Η αγάπη για το «αταξικό γαλάζιο» ενώνει αυτό τον τόπο|
«Είμαστε ένας τυχερός λαός, που όπως έλεγε ο Ελύτης, «έχουμε τους αιώνες της ιστορίας στο πλάι μας. Πολύ τυχερός λαός! Να πιάσουμε την αρχαιότητα: Ξεκινώντας από τον Όμηρο και περνώντας στους τραγικούς. Είναι λίγο μακριά, αλλά και πολύ κοντά. Να πιάσουμε τη νεότερη εποχή, από τον Ρήγα και δώθε; Αν πάρει κανείς μονάχα την ποιητική δημιουργία, βγάζει τόση ποιότητα, έτσι που αν τη στύψει, μπορεί με αυτό το μαγικό απόσταγμα να ράνει όλη την Ελλάδα. Άρα εκεί πρέπει να πατήσουμε». Η άποψη αυτή που έχει διατυπώσει επανειλημμένα δημοσίως ο Λαοκράτης Βάσσης, θα μπορούσε να πει κανείς πως αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της πολιτικής του φιλοσοφίας αλλά και την κεντρική ιδέα για το βιβλίο του Ανοιχτή συζήτηση: Το πολιτιστικό μας «αλφαβητάρι» και υπότιτλο Ελληνισμός, Πολιτισμός, Αριστερά που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ταξιδευτής. Το βιβλίο αποτελεί το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας που με τη μορφή Ανοιχτών συζητήσεων άνοιξε το 2005 και επιχειρεί να φωτίσει τα βαθύτερα πολιτικά και κυρίως τα πολιτιστικά αίτια της «μεταπολιτευτικής καταστροφής» που οδήγησε τη χώρα μας στη χρεωκοπία.
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Φωτογραφίες: Χρήστος Προυκάκης
«Η αγωνία που θα δείτε στο βιβλίο αυτό, είναι αγωνία πολιτιστική και ξεπερνά τα όρια «Αριστερά – Δεξιά» υπογράμμισε με παλλόμενη φωνή ο ίδιος ο συγγραφέας, κατά την παρουσίαση του βιβλίου την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου 2015, μπροστά σε ένα πολυπληθές ακροατήριο, που άκουγε με προσοχή και είχε γεμίσει ασφυκτικά τόσο την κεντρική αίθουσα όσο και τον εκθεσιακό χώρο της Αίθουσας Λόγου και Τέχνης στη Στοά του Βιβλίου.
Ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς και διανοητής με ευρείς ορίζοντες, που έχει καταθέσει τον πολιτικό του προβληματισμό με πλούσια βιβλιογραφία και αρθρογραφία, , ο Λαοκράτης Βάσσης, που η φίλοι του αποδίδουν τιμητικά τον τίτλο του γκουρού, προχωρεί με το έργο του αυτό πέρα από τον απρόσωπο και αδιαφανή κόσμο των οικονομικών μεγεθών, των ισολογισμών, των οίκων αξιολόγησης και των τιμών του διεθνούς χρηματιστηρίου, σε εκείνο που θεωρεί πως βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνικής κρίσης και διατυπώνει την άποψη ότι η μεταπολιτευτική κρίση υπήρξε πρωτίστως πολιτιστική. Μια κρίση που δυστυχώς δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα. « Μοιάζουμε να μην ξέρουμε γιατί υπάρχουμε…., λες και τέλειωσε το λάδι στο καντήλι της ιστορίας μας»….
Η πατριωτική διάσταση της Αριστεράς
Όμως η διαπίστωση δεν σταματά στο σημείο αυτό και ο γνωστός για τον θαρραλέο αλλά και ανατρεπτικό του λόγο Λαοκράτης Βάσσης, μιλά ανοικτά για τις ευθύνες της Αριστεράς στη μεταπολιτευτική πολιτιστική παρακμή και επισημαίνει την ανάγκη η σημερινή ριζοσπαστική Αριστερά να συναντηθεί και να αντλήσει έμπνευση από την πατριωτική και δημοκρατική παράδοση της ΕΑΜικής αριστεράς, γεφυρώνοντας το χάσμα που δημιούργησε η ψευτοεπαναστατική δήθεν διεθνιστική ατοπία, η οποία αποξένωσε την Αριστερά από τον λαό της αναφοράς της. Όπως επισημαίνει, είναι ανάγκη «Να ξανα – αγαπήσουμε την πατρίδα μας, ο πατριωτισμός και η πατριωτική διάσταση της Αριστεράς (με έμφαση στην ανάγκη «γείωσης» της στο αξιακό μαντέμι της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας.»
Ο πιο ιστορικός λαός της Ευρώπης
Αυτή η βαθιά αγωνία για το απολεσθέν πολιτιστικό αλφαβητάρι ενός λαού, ενός «τυχερού λαού», ενός ιστορικού λαού, του πιο ιστορικού λαού της Ευρώπης, τα επιτεύγματα του οποίου έχουν σφραγίσει την πορεία του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και θαυμάζονται, αλλά και ενός …ανιστόρητου λαού μεταπολιτευτικά, αφού τα επιτεύγματα εκείνα παραμένουν terra incognita για τη συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών «επιγόνων», καθώς και οι ευθύνες της ελληνικής Αριστεράς που προσκολλημένη σε παρωχημένες αγκυλώσεις, δεν στράφηκε ως όφειλε σε αυτό τον ανεκτίμητο πολιτιστικό θησαυρό του τόπου της, διατρέχουν την προβληματική του βιβλίου και χαρακτήρισαν τη συζήτηση που ξεδιπλώθηκε κατά την παρουσίαση του βιβλίου από εκλεκτούς ομιλητές. Για το βιβλίο μίλησαν ο συγγραφέας Λουκάς Αξελός, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Χρήστου, ο δημοσιογράφος και σκιτσογράφος Στάθης Σταυρόπουλος και ο συγγραφέας. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Νίκος Ξυδάκης.
Ο νοσηρός ελληνοκεντρισμός και ο νοσηρός αντι – ελληνοκεντρισμός
Ένα από τα μείζονος σημασίας ζητήματα που θέτει η τριλογία των Ανοιχτών Συζητήσεων του Λαοκράτη Βάσση, και αναφέρθηκε κατά την παρουσίαση, είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στον νοσηρό και εν πολλοίς ανόητο ελληνοκεντρισμό που χαρακτηρίζει τον χρυσαυγιτισμό αλλά και στον άλλο τόσο νοσηρό αντι- ελληνοκεντρισμό που διατρέχει μεγάλο μέρος των εκφραστών της αριστερής πολιτιστικής κουλτούρας. Σε μια εκ βαθέων ομιλία ο δημοσιογράφος και σκιτσογράφος Στάθης Σταυρόπουλος παρατήρησε μεταξύ άλλων: «Αυτό το βιβλίο αν το διαβάσει ένα δεξιό παιδί, θα καταλάβει το νόημα του και θα αγαπήσει την Αριστερά. Αν όμως το διαβάσει ένα αριστερό παιδί του Σύριζα, θα κατηγορήσει τον Λαοκράτη ως εθνικιστή».
Πικρή αλήθεια, ανάλογη με την πραγματικά δραματική έκκληση του Λαοκράτη Βάσση για τη νέα γενιά: «Πως θα μεγαλώσουμε τα παιδιά μας; Που θα ακουμπήσουν την ψυχή τους αυτά τα παιδιά; Οφείλουμε να μεγαλώσουμε ελληνάκια που να καμαρώνουν έλλογα γι αυτόν τον τόπο». Όπως τόνισε ο ίδιος, αυτός ο τόπος έχει περάσει πολλές δύσκολες εποχές που τον λύγισαν και τον δίχασαν. Έχουν υπάρξει όμως και στιγμές , που όλοι ενώθηκαν σαν μια γροθιά και σε εκείνες τις στιγμές οι Έλληνες έγραψαν ιστορία. Για να καταλήξει με τον πιο συγκινητικό τρόπο : «Είναι η αγάπη για το αταξικό γαλάζιο που ενώνει αυτό τον τόπο».
Μια ιστορική πολιτιστική πρόκληση για την Αριστερά
Με την τριλογία των Ανοιχτών Συζητήσεων και κατά μείζονα λόγο με το τελευταίο μέρος της, Το πολιτιστικό μας «αλφαβητάρι» ο Λαοκράτης Βάσσης γίνεται ο εισηγητής μιας πολύ βαθιάς τομής στην πολιτιστική ιδεολογία της σύγχρονης ελληνικής Αριστεράς. Η οποία παρά το γεγονός ότι στις τάξεις της είχε πολλούς μεμονωμένους διανοούμενους που διέθεταν βαθιά γνώση και σεβασμό για την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, επισήμως ωστόσο χαρακτηριζόταν και συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από μια αμήχανη σιωπή έως και καχυποψία γι αυτό το ανεκτίμητο πολιτιστικό πεδίο, κάτω από το ισχυρό ιδεολογικό πρόταγμα, ενός νεφελώδους διεθνισμού και από το φόβο του νοσηρού ελληνοκεντρισμού, τον οποίο ήθελε να εξορκίσει πάση θυσία.
«Είναι αστείο να μιλάς για διεθνισμό, αν δεν πατάς γερά στις ρίζες του τόπου που σε γέννησε» επισημαίνει ο Λαοκράτης Βάσσης και υπογραμμίζει την αναγκαιότητα για «επανανάγνωση της πολιτιστικής μας «αλφαβήτας», δηλαδή της ιστορίας μας, την οποία προσδιορίζει καίρια ως «αρχετυπικό θεμέλιο της ύπαρξης μας» ως λαού και ως έθνους φυσικά. Γραμμένο με βαθιά γνώση, υπευθυνότητα και γνήσια αγωνία το Πολιτιστικό μας «αλφαβητάρι» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και θέτει εμμέσως πλην σαφώς, τη σύγχρονη ελληνική Αριστερά ενώπιον των τεράστιων ιστορικών ευθυνών της, αν σε αυτή την οριακή στιγμή που έχει φτάσει ο τόπος, εκχωρήσει αστόχαστα, τα δικαιώματα για την «χρήση και νομή» του τεράστιου πολιτιστικού μας θησαυρού, που υπήρξε το θεμέλιο για τον πολιτισμό της Δύσης, σε αμαθείς και βάρβαρους εθνικιστές που «φορούν περικεφαλαίες στα άδεια τους κεφάλια» και κηρύττουν τον σκοταδισμό και τη μισαλλοδοξία.
INFO
Ανοιχτή Συζήτηση: Το πολιτιστικό μας “αλφαβητάρι»”
Ελληνισμός, πολιτισμός, αριστερά
Λαοκράτης Βάσσηςς
Εκδόσεις Ταξιδευτής 2015
Σελ. 256, Τιμή € 15,00
Τα άλλα δύο βιβλία της τριλογίας
-Ανοιχτή Συζήτηση: Μεταπολίτευση – ΠΑΣΟΚ – Αριστερά, Εκδόσεις Ταξιδευτής
-Ανοιχτή Συζήτηση: Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης – Πολιτιστικές αναγνώσεις, εκδόσεις Ταξιδευτής
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
«Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,
όπου και να θολώνει ο νους σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»
(Άξιον Εστί)
Κι επειδή μας βρήκε το κακό, το μεγάλο κακό της “χρεοκοπίας”, πρέπει να πιούμε νερό απ’ τις προαιώνιες “αξιακές πηγές” μας και να ξαναδιαβάσουμε το πολιτιστικό “αλφαβητάρι” μας. Έχοντας συνείδηση πως, η ελληνική ταυτότητα στη διαχρονική της (ανα)πραγμάτωση, είναι μια ιστορική πολιτιστική ιδιαιτερότητα και ένας αδογμάτιστος τρόπος του υπάρχειν, που δεν χωράει σε απόλυτες ερμηνευτικές “αναγνώσεις” ως προς το παρελθόν της, αλλά ούτε και υπακούει σε κανονιστικές “προδιαγραφές” ως προς το μέλλον της.
… Ας πάρουμε δύναμη απ’ τα “πνευματικά εικονίσματα” του ελληνισμού διαμέσου των αιώνων: απ’ τον Όμηρο ως τον Ρήγα, τον Σολωμό και τον Κάλβο…, τον Σεφέρη, τον Ελύτη και τον Ρίτσο. Γιατί δεν ξεθολώνει αλλιώς ο νους μας και δεν βρίσκει η “ψυχή” μας κουράγιο για τη νέα μεγάλη επανεκκίνησή μας, που θα μας ξαναβγάλει στο ξέφωτο της ιστορίας μας!
ΒΙΟ
Ο Λαοκράτης Βάσσης γεννήθηκε στο Ριζοβούνι Πρεβέζης το Μάρτιο του 1945. Είναι δάσκαλος (πτυχιούχος της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων) και νεοελληνιστής φιλόλογος (πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων). Είναι πρόεδρος της Εταιρείας Παιδείας και Πολιτισμού “Εντελέχεια”. Είναι επίτιμο μέλος του Δ.Σ. του Κ.Ε.Θ.Ε.Α. (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) και μέλος του Δ.Σ. του Ομίλου Φίλων του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης “Θεόδωρος Παπαγιάννης”. Διετέλεσε μέλος του Ε.Σ.Ρ. (Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) και Διευθυντής Σπουδών των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα (Βάρη Αττικής). Άρθρα και βιβλιοκριτικές του έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και περιοδικά, όπως “Αυγή”, “Ελευθεροτυπία”, “Καθημερινή”, “Αντί”, “Άρδην”, “Το Παρόν”. Έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις του σε ημερίδες και συνέδρια για θέματα εκπαιδευτικά, πολιτιστικά και σύγχρονου γενικότερα προβληματισμού.
