΣΗΣ
Τα Ονόματα των Τυχερών
Ευδοκία Καλογεράκου, Αττική
Ιωάννα Ορφανουδάκη, Πάτρα
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία, Γιάνης Βαρουφάκης, Εκδόσεις Πατάκη 2014
- Συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα και πατήστε «Αποστολή»
- Ο Διαγωνισμός ισχύει μέχρι 10 Μαρτίου 2015
- Αν είστε κάτοικος εκτός Αθηνών, γράψτε και την ταχυδρομική σας διεύθυνση για να σας σταλεί και οπωσδήποτε ένα τηλέφωνο επικοινωνίας.
[gravityform id=”4″ name=”Φόρμα Συμμετοχής”]
- Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στο Book Bar.
- Οι τυχεροί θα παραλάβουν το αντίτυπο τους από το Βιβλιοπωλείο Πατάκη Ακαδημίας 65, Αθήνα, τηλ. 2103811850
- Δύο τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου
Καλή τύχη!!!!
- Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
- Παρακαλούμε να συμπληρώνετε τα στοιχεία σας (όνομα –διεύθυνση) με ελληνικούς χαρακτήρες για να αποφεύγονται τα λάθη.
- ΠΡΟΣΟΧΗ: Για τη συμμετοχή σας στην κλήρωση είναι αρκετό να συμπληρώσετε ΜΙΑ ΦΟΡΑ τη Φόρμα Συμμετοχής. Διαφορετικά δημιουργείται πρόβλημα στο Inbox ενώ οι πιθανότητες επιτυχίας δεν αυξάνονται.
