Τάσος Τσακίρογλου, Πρόσωπα της απομάγευσης

0
1444

Η κριτική των διανοουμένων στην κρίση|  

38 συνεντεύξεις|

«Ελεύθερος άνθρωπος είναι εκείνος που σκέφτεται

erodeioProukakis-apomageusi_display_3098με διαφορετικό τρόπο απ’ αυτόν που θα περίμενε κανείς σε σχέση με την καταγωγή του, το περιβάλλον του, τη θέση του ή την ιδιότητα του ή σε σχέση με τις επικρατούσες απόψεις της εποχής του» έλεγε ο Φρειδερίκος Νίτσε. Η φράση αυτή που εμφανίζεται ως ένα από τα μότο στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του Τάσου Τσακίρογλου με τίτλο Πρόσωπα της απομάγευσης (Εκδόσεις Οκτώ) αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα σε μια εποχή κρίσης όπως η σημερινή, όπου ο «παλιός κόσμος», ο κόσμος όπως τον ξέραμε μέχρι σήμερα, σταδιακά «αποσύρεται», ενώ ο καινούργιος κόσμος, αυτός  που προβάλλει στο προσκήνιο,  δεν έχει ακόμη εμφανίσει τα πλήρη χαρακτηριστικά του. Στις συνθήκες αυτές, είναι πραγματικά ελάχιστοι εκείνοι οι «ελεύθεροι άνθρωποι» σύμφωνα με τον ορισμό του Νίτσε, που θα μπορούσαν να σκεφτούν διαφορετικά σε σύγκριση ,με το παρελθόν αλλά και τις επικρατούσες απόψεις της εποχής μας, εκείνοι που θα μπορούσαν να συμπληρώσουν στο «πάζλ του μέλλοντος μας» τις ψηφίδες που λείπουν και να μας πουν αν αυτό που θα δούμε θα είναι η εικόνα του παράδεισου ή της κόλασης. Ή τουλάχιστον να αποφανθούν αν το μέλλον που έρχεται, αξίζει την κόλαση που ζούμε….

Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Με τέτοιου είδους ελεύθερα πνεύματα από το χώρο της διανόησης, διακεκριμένους στοχαστές  παγκοσμίου εμβέλειας και φήμης, συνομιλεί ο δημοσιογράφος Τάσος Τσακίρογλου και παρουσιάζει τις απόψεις τους στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με πλήρη  τίτλο Πρόσωπα της απομάγευσης, 38 συνεντεύξεις για την κρίση και το μέλλον. ΟΙ συνεντεύξεις αυτές, οι περισσότερες εκ των οποίων έγιναν στη διάρκεια του 2013, μια εποχή που η κρίση βρισκόταν ήδη στο αποκορύφωμα της, δημοσιεύτηκαν αρχικά στην Εφημερίδα των Συντακτών και δίνουν στο προβληματισμένο αναγνώστη, πολλαπλές νέες προσλαμβάνουσες, για τους δρόμους που διανοίγονται  σήμερα, στο κατώφλι του δυτικού κόσμου.  

Οι διανοούμενοι μιλούν για την κρίση 

Γιούργκεν Χάμπερμας, Ντέιβιντ Χάρβεϊ, Ζίγκμπουντ Μπάουμαν, Αλέν Μπαντιού, Κλάους Όφε, Σαντάλ Μουφ, Μικαέλ Λεβί, Άντονι Γκίντενς,  Κάρλος Τάιμπο, είναι κάποιοι από τους διαπρεπείς φιλοξενούμενους του βιβλίου. Σε μια εποχή που η χώρα μας βρέθηκε στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, και δυστυχώς μιας πρωτοφανούς λαϊκιστικής επίθεσης,  από μεγάλο μέρος των διεθνών media, άπαντες οι διανοητές που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, παρουσιάζονται εξαιρετικά ενημερωμένοι για το «ελληνικό πρόβλημα», προσδίδοντας σε αυτό τις διεθνείς διαστάσεις που εκ των πραγμάτων έχει και σε αρκετές περιπτώσεις το υποδεικνύουν ως «προάγγελο»  των ευρύτερων αλλαγών, σε παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό επίπεδο, που κομίζει η περίφημη «νέα τάξη πραγμάτων».

Στις σελίδες του βιβλίου διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι συνεντευξιαζόμενοι, εμφανίζονται απαλλαγμένοι από την απλοϊκή πολιτική ορθότητα που χαρακτηρίζει μείζον μέρος των απόψεων του συρμού και επιχειρούν να προτείνουν νέα νοηματικά σχήματα και νέο τρόπο σκέψης για την αποκρυπτογράφηση και κατανόηση της νέα πορείας του κόσμου. Ξεδιπλώνονται προβληματισμοί για θέματα που έχουν τεθεί σε επανεξέταση όπως τα όρια του εθνικού κράτους, της λαϊκής κυριαρχίας,  των κοινωνικών παροχών, της πορείας  της; Ευρωπαϊκής Ένωσης, της πολιτικής λιτότητας, του δημόσιου χρέους, της κρίσης στην πολιτική, του νεοφασισμού.

proukakis-erodeio-apomageusi«Ο ηγετικός ρόλος που επωμίζεται σήμερα η Γερμανία, όχι μόνο αφυπνίζει τα ιστορικά φαντάσματα παντού γύρω μας, αλλά επίσης μας βάζει στον πειρασμό να επιλέξουμε αν μονομερή εθνικό δρόμο ή ακόμα και να υποκύψουμε σε φαντασιώσεις μιας “Γερμανικής Ευρώπης”» επισημαίνει μεταξύ άλλων ο κορυφαίος Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας και ο συμπατριώτης του Γερμανός κοινωνιολόγος Κλάους Όφε συμφωνεί και συμπληρώνει: «Η Γερμανία βρίσκεται σε μια διαδικασία αμαύρωσης της φήμης της, απώλειας της πολιτικής της αξιοπιστίας στην Ευρώπη. Και οι ευρωπαϊκές και οι γερμανικές ελίτ αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι αυτό είναι το διακύβευμα.»

« Η τωρινή μας κρίση είναι πάνω απ’ όλα κρίση πολιτικών εκπροσώπων – αν και σε τελευταία ανάλυση πρόκειται για μια κρίση εδαφικής κυριαρχίας. Κάθε τυπικά κυρίαρχη εδαφική οντότητα (κράτος) μπορεί να λειτουργεί στις μέρες μας ως σκουπιδοτενεκές για προβλήματα που έχουν την καταγωγή τους εκτός βεληνεκούς των οργάνων πολιτικού ελέγχου που διαθέτει.» διαπιστώνει ο Πολωνός καθηγητής κοινωνιολογίας Ζίγκμουντ Μπάουμαν.

«Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι ο ναζισμός ήταν προϊόν ανορθολογισμού. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο ναζισμός είχε πολιτικό υπόβαθρο. Πολλοί το αρνούνται. Εγώ όμως θεωρώ ότι άσκησε εγκληματική πολιτική. Οι ναζί είχαν στόχους που θεωρούνται εγκληματικοί […] Δεν ήταν τρελοί. Ήταν σαφώς ορθολογικοί. Απλώς διακατέχονταν από πεποιθήσεις που στα μάτια μας φαντάζουν εγκληματικές» επισημαίνει ο Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού και τονίζει: «Θεωρώ ότι η Χρυσή Αυγή είναι μια εγκληματική ομάδα που ει δυνατόν πρέπει να εξαφανιστεί. Αν δεν γίνει μέσω του νόμου, θα γίνει μέσα από τους πολιτικούς αγώνες. Μπορεί και τα δύο.»

«Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση μεταξύ της επιτυχίας ενός προγράμματος από την οπτική της ταξικής κυριαρχίας και των ταξικών προνομίων και της επιτυχίας ενός προγράμματος που στόχο έχει την ευημερία των πολιτών. Σίγουρα αυτό το πρόγραμμα δεν βελτιώνει τις συνθήκες ζωής των πολιτών. Εάν όμως το δείτε ταξικά, θα αντιληφθείτε ότι είναι εξαιρετικά επιτυχημένο για τους πλούσιους, και τους ισχυρούς, και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο, όπου οι κυρίαρχες τάξεις εδραιώνουν την εξουσία τους στη διάρκεια της κρίσης». Διαπιστώνει ο διακεκριμένος καθηγητής ανθρωπολογίας και γεωγραφίας Ντέιβιντ Χάρβεϊ μιλώντας για την πολιτική λιτότητας που επέβαλε στην Ελλάδα η τρόικα και το ΔΝΤ. Την ίδια στιγμή ασκεί κριτική στα κόμματα της Αριστεράς ότι προσπαθούν να υπερασπιστούν «δικαιώματα που υπήρχαν στο παρελθόν, γιατί πολλά από αυτά δεν είναι βιώσιμα».

«Πιστεύω ότι το πάθος έχει απολύτως κεντρική θέση στην πολιτική. [….] Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τον ρόλο των παθών, διότι οι περισσότερες πολιτικές θεωρίες δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με αυτά. Θεωρούν ότι τα πάθη πρέπει να εξοβελιστούν από την πολιτική, ότι μπορεί να έχουν μόνο κακή επίδραση. Αυτό όμως είναι λάθος, καθώς υπάρχει για παράδειγμα, το πάθος για δικαιοσύνη. Υπάρχουν διαφόρων ειδών πάθη. Βασικά υπάρχουν δύο είδη πάθους στο πεδίο της πολιτικής: το ένα είναι η ελπίδα και το άλλο ο φόβος. Και εγώ νομίζω ότι ο δεξιός λαϊκισμός τείνει να κινητοποιεί το πάθος του φόβου, ενώ ο αριστερός το πάθος της ελπίδας.» παρατηρεί εύστοχα η Γαλλίδα καθηγήτρια πολιτικής θεωρίας Σαντάλ Μουφ.

«Όντως χρειαζόμαστε μια επανάσταση για να σπάσουμε τη «σιδερένια φτέρνα» του χρηματιστικού κεφαλαίου και για να επιβάλλουμε πραγματικές κοινωνικές και οικολογικές λύσεις. Οι κινητοποιήσεις σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και πάνω απ’ όλα στην Ελλάδα, είναι η μόνη ελπίδα για αλλαγή. Εάν δεν υπάρξει ένας αντικαπιταλιστικός, δηλαδή επαναστατικός, μετασχηματισμός, το μόνο που θα γίνει θα είναι να επιδεινωθεί η κρίση οδηγώντας σε περισσότερη ανεργία, απελπισία και ίσως σε άνοδο του φασισμού, όπως στη δεκαετία του ’30.» υπογραμμίζει ο καθηγητής κοινωνιολογίας Μίκαελ Λεβί.

Και η σιωπή των διανοουμένων

Για την περίφημη  και ηχηρή «σιωπή των διανοουμένων», των πνευματικών ανθρώπων,  που σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως  από τις αρχές της κρίσης, κάνει λόγο στο εξαιρετικά ενδιαφέρον Επίμετρο του βιβλίου, ο δημοσιογράφος Τάσος Παππάς, ιχνογραφώντας συνοπτικά και περιεκτικά τον συχνά αμφιλεγόμενο ρόλο τους στη σύγχρονη εποχή.  Μιλά για εκείνους που «δάνεισαν το κύρος και τη φήμη τους για να υπηρετήσουν κρατικές ιδεολογίες και ολοκληρωτικά καθεστώτα» αλλά και για εκείνους που κράτησαν κριτική στάση και ανεξαρτησία λόγου απέναντι στις εκάστοτε εξουσίες. Αρετές κομβικής σημασίας στη σημερινή συγκεχυμένη και αδιαμόρφωτη εποχή. Σε αυτή την επίλεκτη ομάδα των «κριτικών διανοουμένων» ανήκουν οι 38 στοχαστές με τους οποίους συνομιλεί ο Τάσος Τσακίρογλου, προσφέροντας στο ευρύτερο κοινό ένα βιβλίο όπου κυριολεκτικά οι διανοούμενοι σπάνε τη σιωπή τους. Ένα βιβλίο που δεν ευαγγελίζεται κάποια μονοδιάστατη εξ αποκαλύψεως αλήθεια, αλλά αναδεικνύει τις αρετές με τις οποίες οφείλει να διακρίνεται ο σκεπτόμενος άνθρωπος: κριτική σκέψη, ευρύτητα πνεύματος, πλουραλισμό, ανοχή σε αντίθετες απόψεις, και πάνω από όλα αμφιβολία.

info@bookbar.gr 

 

INFO

prosopa_tis_apomageusis_tsakiroglou_cover_340Πρόσωπα της απομάγευσης

38 συνεντεύξεις για την κρίση και το μέλλον

Τάσος Τσακίρογλου

Εκδόσεις Οκτώ

Πρόλογος: Κωνσταντίνος Τσουκαλάς

Επίμετρο: Τάσος Παππάς

Σελ. 254, Τιμή € 13,00

 

 

 

 

ΒΙΟ

Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Τάσος Τσακίρογλου σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Διεθνείς Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.  Στη δημοσιογραφία μπήκε το 1994. Έχει εργαστεί για δεκαπέντε χρόνια στον τομέα ειδήσεων του Flash 96, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολείται με το πολιτικό και διπλωματικό ρεπορτάζ, αρχικά στην Ελευθεροτυπία και σήμερα στην Εφημερίδα των Συντακτών, όπου και αρθρογραφεί.

 

  •  Οι ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ  του Χρήστου Προυκάκη είναι από την παγκόσμια πρεμιέρα παράστασης που έδωσε στο Ηρώδειο το Χοροθέατρο  Nikolais-Louis το 1989, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.