Νάνος Βαλαωρίτης – Ελλάδα η χώρα του ποτέ και του πάντοτε

0
2672

Έκθεση ζωγραφικής στον Αστρολάβο – δεξαμενή/

Σε μια εποχή που οι ποιητές «κάνουν με θέρμη τα στοιχειά στιχάκια»1  και κάποιοι άλλοι επιλέγουν την  ασφάλεια του γνωμικού «Κρείττον το σιγάν» ο μεγάλος μας λογοτέχνης Νάνος Βαλαωρίτης δεν είναι από εκείνους που θα επιλέξουν τη σιωπή. Με τη νέα του ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αίθουσα Τέχνης Αστρολάβος,- δεξαμενή καταθέτει «σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος»2 το αιχμηρό πολιτικό του σχόλιο για την δύσκολη αλλά και δυσανάγνωστη περίοδο  που περνά η χώρα. Τίτλος της Ελλάδα, η χώρα του ποτέ και του πάντοτε και ο Νάνος Βαλαωρίτης επιλέγει την εκφραστική λιτότητα και τον υπαινιγμό του σκίτσου για να σχολιάσει με τον πιο ευκρινή, νηφάλιο αλλά και παιγνιώδη τρόπο τις πολιτικές εξελίξεις, μέσα από 26 χρωματιστά σχέδια σε χαρτί, που φέρνουν την προσωπική εικαστική του σφραγίδα.

Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Σχέδια με φόντο την εθνική μας μυθολογία….

Η Βουλή συνεδριάζει και η φύση οργιάζει
Η Βουλή συνεδριάζει και η φύση οργιάζει

Πνεύμα ανήσυχο, «αιώνιος έφηβος» όπως σωστά τον χαρακτηρίζουν αλλά και ενημερωμένος ενεργός   πολίτης που παρακολουθεί ανελλιπώς τις εξελίξεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, σκιαγραφεί,  χρωματίζει και εν τέλει σατιρίζει  το πρόσφατο πολιτικό περιβάλλον, με φόντο  το πλούσιο και ανεξάντλητο  έδαφος της πολυπρόσωπης αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, όπου   θεοί, ημίθεοι, ήρωες, μυθολογικά πλάσματα και τέρατα, προσφέρουν παγκοσμίως αναγνωρίσιμες μορφές,  ενώ την ίδια στιγμή συνθέτουν τη σύγχρονη εθνική μας μυθολογία….  Περικεφαλαίες, ακόντια, φαρέτρες, δράκοι, πολεμιστές, θεοί αλλά και καταλυτικοί γελωτοποιοί  – πρωταγωνιστές περιγράφουν  το σύγχρονο ελληνικό τοπίο, όπου η λάμψη ενός ανεπανάληπτου παρελθόντος συναντιέται με το Πικρό καρναβάλι  του σήμερα. 

«Ζούμε σε μια χώρα που δεν υπάρχει… έστω κι αν υπήρξε κάποτε…, ως μια λαμπρή εξαίρεση απ’ τους θεοκρατικούς πολιτισμούς που την περικύκλωναν… Μια χώρα που ανέδειξε την υποκειμενική σκέψη, τη σκέψη του ελεύθερου ατόμου, εξ’ ου έχουμε και την πληθώρα των Προσωκρατικών κοσμοθεωριών… πάντοτε διαφορετικές, Γη, Ύδωρ, Φωτιά, Νους, Άτομα, Αιθέρας, Μαθηματικά, Είναι, Γίγνεσθαι, Κίνηση, Ακινησία, Διάλογος και Ιδέα. Η ανήκουστη πληθώρα δεν ήταν υπαγόρευση του Θεού ή των Θεών μέσω του κλήρου, των ιερέων, αλλά μια ιδέα του καθενός.» σημειώνει ο Νάνος Βαλαωρίτης στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης, επισημαίνοντας για μια ακόμη φορά την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στον ελληνικό πολιτισμό και τους θεοκρατικούς πολιτισμούς της αρχαιότητας που τον περιέβαλλαν. Μια διαφορά που αποτελεί  μιαν εξαίρεση σχεδόν …εξοργιστική.

Αυξήσεις εξουσιών, περικοπές ελευθεριών
Αυξήσεις εξουσιών, περικοπές ελευθεριών.

 

Οι τίτλοι των έργων είναι χαρακτηριστικοί και διαφωτιστικοί: Πόσο λυπούμαστε τον ελληνικό λαό, (Η Κυβέρνηση), Δεμένοι με ομφάλιο λώρο (Βαρουφάκης, Τσίπρας), Η Βουλή συνεδριάζει και η φύση οργιάζει, Ευρώ ή δραχμή …σπαζοκεφαλιά για ειδήμονες, Μας κυβερνούν τα Κάπιταλ Κοντρόλς, Φόρος εφ’ όρου ζωής σε μια φορολογημένη θάλασσα, Όλα πάνε καλά κι εμείς χειρότερα, Αναδύεται …με τα όπλα της Ελευθερίας η Δημοκρατία, Χωρίς οικογένεια, χωρίς δουλειά, χωρίς ελπίδα…..

 

 

Όταν η τραγωδία παρεκτρέπεται σε φάρσα

Δεμένοι με ομφάλιο λώρο (Βαρουφάκης - Τσίπρας)
Δεμένοι με ομφάλιο λώρο (Βαρουφάκης – Τσίπρας)

Πικρή διαπίστωση και πικρή σάτιρα στο διαρκές έπος της ελληνικής μοίρας, που μόνο το ευφυές βλέμμα του γελωτοποιού μπορεί να διακρίνει καθώς η τραγωδία τείνει να παρεκτραπεί  σε φάρσα. Ο ίδιος ο Νάνος Βαλαωρίτης εξηγεί στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης: «Μέσα απ’ τους γελωτοποιούς προσπάθησα να δώσω αυτή τη δημιουργική αταξία που χαρακτήριζε τους προγόνους μας, εφαρμοσμένη στο χτες, το σήμερα και το αύριο. Η σάτιρα των καταστάσεων δεν έχει σκοπό μόνο την άρνηση, αλλά κυρίως την κατανόηση της κατάστασης μας, που ισοδυναμεί κάθε τόσο με την ανυπαρξία.. Οι πολλαπλές κατακτήσεις μας εξαφάνισαν απ’ τον πολιτισμένο κόσμο για αιώνες. Γίναμε δούλοι των περιστάσεων. Σήμερα πάλι, είμαστε δούλοι μιας περίστασης που την ονομάζουν οικονομική. Ένα ατελείωτο χρέος από την αρχή της νέας μας ύπαρξης που μας ωθεί στην ανυπαρξία, την πολιτική, οικονομική, εθνική και σε μια διαρκή αδυναμία να ανταπεξέλθουμε…»

Το γέλιο δεν είναι μόνο λυτρωτικό αλλά και εργαλείο συνείδησης. Σε αυτή την υψηλή λειτουργία του γέλιου, που επίσης έχει τις καταβολές της στην αρχαία ελληνική κωμωδία,  αναφέρεται ο ποιητής σημειώνοντας: «Η πολύ σοβαρή εδώ λειτουργία του γέλιου είναι να μας αφυπνίσει, στην αληθινή μας κατάσταση πέρα απ’ τις εναλλασσόμενες ψευδαισθήσεις, κάθε φορά με καινούργια ονόματα, Ανάπτυξη, Αξιοπρέπεια, Αξιολόγηση, Ανεξαρτησία, Διαπραγμάτευση, Θρησκεία, Θεσμοί, Δογματισμός, Αγανάκτηση, Εθνική υπερηφάνεια, Ξενοφοβία, Διαφθορά, Διαφωνία, Αισιοδοξία, όταν όλα γίνονται και χειρότερα…

Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος και ο λογοτεχνικός κόσμος του Νάνου Βαλαωρίτη

Αναδύεται... με τα όπλα της Ελευθερίας, η Δημοκρατία
Αναδύεται… με τα όπλα της Ελευθερίας, η Δημοκρατία

Ο Νάνος Βαλαωρίτης είναι ένας από τους λίγους καταξιωμένους και εν ζωή Έλληνες λογοτέχνες, στο έργο του οποίου υπάρχουν τόσο βαθιές, και σταθερές αναφορές στην αρχαιοελληνική πολιτιστική κληρονομιά, στην ιστορία αλλά και στη μυθολογία. Η αρχαία ελληνική σκέψη και αυτά που κληροδότησε η Ελλάδα στη Δύση αναβιώνουν στο έργο του με τον πιο δημιουργικό τρόπο και η περίπλοκη και «πατροκτόνος» σχέση των Δυτικών και ειδικά των Ευρωπαίων με τη σύγχρονη Ελλάδα, έχει γίνει θέμα πολλαπλών αναλύσεων στην εκτεταμένη και μαχητική αρθρογραφία του.

Και μόνο οι τίτλοι των βιβλίων του είναι ενδεικτικοί. Από την πρόσφατη ποιητική του συλλογή Στο υποκύανο μάτι του Κύκλωπα (Ψυχογιός) στο παιγνιώδες μυθιστόρημα Μα το Δία (Ηλέκτρα) , στο Ξανανοιγμένο κουτί της Πανδώρας (Άγκυρα) και στο σπουδαίο του ιστορικό μυθιστόρημα  Τα σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου (Καστανιώτης) για να αναφέρουμε  επιλεκτικά  κάποιους τίτλους.  Τεράστιας σημασίας αν και λιγότερο γνωστή στο ελληνικό κοινό, είναι και η πολύ σημαντική και πρωτότυπη  μελέτη του Ο Όμηρος και το αλφάβητο (Ελληνοαμερικανική Ένωση) όπου αποδεικνύει πως τα ομηρικά έπη συντάχθηκαν αλφαβητικά με τη μέθοδο της Ακροφωνίας. Η μελέτη αυτή είχε γίνει η αφορμή για ακόμη μία έκθεση ζωγραφικής στην Αίθουσα Τέχνης Αστρολάβος art life,  τον Φεβρουάριο του 2011, με έργα του Νάνου Βαλαωρίτη εμπνευσμένα από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. 

Μας κυβερνούν τα Κάπιταλ Κοντρόλς
Μας κυβερνούν τα Κάπιταλ Κοντρόλς

Τι συμβαίνει όμως στην Ελλάδα του σήμερα που οι ιδεολογίες δείχνουν να έχουν ισοπεδωθεί από το βάρος των δεξιών αλλά και αριστερών μνημονίων για την αποφυγή των οποίων, όπως αποδεικνύεται, δεν αρκούν οι καλές προθέσεις; Απαντώντας στο εύλογο αυτό ερώτημα ο Νάνος Βαλαωρίτης ανατρέχει στο περίφημο «δαιμόνιο των Ελλήνων» που έχει την ιδιότητα να ενεργοποιείται όταν τα πράγματα δυσκολεύουν:  «Η πρακτική σκέψη θα μπορούσε να υπερπηδήσει αυτά τα αλλεπάλληλα εμπόδια, γιατί δεν μας λείπει η εφευρετικότητα και το δαιμόνιο της επιβίωσης. Μόνο που πρέπει να τα εντοπίσουμε. Ίσως τα γελαστά και λυπημένα πρόσωπα των γελωτοποιών να μας δείξουν το δρόμο.»

info@bookbar.gr

 

  1. «Αυτούς τους έχω βαρεθεί» Στίχοι Wolf Biermann, μετάφραση Δημοσθένης Κούρτοβικ
  2. «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον»,  Κ.Π. Καβάφης

 

INFO

Νάνος Βαλαωρίτης – Ελλάδα η χώρα του ποτέ και του πάντοτε

Ατομική έκθεση ζωγραφικής

Διάρκεια έως 18 Ιουνίου 2016

Αίθουσα Τέχνης ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ – δεξαμενή

Ξανθίππου 11, πλατ. Δεξαμενής, τηλ. 210 7294342, 3 www.astrolavos.gr, Fb: Astrolavos art galleries.

 

 Σχετικά θέματα

Νάνος Βαλαωρίτης, τιμώμενο πρόσωπο στο 43ο Φεστιβάλ Βιβλίου / Το εικαστικό του έργο

Νάνος Βαλαωρίτης – Ας τελειώσει η ιστορία περί αγράμματου Ομήρου / Συνέντευξη στην Ελπίδα Πασαμιχάλη