Η άγνωστη Αθήνα μετά τον Χρυσό Αιώνα
Αντίλογος στις θεωρίες παρακμής αλλά και στην εχθρότητα των αρχαίων πηγών
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στην Ελλάδα -και όχι μόνο- μελετάμε πολύ συχνά την Ιστορία επιλεκτικά, αγνοώντας ή υποτιμώντας μεγάλες και σημαντικές περιόδους. Αυτή η τάση μας οδηγεί μοιραία σε παρανοήσεις και λάθος συμπεράσματα που επηρεάζουν και τον τρόπο που βλέπουμε το σήμερα.
Γράφει η Ελπίδα Πασαμιχάλη
Την τάση αυτή αμφισβητεί με τον πιο ισχυρό, τεκμηριωμένο αλλά και συναρπαστικό τρόπο ένα πολύ σημαντικό βιβλίο, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με θέμα την πόλη από όπου «ξεκίνησαν όλα». Την Αθήνα.
Ο Ian Worthington , ελληνιστής, διακεκριμένος καθηγητής Κλασσικών Σπουδών σε πανεπιστήμια της Αγγλίας και των ΗΠΑ με την πολυσέλιδη μελέτη του που έχει τίτλο «Αθήνα, Η άγνωστη πόλη από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τον Αδριανό» από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ίσως ένας από τους ελάχιστους μελετητές της αρχαίας ιστορίας παγκοσμίως, που θα μπορούσε να διερευνήσει, να τεκμηριώσει, να συνθέσει και να ολοκληρώσει ένα τόσο σπουδαίο, συγκροτημένο αλλά και ανατρεπτικό έργο.
Ο ίδιος εξηγεί στον πρόλογο με τον πιο σαφή τρόπο:
«Αυτό το βιβλίο αφορά μια μακρά περίοδο της ιστορίας της Αθήνας που θεωρείται συνήθως, αλλά λανθασμένα περίοδος παρακμής και πτώσης μετά το μεγαλείο της κατά την κλασσική περίοδο. Τότε η Αθήνα ήταν αυτοκρατορική δύναμη με θαυμαστό στόλο, είχε ισχυρή οικονομία, περήφανη ιστορία, ανθούσα πνευματική, καλλιτεχνική και φιλολογική ζωή και οι Αθηναίοι ζούσαν υπό μια δημοκρατία η οποία τους καθιστούσε κυρίαρχους ως κράτος. Ο Περικλής ισχυριζόταν ότι η Αθήνα ήταν μια πόλη την οποία ήθελαν να μιμηθούν οι πάντες».
Όταν ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας επέβαλε την κυριαρχία του στην Ελλάδα, το 338 π.Χ., η ζωή άλλαξε ριζικά. Οι Έλληνες βρέθηκαν υπό την μακεδονική ηγεμονία για δύο σχεδόν αιώνες, μέχρι να αναδυθεί η νέα υπερδύναμη του μεσογειακού κόσμου, η Ρώμη.
Η επικρατούσα άποψη για την Αθήνα την εποχή της μακεδονικής και ρωμαϊκής κυριαρχίας είναι της πόλης που έγινε η «σκιά» του προηγούμενου ισχυρού και λαμπερού εαυτού της. Μια πόλη που είχε χάσει την οικονομική της ευρωστία και την στρατιωτική της δύναμη, ενώ η δημοκρατία της είχε μετατραπεί σε καρικατούρα. Είχε εν ολίγοις μετατραπεί σε μια υποβαθμισμένη, επαρχιακή πόλη. Ήταν όμως έτσι;
Αυτή ακριβώς την κυρίαρχη εντύπωση έρχεται να αμφισβητήσει ισχυρά το καινοτόμο έργο του Worthington, οποίος τονίζει ευθαρσώς: «Αυτή η υποβαθμισμένη εικόνα έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα. Όπως θα καταδείξω το βιβλίο μου, η μεταγενέστερη Αθήνα απείχε πολύ απείχε πολύ από το να αποτελεί υστερόγραφο στην κλασική προκάτοχό της.»
Και εξηγεί:
«Εξακολουθούσε να είναι μια ζωντανή πόλη που ασκούσε επιρροή, ο λαός της παρέμενε όπως πάντα αυθεντικός, φθάνοντας στο σημείο ακόμη και να πολεμήσει εναντίον των Μακεδόνων και των Ρωμαίων κυρίαρχων, ενώ ο κλασσικός εαυτός της επιβίωνε στη φιλολογία και τη σκέψη. Στην πραγματικότητα ο πολιτισμός της προσέλκυε Ρωμαίους στην πόλη και τους παρακινούσε να προσαρμόσουν πλευρές του ελληνισμού στις δικές τους πολιτισμικές και πολιτικές ανάγκες. Τόσο μεγάλη ήταν η φήμη της Αθήνας που ο αυτοκράτορας Αδριανός, όταν δημιούργησε μια συνομοσπονδία πόλεων στην ανατολή, όρισε την Αθήνα ως το κέντρο της, εκτοξεύοντας και πάλι τη φήμη της πόλης σε δυσθεώρητα ύψη».
Η συνύπαρξη και συμβίωση της αρχαίας Αθήνας με την Αθήνα της ρωμαϊκής περιόδου, φαίνεται με τον πιο διακριτό τρόπο στην πύλη του Αδριανού, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, την οποία παρήγγειλαν οι Αθηναίοι το 132 μ.Χ. «Και στις δυο πλευρές της Πύλης υπάρχει μια επιγραφή. Στη δυτική πλευρά «ΑΙΔ’ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΙ ΘΗΣΕΩΣ Η ΠΡΙΝ ΠΟΛΙΣ» και στην ανατολική πλευρά «ΑΙΔ’ ΕΙΣ ΑΔΡΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΟΥΧΙ ΘΗΣΕΩΣ ΠΟΛΙΣ». Τις επιγραφές αυτές, ελάχιστοι εκ των εκατομμυρίων σύγχρονων Αθηναίων που καθημερινά περνούν από μπροστά της γνωρίζουν ή έχουν ακουστά.
Η εξονυχιστική αλλά ευφυής μελέτη του Ian Worthington, στις περισσότερες από 500 πυκνογραμμένες σελίδες της, εκ των οποίων περισσότερες από 200 σελίδες είναι αφιερωμένες σε σημειώσεις, εκτενέστατη βιβλιογραφία και χάρτες, αποτελεί πραγματική πρόκληση όχι μόνο για τους ιστορικούς και τους μελετητές αλλά και για το ευρύτερο κοινό, για όσους αγαπούν την Ιστορία.
Εξαιρετικός αφηγητής, συνδυάζει τις πυκνές ιστορικές πληροφορίες με την συναρπαστική και ρωμαλέα εξιστόρηση που συγκρατεί και εξάπτει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Από τον Λυκούργο της Αθήνας, μέχρι τον Αδριανό της Ρώμης ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας άγνωστης σήμερα Αθήνας, που ωστόσο συνέχιζε να αποτελεί σημείο αναφοράς, πόλο έλξης και θαυμασμού αλλά και… ζήλιας για τους συγχρόνους της. Ο ίδιος ο συγγραφέας μιλά ευθέως γι αυτήν: «Αυτή η υποβαθμισμένη εικόνα (….) είναι το αποτέλεσμα της αρνητικής εικόνας την οποία δημιούργησε η εχθρότητα των αρχαίων πηγών». Μια πόλη όπου το αρχαίο πνεύμα δεν είχε σβήσει και συνέχιζε να παράγει πολιτισμό. Και ομολογουμένως, η θεώρηση αυτή του Ian Worthington, αυτή η συνέχεια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της σκέψης στην Αθήνα, εξηγεί πολύ πιο ικανοποιητικά την επίδραση και γοητεία που μέχρι σήμερα ασκεί αυτή η σκέψη στη Δύση, παρά αν δεχτούμε ότι όλα έσβησαν μετά τον Χρυσό Αιώνα και με τον θάνατο του Περικλή.
Την αναμφίβολα κοπιαστική αλλά δυναμική και αξιόπιστη μετάφραση του πυκνού αυτού πονήματος στα ελληνικά έχει επιμεληθεί ο Μενέλαος Αστερίου, ενώ την έκδοση προλογίζει ο Νίκος Βατόπουλος.
ΒΙΟ
Ο καθηγητής IAN WORTHINGTON έχει διδάξει Αρχαία Ιστορία επί σειρά ετών σε τμήματα Κλασικών Σπουδών σε πανεπιστήμια της Αγγλίας, της Τασμανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 2005 του απονεμήθηκε το βραβείο Chancellor για τη συνεισφορά του στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Εκτός από τις πολυάριθμες συμμετοχές του σε διεθνή συνέδρια, έχει δώσει πολλές ομιλίες σε όλο τον κόσμο. Τον Δεκέμβριο του 2019 εξελέγη μέλος της Βασιλικής Ιστορικής Εταιρείας του Λονδίνου, ενώ τον Οκτώβριο του 2020 εξελέγη μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας του Λονδίνου. Έχει δημοσιεύσει εκατοντάδες επιστημονικά άρθρα, έχει συνεισφέρει σε συλλογικούς τόμους, ενώ έχει συγγράψει εννέα βιβλία με θέμα την Αρχαία Ιστορία, μεταξύ των οποίων τα ακόλουθα: Ptolemy I: King and Pharaoh of Egypt (2016), By the Spear. Philip II, Alexander the Great, and the Rise and Fall of the Macedonian Empire (2014 – κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τον τίτλο: Φίλιππος Β΄ ο Μακεδών), Demosthenes of Athens and the Fall of Classical Greece (2013).
INFO
ΑΘΗΝΑ. Η άγνωστη πόλη από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τον Αδριανό
Ian Worthington
Μετάφραση: Μενέλαος Αστερίου
Πρόλογος: Νίκος Βατόπουλος
Εκδόσεις Ψυχογιός
Σελ. 520, Τιμή € 22,20
Διαβάστε απόσπασμα του βιβλίου
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΗΡΩΣΗΣ
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΥΧΕΡΩΝ
Ελευθερία Ξενοδόχου, Σέρρες
Χαράλαμπος Σιδέρης, Αθήνα
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΑΘΗΝΑ. Η άγνωστη πόλη από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τον Αδριανό, Ian Worthington, Εκδόσεις Ψυχογιός
ΕΔΩ Συμπληρώστε τη Φόρμα Συμμετοχής
Διαβάστε τους όρους συμμετοχής
- Συμπληρώστε τη Φόρμα Συμμετοχής
- Γράψτε το Ονοματεπώνυμο, την Ταχυδρομική σας διεύθυνση και ένα Κινητό τηλέφωνο επικοινωνίας.
- Αν μένετε στην Αθήναθα παραλάβετε το αντίτυπό σας από το βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Ψυχογιός, Εμμανουήλ Μπενάκη 13-15, Αθήνα – Εξάρχεια. Τηλ. 2103640683
- Αν είστε κάτοικος εκτός Αθηνώνθα παραλάβετε το αντίτυπο Ταχυδρομικά.
- Δύο τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου.
- Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
- Παρακαλούμε να συμπληρώνετε τα στοιχεία σας (όνομα –διεύθυνση) με ελληνικούς χαρακτήρες για να αποφεύγονται τα λάθη.
- Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στο Book Bar.
Καλή Τύχη!!!
