Tο δικαίωμα να αντιστέκεσαι…
“Ο άνθρωπος”, μας έλεγε ο Στέφανος Ροζάνης στις διαλέξεις του στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, “είναι η πιθανότητα όλων των πιθανοτήτων”. Εννοώντας ότι το ανθρώπινο υποκείμενο μπορεί να είναι ο συγκερασμός άπειρων στιγμών, παρορμήσεων και διαθέσεων.
Γράφει η Πωλίνα Γουρδέα
Η ποιητική συλλογή του Γιώργου Λίλλη, με τίτλο Ο άνθρωπος Τανκ από τις εκδόσεις Θράκα (2017), είναι μια τρανταχτή απόδειξη αυτής της φοβερής πιθανότητας. Ο Λίλλης είναι μία ιδιάζουσα περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων, ως ποιητής – χειρώνακτας μπορεί και χρησιμοποιεί στον λόγο του όλες του τις αισθήσεις.(Διαβάστε επίσης: Γιώργος Λίλλης -Συνέντευξη- “Η βία μόνο βία μπορεί να γεννήσει”)
πουτάνες ιδεολογίες/ που επιδίδεστε στη διανόηση/ αλλά ποτέ δεν ερωτεύεστε// κι εγώ εκεί/ να καυλώνω/ στην ιδέα της συμμετοχής// μισός κάτι/ μισός τίποτα/ δίχως ουρανό/ κρεμασμένος ανάποδα/ σαν ζώο σφαγμένο (Ιδεολογίες, σελ. 22)
Με έναν τίτλο που παραπέμπει στην ιστορική φωτογραφία της φοιτητικής εξέγερσης τον Ιούνιο του 1989 στην πλατεία Τιέν Αν Μεν του Πεκίνου, ο Λίλλης αναγνωρίζει στον εαυτό του, αλλά και σε κάθε άνθρωπο που ορθώνεται ως υποκείμενο, την ικανότητα ν’ αντιστέκεται σε ό,τι απειλεί ότι θα ισοπεδώσει την πορεία της ζωής του. Ένας άντρας στέκεται άοπλος μπροστά από τα τανκς και σταματάει την πορεία τους, μια φωτογραφία που τραβήχτηκε με τηλεφακό από τον φωτογράφο Jeff Widener από απόσταση 800 μέτρων. Με αφετηρία λοιπόν, αυτό το ιστορικό ντοκουμέντο ο ποιητής μας εξιστορεί σε τόνο εξομολογητικό την εμπειρία του εγκλεισμού.
και προπαντός/ να μη σιχαίνομαι/ όσα μπορώ/ και συνηθίζω// το κρεβάτι που τρίζει/ την τηλεόραση ως μοναδικό/ συνομιλητή/ τα παγωμένα καλοριφέρ/ τις κονσέρβες/ τις τρύπιες κάλτσες/ τα αντικαταθλιπτικά χάπια/ το όνομά μου στις λίστες/ ευρέσεως εργασίας/ τους τέσσερις τοίχους/ τις άδειες κορνίζες/ τα πλαστικά μαχαίρια/ τη νεκρή μου γάτα/ τις πόρτες ασφαλείας/ τη χαμένη μου αξιοπρέπεια/ τις πόρτες ασφαλείας (Συνήθεια, σελ. 9)
Ο εγκλεισμός ως ανθρώπινη κατάσταση, πέρα από την δίχρονη φυλάκιση του Γιώργου Λίλλη για την άρνηση της στρατιωτικής του θητειας το διάστημα 1993-1995, χρωματίζει και διαπερνά τα ποιήματα αυτής της συλλογής σε όλο της το εύρος. Εγκλεισμός σε σπίτια, σε καταστάσεις, στην οικονομική δυσχέρεια, στην ανθρώπινη απουσία, σε ό,τι μας κρατά δέσμιους στην πορεία της ζωής μας.
Διαβάζοντας τη συλλογή του Γιώργου Λίλλη σε μια γλώσσα απλή, αλλά δυνατή μέσα στη σαφήνειά της θυμήθηκα μια «συμβουλή» που είχα διαβάσει παλαιότερα στη βιογραφία του Έλληνα κομμουνιστή και πολιτικού Νίκου Ζαχαριάδη (1903-1973). Ο ίδιος έλεγε στους φυλακισμένους κομμουνιστές «Αγάπα το κελί σου, τρώγε το φαΐ σου, διάβαζε πολύ». Ο Λίλλης το διάστημα του εγκλεισμού του το χρησιμοποίησε για να οξύνει την ακοή του, την όρασή του και την αφή του. Αισθήσεις που φαίνονται στον λόγο του με καθαρότητα.
Ένα σονέτο γράψτε/ για τις άδειες παιδικές χαρές/ για τις μασέλες και τις πατερίτσες/ για εκείνον που τρώει τα νύχια του/ για λεκέδες και ραγισματιές/ για τρελάδικα και ανάποδους σταυρούς/ για ράμματα στο κεφάλι/ και ακρωτηριασμένες κλειτορίδες (Δημιουργική Γραφή, σελ. 25)
Στο τέλος της συλλογής διαβάζουμε για τον χρόνο που σπαταλήθηκε μέσα στη φυλακή. Χρόνος που βιώθηκε με μελαγχολία και μοναξιά, αλλά διαμόρφωσε το βλέμμα και το αυτί ενός ποιητή που μετουσιώνει την εμπειρία του σε λέξεις με δύναμη και ορμή. Άρα καθόλου χαμένος χρόνος σε νόημα και σε σκέψη. Μια ποιητική συλλογή με έδρα τον εγκλεισμό, κυριολεκτικά και μεταφορικά, που μας καθιστά συμπάσχοντες στο θέμα.
Προαύλιο/ Ακίνητος/ Σεσημασμένος/ Ακίνητος/ Μόνος (Σονέτο, σελ. 26)
ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΥΑΛΑ
παπαγαλίες
και φτηνά στιχάκια
σε σχολεία, έδρανα
και παρακλήσεις
τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου
δεν τα έφαγε η ξενιτιά
αλλά οι υποκλίσεις
βολεμένοι όλοι σε μια ζωή
από δεύτερο χέρι
στέκω αμήχανος
χωρίς πια να ξέρω
ναι, χωρίς πια να ξέρω
INFO
Ο άνθρωπος τανκ
Γιώργος Λίλλης
Θράκα 2017
Σελ. 32, Τιμή € 6,00
BIO
Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (“Ποίηση”, “Μανδραγόρας”, “Δέντρο”, “Ακτή”, “Γραφή”). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. “Η χώρα των κοιμωμένων υδάτων” (εκδ. “Μανδραγόρας”, 2001) πρόκειται σύντομα να εκδοθεί και στη Γερμανία.
