Λαοκράτης Βάσσης – Οι αξιακές συντεταγμένες του Ελληνισμού

0
531

 

Πολιτιστικό αντίδοτο στην παρακμή

 

Αν θεωρήσουμε ότι οι τίτλοι των ειδήσεων και τα θέματα επικαιρότητας αποτελούν τον καθρέπτη μιας κοινωνίας, τότε η δική μας εικόνα, η εικόνα της κοινωνίας μας στην μετά – covid εποχή είναι, επιεικώς, ανησυχητική.

Γράφει η Ελπίδα Πασαμιχάλη

Προσωπικότητες του θεάτρου κατηγορούνται για παρενόχληση, άνθρωποι του πνεύματος για παιδική κακοποίηση,  γυναικοκτονίες, παιδοκτονίες, πάσης φύσεως ασέλγειες, γονείς που κακοποιούν τα παιδιά τους, ασυνείδητοι οδηγοί που εγκαταλείπουν τα θύματα στην άσφαλτο, εγκλήματα που το ένα μετά το άλλο βλέπουν το φως της δημοσιότητας προκαλούν αποτροπιασμό και παρουσιάζουν την εικόνα της κοινωνικής αφασίας και της σήψης. Η λέξη παρακμή έρχεται αθέλητα στη σκέψη των περισσότερων.

Αυτή η λέξη υπάρχει και στον υπότιτλο του βιβλίου του Λαοκράτη Βάσση με τίτλο Οι αξιακές συντεταγμένες του Ελληνισμού από τις εκδόσεις Ταξιδευτής και ο υπότιτλος είναι Αντίδοτο στην παρακμή. Ένας υπότιτλος και ταυτόχρονα μια διαπίστωση που, στον καθρέπτη του σήμερα, αποκτά σχεδόν δραματικές διαστάσεις.

Αυτή την παρακμή που σήμερα ορθώνεται μπροστά μας, ως κοινωνικό φαινόμενο πια -και αυτό είναι το ανησυχητικό-  στοχεύει το έργο του Λαοκράτη Βάσση  και επιδιώκει να εντοπίσει τις αιτίες και τις ρίζες της. Δύσκολη και επώδυνη δουλειά.  

Και καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι, μας πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω, στα πρώιμα και όψιμα χρόνια της Μεταπολίτευσης.  Μια εποχή που σήμερα στην λεγόμενη «μετα – covid» αλλά και ….«μετα-μνημονιακή» εποχή, κοντεύει πια να λησμονηθεί και να περάσει στην …προϊστορία. Κι όμως….

Καθώς ξεφυλλίζουμε τις σελίδες του, διαβάζουμε, έκπληκτοι κάποιες φορές, πλήθος αναφορών που μας «φωτογραφίζουν».

Διότι το ζητούμενο στους προβληματισμούς του Λαοκράτη Βάσση δεν είναι μόνο το οικονομικό σκέλος της χρεοκοπίας που σημάδεψε τη ζωή της χώρας μέχρι που την έκρυψε η ….μάσκα εναντίον του covid. Το ζητούμενο είναι το πολιτιστικό βάθος της χρεοκοπίας αυτής, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο επηρέασε αλλά και επηρεάστηκε από την συλλογική κουλτούρα των πολιτών αυτής της χώρας. Προσδίδοντας εν τέλει στην έννοια της χρεοκοπίας όχι μόνο οικονομικό αλλά και πνευματικό και εντέλει ηθικό βάθος.

Εκεί, δια στόματος της Ισμήνης, ενός εκ των προσώπων του βιβλίου που μετέχουν ενεργά σε αυτό τον προβληματισμό, διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

«Η πρώτη παράμετρος είναι η λογική του εύκολου, του άκοπου και συνήθως κρατικοδίαιτου πλουτισμού, που οδήγησε στη «δανεική» καλοπέραση, με συνεχή εκταμίευση απ’ τα δυνητικά μερίσματα των μελλοντικών γενεών, των παιδιών μας και των εγγονιών μας. Αυτή η γενικευμένη σαν επιδημία «λογική της ευκολίας» είναι από τα πιο νοσηρά γνωρίσματα της μεταπολιτευτικής ζωής.[……..]

»Η τρίτη παράμετρος πολύ σημαντική είναι ο ακραίος ατομικισμός του Έλληνα της Μεταπολίτευσης, προφανώς πολύ πέραν του γνωστού και διαχρονικού χαρακτηρολογικού μας γνωρίσματος. [………]

»Έχω συχνά την εντύπωση πως συμπεριφερόμαστε σαν εισβολείς, σαν να μην είναι δική μας αλλά ξένη αυτή η χώρα. Ο καθένας ό,τι προλάβει κι αρπάξει. Με πρώτο σ’ αυτή τη συμπεριφορά το ίδιο το πολιτικό μας  σύστημα, το αρπαχτικό, το ληστρικό, το αδηφάγο πολιτικό μας σύστημα, που, ακόμη και «κατοχικό» να ήταν, θα τον σεβόταν λίγο τούτο τον δύσμοιρο τόπο.»

Αυτός λοιπόν ο «ακραίος ατομικισμός του Έλληνα της Μεταπολίτευσης» που με τόση αμεσότητα περιγράφει ο Λαοκράτης Βάσσης,   σε πολλά σημεία του βιβλίου, ένας εντέλει αντικοινωνικός ατομικισμός δεν θα οδηγούσε κάποια στιγμή και στην ηθική παρακμή; Τί δεν καταλαβαίνουμε;

Διανοητής, φιλόλογος και πάνω από όλα Δάσκαλος, ο Λαοκράτης Βάσσης έχει εκθέσει τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες του για τα θέματα αυτά, με μοναδική οξυδέρκεια, εδώ και πολλά χρόνια, σε «ανύποπτο χρόνο» για τους πολλούς. Σχεδόν το σύνολο του συγγραφικού του έργου την τελευταία δεκαετία, το έχει αφιερώσει στο μείζον αυτό πρόβλημα, του οποίου σήμερα δρέπουμε τους πικρούς καρπούς, σε έναν καθρέπτη που μοιάζει παραμορφωτικός, αλλά μπορεί και να μην είναι.

Στον τόμο αυτό, με τον υπότιτλο Αντίδοτο στην παρακμή και τίτλο Οι αξιακές συντεταγμένες του Ελληνισμού, συγκεντρώνει τρία πολύ σημαντικά του κείμενα για το μείζον θέμα της πολιτιστικής ανάγνωσης της Χρεοκοπίας μας, που είχαν κυκλοφορήσει σε αυτόνομες εκδόσεις.

  • Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης – Πολιτιστικές αναγνώσεις (2011)
  • Το πολιτιστικό μας αλφαβητάρι, Ελληνισμός – Πολιτισμός – Αριστερά» (2015)
  • Το Πολιτιστικό αντίδοτο στη Χρεοκοπία (2017)

Στα κείμενά του αυτά ο Λαοκράτης Βάσσης αναλύει τον κεντρικό κορμό αλλά και τον θεμέλιο λίθο των προβληματισμών του. Ότι δηλαδή εκείνο που ορίζει τον Ελληνισμό στην  εθνική του υπόσταση διαχρονικά, είναι η πολιτιστική του ταυτότητα. Αυτή η πολιτιστική ταυτότητα και οι συλλογικές της αξίες είναι εκείνα που ορίζουν την εθνική μας υπόσταση αλλά και ο πραγματικός λόγος που «αντέξαμε» και δεν χαθήκαμε στις δίνες των δεινών και των αιώνων.

«Η αντίσταση του Ελληνισμού στις μακραίωνες δοκιμασίες της ιστορίας του, στηρίχθηκε στην αξιακή ανθεκτικότητα του ταυτοτικού πολιτιστικού μας «κυττάρου». Κι ανήκει στα παράξενα, που, με τέτοιο ιστορικό πολιτιστικής αντίστασης και με τέτοια ακολουθία αιώνων πολιτισμού στο πλάι μας, το πολιτιστικό πρόβλημα, υπό την έννοια της έρπουσας πνευματικής, ηθικής και αξιακής κρίσης, μετεξελισσόμενης σε ταυτοτική, είναι τώρα το μέγα πρόβλημά μας.» σημειώνει μεταξύ άλλων στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

Το πρώτο κείμενο αυτής της άτυπης τριλογίας, με τον τίτλο «Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης – Πολιτιστικές αναγνώσεις» κυκλοφόρησε το 2011, στο «μεσουράνημα» δηλαδή της οικονομικής κρίσης, όταν στη χώρα είχαν εισβάλει οι δανειστές και τις αποφάσεις για το πολιτικό και οικονομικό της μέλλον τις έπαιρνε η Τρόικα.  

Την εποχή εκείνη στο σύνολο των ΜΜΕ αλλά και των εκδόσεων δέσποζαν οι οικονομικές  χρηματοπιστωτικές αναλύσεις. Σε πείσμα όλης εκείνης της οικονομικής και δημοσιονομικής φρενίτιδας, ο Λαοκράτης Βάσσης   μίλησε για τα πολιτιστικά αίτια της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας. Μίλησε για την εγκληματική αθωότητα των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων αλλά και για την ισοπεδωτική αποδόμηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των αξιών της.

Στο επόμενο έργο του Το πολιτιστικό μας αλφαβητάρι  (2015) καταθέτει τη βαθιά του αγωνία για το απολεσθέν πολιτιστικό αλφαβητάρι ενός «τυχερού λαού», ενός ιστορικού λαού, του πιο ιστορικού λαού της Ευρώπης, τα επιτεύγματα του οποίου έχουν σφραγίσει την πορεία του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και θαυμάζονται, αλλά και ενός ….ανιστόρητου λαού μεταπολιτευτικά, αφού όλα εκείνα τα επιτεύγματα παραμένουν άγνωστα για τη συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών επιγόνων, της μεταπολιτευτικής «κουλτούρας».

Τέλος στο τρίτο βιβλίο αυτής της θεματικής ενότητας με τίτλο Το Πολιτιστικό αντίδοτο στη Χρεοκοπία   που κυκλοφόρησε το 2017, ο Λαοκράτης Βάσσης επισημαίνει βεβαίως ότι η αιτία της Χρεοκοπίας ήταν πρωτίστως η πολιτική, όμως υπογραμμίζει ότι πίσω από την πολιτική υπάρχει και η πολιτιστική αιτιότητα. Τονίζει δηλαδή ότι «Αν δεν είχε υπάρξει μια βαθιά κρίση πολιτιστική υπό την έννοια της πνευματικής, ηθικής και αξιακής κατάπτωσης, δεν θα φτάναμε ποτέ στη χρεοκοπία δεν θα μπορούσαν ποτέ οι πολιτικοί μας να κάνουν όσα έκαναν ή να παραλείψουν να κάνουν όσα έπρεπε για να μη φτάσουμε στη χρεοκοπία. Άρα στο βάθος της μεταπολιτευτικής αιτιότητας πρέπει να ψάξουμε τη βαθιά ηθική κρίση, η οποία μας οδήγησε στον γκρεμό. Δηλαδή προετοιμάσαμε οι ίδιοι την πτώση μας.[…..] Η ψυχή μας διαβρώθηκε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης» (Συνέντευξη στην τηλεοπτική εκπομπή ΣΤΑ ΑΚΡΑ)

Στο Πολιτιστικό αντίδοτο στη Χρεοκοπία, ο Λαοκράτης Βάσσης εισηγείται την αναγκαιότητα να μελετήσουμε σε βάθος την πολιτιστική μας κληρονομιά. Από το πνευματικό τετράπτυχο της αρχαιότητας «Λόγος, Κάλλος, Μέτρο, Αρμονία» μέχρι την διαχρονική προσφορά της στην ανθρωπότητα που ήταν το Ιδεώδες για τη Δημοκρατία.

Ο Λαοκράτης Βάσσης με την τριλογία  Οι αξιακές συντεταγμένες του Ελληνισμού εστιάζει όσο ελάχιστοι Έλληνες διανοητές στην πολιτιστική ανάγνωση της χρεοκοπίας και υπογραμμίζει ότι το αντίδοτο στη σημερινή παρακμή που όλοι αναγνωρίζουμε, δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την πολιτιστική ανασυγκρότηση και την σε βάθος μελέτη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

 

 

INFO

Οι αξιακές συντεταγμένες του Ελληνισμού

Αντίδοτο στην παρακμή

Λαοκράτης Βάσσης

Ταξιδευτής 2022

Σελ. 407, Τιμή € 18,00