Συνέντευξη ΣΤΑ ΑΚΡΑ της ΕΡΤ1 /Α’ ΜΕΡΟΣ
Το Β’ ΜΕΡΟΣ στις 5 Φεβρουαρίου 2019/
«Γεννήθηκα σε μια περιοχή 300 μέτρα από την κοίτη του Λούρου ποταμού, στην πεδιάδα της Άρτας, όπου οι δικοί μου είχαν τα καλύβια και τα πρόβατά τους, τα γελάδια, τα βουβάλια τους, τα άλογά τους, τα γαϊδουράκια τους. Μια καθαρά αγροτική οικογένεια, από μια μητέρα αναλφάβητη, αλλά με υπέροχο μεγαλείο ανθρώπινο και από έναν πατέρα ολιγογράμματο, αλλά πάρα πολύ δουλευτής και άνθρωπος αρχών που μπορούσε να αξιολογήσει τις υπάρχουσες καταστάσεις.»
Με έναν προφορικό λόγο ποιητικό, γλαφυρό, πολυτονικό που ελάχιστοι άνθρωποι διαθέτουν σήμερα, έναν λόγο που διακρίνεται για την καλλιέργεια και την μελωδικότητα του, ο Λευτέρης Γείτονας , Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα στη Βάρη, αυτοβιογραφείται, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, αφηγούμενος τη ζωή του,, στην τηλεοπτική εκπομπή «Στα άκρα» της ΕΡΤ1 με τη Βίκυ Φλέσσα.
Γράφει η Ελπίδα Πασαμιχάλη
Μια ζωή σαν μυθιστόρημα, μια ζωή που έχει το άρωμα μιας άλλης Ελλάδας που οι περισσότεροι αγνοούμε ότι υπάρχει, αλλά είναι αυτή ακριβώς η Ελλάδα που θα έπρεπε να κυλάει μέσα μας, και να πίνουμε το διαυγές νερό της όταν νοιώθουμε διψασμένοι. Είναι ένας, λόγος με ψυχική ευγένεια που δεν ακούγεται στους δρόμους, ούτε στο μετρό, ούτε στα τηλεοπτικά πάνελ, ούτε –δυστυχώς- στο Κοινοβούλιο και σπανίζει στις αίθουσες διδασκαλίας. Και ίσως για τον λόγο αυτό, ο πιο αντιπροσωπευτικός τίτλος για τον Λευτέρη Γείτονα θα ήταν η λέξη Δάσκαλος,
Στο Δημοτικό με ένα ξύλινο σκαμνάκι
«Οι πρώτες μου αναμνήσεις από το χωριό ήταν στο τέλος του Εμφυλίου πολέμου, όπου διαδοχικά έρχονταν πότε δεξιοί, πότε ζερβοί στο χωριό. Ανάλογα με τη γειτονιά από όπου περνούσαν και τ ην ιδεολογία και τα φρονήματα που είχε κάθε γειτονιά, γιατί κάθε γειτονιά είχε το δικό της «ζακόνι», δηλαδή τις δικές της αρχές, τις δικές της αξίες. Άκουγα φωνές, κλάματα, ζητωκραυγές, ανάλογα με το που ήταν τοποθετημένος ο καθένας και ποιοι ήταν αυτοί που έμπαιναν στο χωριό. ‘Όταν έφτασα στην ηλικία των πέντε πεντέμισι χρονών, η δασκάλα του χωριού, ένας αξιόλογος άνθρωπος, είπε στους γονείς του χωριού, όποιος γονιός μπορεί να φτιάξει ένα ξύλινο σκαμνάκι, γιατί έπρεπε να πάει σε μαραγκό να το φτιάξει, μπορεί να το φέρει στο σχολείο και να έρχεται και το παιδί , να το βάλω δίπλα στον πίνακα και να παρακολουθεί χωρίς να μιλάει καθόλου. Η μητέρα μου επέμενε πάρα πολύ και έφτιαξε τελικά αυτό το σκαμνάκι ο πατέρας μου και το πήγαμε στο σχολείο κι έτσι παρακολουθούσα μαθήματα που γινόταν για την Α’ Δημοτικού. Δεν επιτρεπόταν να μιλήσω. Μόνον άκουγα και έβλεπα. Ήμουν έξι ετών. Τότε πήγαιναν στα επτά τους χρόνια τα παιδιά στο σχολείο. Έτσι έμαθα να γράφω και να διαβάζω, πριν φοιτήσω στην Α΄ Δημοτικού. Και όταν πλέον πήγα στην Α΄ Δημοτικού η δασκάλα μου με χρησιμοποίησε για να υπηρετήσω, διακονήσω το σύστημα της ετεροδιδακτικής. Ετεροδιδακτική είναι όταν τα μεγαλύτερα παιδιά μαθαίνουν τα μικρότερα να γράφουν, να διαβάζουν κλπ. Ήταν μεγάλη μου ικανοποίηση και ένοιωθα μέσα μου αυτή την δασκαλίστικη φλέβα και την δασκαλίστικη ορμή.»
Το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς και η Βιβλιοθήκη
Ο Λευτέρη Γείτονας μίλησε για τη σχολική του ζωή, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια , για τη φοίτησή του στη Σχολή Βελλάς Ιωαννίνων, όπου κατά ευτυχή συγκυρία έγινε δεκτός, δίνοντας εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την συγκροτημένη εκπαιδευτική φιλοσοφία της. Θυμήθηκε επίσης για τα βράδια στη Βιβλιοθήκη της Σχολής, όπου ως άριστος έχε γίνει βιβλιοθηκάριος και τον εύρισκε το ξημέρωμα να διαβάζει με το φως των κεριών. «Η βιβλιοθήκη ήταν το καράβι της σωτηρίας μου» είπε ο ίδιος χαρακτηριστικά.
«Φτάνοντας στο σχολείο αυτό πραγματικά έμεινα έκπληκτος από την αρχιτεκτονική και την τοποθεσία. Ένα πέτρινο κτίριο με την εκκλησία στη μέση, με πάρα πολλά νερά ένα χιλιόμετρο πιο κάτω, με καλλιέργειες μετάξης, μεταξοσκώληκα, όρνιθες, κουνέλια, αγελάδες, πρόβατα, γίδια, νερόμυλο, εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος με υδατόπτωση, ήταν το πρώτο εργοστάσιο που έγινε στην Ελλάδα μετά το Άγιον Όρος, είχε κατασκευαστεί το 1925. Είχαμε έναν από τους ωραιότερους μηλεώνες της Ηπείρου, και τροφοδοτούσαμε με μήλα που καλλιεργούσαμε τα ίδια τα παιδιά, τα Γιάννενα. Είχαμε «πάσαν αυτάρκειαν αγαθών» που λέει και μια προσευχή κατά την ώρα του φαγητού και μόνοι μας σπέρναμε και θερίζαμε τις φακές, σπέρναμε και θερίζαμε τα σιτάρια μας, τα κριθάρια μας, τα καλαμπόκια μας και τα αλέθαμε στον νερόμυλο, που ξέραμε να τον διαχειριστούμε μόνοι μας, Είχαμε υποχρεωτική χειρωνακτική εργασία, δύο ώρες την ημέρα. Και δεν μπορούσες να πεις όχι, διότι διαγραφόσουν στην πραγματικότητα από τη συνείδηση και των καθηγητών και των συμμαθητών σου. Έπρεπε να είσαι εκεί. Εμένα κάποια στιγμή για λόγους υγείας είπαν να με απαλλάξουν και λέω όχι, θέλω να προσφέρω τις υπηρεσίες μου μαζί με τους άλλους.»
«Η αριστεία είναι πλούτος παιδί μου!»
Ιδιαίτερα συγκινητική η στιγμή της εξομολόγησης του Λευτέρη Γείτονα όπου αναφέρθηκε στην αντίδραση της μητέρας του, «Αυτής της αγράμματης μάνας», την ημέρα που πήρε το πτυχίο του δασκάλου με «Άριστα» από τη Σχολή Βελλάς και κατέβηκε στο χωριό. «Η μητέρα μου με το τσεμπέρι, με την ποδιά της, με αλευρωμένα χέρια, ετοίμαζε τις πίτες για να γιορτάσουμε το μεσημέρι το γεγονός του πτυχίου. Τινάζει τα χέρια της από το αλεύρι, τα βάζει στη μέση της με κοιτάζει και μου λέει: «Το πήρες παλληκάρι μου; « Το πήρα μάνα» . «Με τι;» «Με άριστα». «Αυτός είναι πλούτος παιδί μου! Αυτός είναι μεγάλος πλούτος! Συγχαρητήρια!» Η αγράμματη μάνα. Η αριστεία είναι πλούτος. Και το μεταφέρω αυτό και σαν μήνυμα.»
Από τα χωράφια με το βαμβάκι στις αίθουσες διδασκαλίας
Αφηγούμενος τη ζωή του ο Λευτέρης Γείτονας, στο Α’ μέρος αυτής της σπάνιας συνέντευξης το Β’ μέρος της οποίας θα μεταδοθεί την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2019 στην ΕΡΤ1 μίλησε για εμπειρίες ζωής που ελάχιστοι άνθρωποι έχουν και ακόμη λιγότεροι έχουν το θάρρος να δημοσιοποιήσουν. Μίλησε για την φτώχια, για τον απόηχο του Εμφυλίου, για τον κοινωνικό διχασμό, για την εκπαιδευτική συμβολή της Εκκλησίας, για το «προσκύνημα στον Παρθενώνα», για τη λογοτεχνία και πάνω από όλα για τη λαχτάρα του ανθρώπου για τη γνώση, την πρόοδο και την προκοπή, όπως έλεγαν και οι παππούδες μας σ’ αυτόν τον τόπο.
Τα χρόνια εκείνα οι πόρτες της δημόσιας εκπαίδευσης ήταν κλειστές για τους αριστερούς, αφού είχαν ως προαπαιτούμενο όχι τους τίτλους σπουδών, αλλά τα πιστοποιητικά «κοινωνικών φρονημάτων». Όμως και οι πόρτες της ιδιωτικής εκπαίδευσης δεν άνοιγαν εύκολα για τους φτωχούς δασκάλους από την επαρχία, για εκείνους που δεν είχαν «Καλύτερα ρούχα να φορέσουν για την συνέντευξη» που χρειαζόταν, όπως με αγένεια, στα όρια της ύβρεως, του είπε κάποιος ιδιοκτήτης ιδιωτικού σχολείου στην πρωτεύουσα. Έτσι ο Λευτέρης Γείτονας , μετά την πρώτη του επίσκεψη στην Αθήνα, γύρισε άπρακτος στο χωριό του, κάνοντας πολλές και διάφορες «δουλειές του ποδαριού» από το να πουλήσει κοκορέτσι στην αγορά, επειδή η μάνα είπε πως «είχε τελειώσει το λάδι και τα παιδιά θα πέθαιναν από αβιταμίνωση», μέχρι να δουλέψει σε φυτείες με βαμβάκι.
Εκεί βρισκόταν όταν έφτασε στα χέρια του η πολυπόθητη επιστολή για πρόσληψη σε ιδιωτικό σχολείο της Αθήνας . Εργάστηκε στη σχολή Διαμαντοπούλου στο Αιγάλεω και εν συνεχεία στα Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη στο Μαρούσι. Μετά τη δικτατορία, κατά τη διάρκεια της οποίας διώχτηκε για τα δημοκρατικά του φρονήματα, ίδρυσε το Εκπαιδευτήριο Κωστέα –Γείτονα στο Μαρούσι που στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Παλλήνη. Το 1995 ίδρυσε το Εκπαιδευτήριο Γείτονα στην Βάρη, ένα από τα πιο σημαντικά και διεθνώς αναγνωρισμένα εκπαιδευτήρια της χώρας.
Λαοκράτης Βάσσης: «Ο Λευτέρης Γείτονας είναι μια Σχολή Παιδαγωγική ο ίδιος»
Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές του Α΄ μέρους αυτής της ξεχωριστής συνέντευξης, υπήρξε η παρέμβαση του νεοελληνιστή φιλολόγου και συγγραφέα Λαοκράτη Βάσση, συμμαθητή, στενού του φίλου και επί σειρά ετών Διευθυντή Σπουδών των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα στη Βάρη.
Ο Λαοκράτης Βάσσης αναφέρθηκε στα φοιτητικά τους χρόνια στα Γιάννενα τότε που έτρωγαν «ολίγη φασουλάδα» στα εστιατόρια της Καλούτσιανης και μετά πήγαιναν στα φοιτητικά τους δωμάτια και διάβαζαν Σολωμό, Κάλβο, Παλαμά και πολύ περισσότερο Άγγελο Σικελιανό τους στίχους του οποίου μάλιστα απάγγελναν φωναχτά: «Ομπρός να σηκώσουμε τον Ήλιο πάνω από την Ελλάδα». «Ξέρετε μας συγκλόνιζαν, γιατί βαθιά μες στην ψυχή μας, είχαμε το όραμα μιας αναγεννημένης, δημοκρατικής Ελλάδας.» εξηγεί ο ίδιος.
Μιλώντας για το εκπαιδευτικό έργο του Λευτέρη Γείτονα ο Λαοκράτης Βάσσης υπογράμμισε:
«Αν θα ήθελα να μιλήσω για τον Λευτέρη Γείτονα , που όλοι τον εμφανίζουν ως Μεγάλο Σχολάρχη, εγώ θα έλεγα πως παραπάνω από Μεγάλος Σχολάρχης, ο Λευτέρης είναι μια Σχολή Παιδαγωγική ο ίδιος. Κι όταν λέω ότι ο Λευτέρης Γείτονας είναι μια Σχολή Παιδαγωγική, Σχολή Παιδείας και Πολιτισμού, είναι γιατί σκέφτομαι αυτά που εκόμισε κυρίως στον τομέα της βιωματικής μάθησης, αλλά και στον άλλο τομέα της σύνδεσης της Παιδείας με όλη την αξιακή ουσία της παράδοσής μας.
Το παιδαγωγικό του όραμα εκφράζεται από τρεις ομόκεντρους κύκλους. Ο ένας είναι η Ελλάδα. Να πατάνε γερά τα παιδιά στον τόπο που τα γεννάει. Την Ελλάδα. Να έχουν αυτό που εγώ λέω συχνά, ελληνική αξιακή πυτιά. Ο δεύτερος κύκλος είναι η Ευρώπη. Να έχουν την ευρωπαϊκή διάσταση. Και ο τρίτος κύκλος είναι η οικουμενικότητα. Δεν λέω η παγκοσμιοποίηση είναι η παγκοσμιότητα και αυτή με ελληνική προσέγγιση. Με αυτή την αντίληψη, φτιάχνεις Έλληνες πολίτες, ευρωπαίους πολίτες, πολίτες της οικουμένης. Παιδιά δηλαδή που έχουν μέσα στην ψυχή τους, την καταβολή εκείνη που τους επιτρέπει ως σύγχρονοι Οδυσσείς να γυρνάνε όλον τον κόσμο, αλλά να είναι μαγικά συνδεδεμένοι με την αφετηριακή ελληνική αξιακή Ιθάκη.
Σκέφτομαι πολλές φορές πως αν η ελληνική Πολιτεία που λίγο έχει στοχαστεί πάνω στα θέματα της Παιδείας, στοχαζόταν πάνω σε αυτά, θα αξιοποιούσε τον Λευτέρη Γείτονα, για μια ριζική αναμόρφωση όλου του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Κυρίως θα τον αξιοποιούσε για να επανοριστούν οι αξιακές συντεταγμένες της ελληνικής Παιδείας. Που έχουμε φτάσει σε ένα σημείο, λυπάμαι να το πω, όπου εμείς με τις τρείς τέσσερεις χιλιάδες χρόνια ιστορίας πίσω μας, δεν ξέρουμε καν γιατί υπάρχουμε. Αυτή η στρατηγική αμηχανία στην οποία βρίσκεται ο τόπος, δεν μπορεί παρά να αντιμετωπιστεί μέσω μιας Παιδείας, η οποία πατώντας γερά στον ελληνικό τόπο αγναντεύει τον κόσμο όλο.»
ΤΟ Β’ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΓΕΙΤΟΝΑ ΘΑ ΜΕΤΑΔΟΘΕΙ ΣΤΙΣ 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019 , ΣΤΑ ΑΚΡΑ, ΕΡΤ1
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΓΕΙΤΟΝΑ «ΣΤΑ ΑΚΡΑ» – Α’ ΜΕΡΟΣ
