« Η γλώσσα σήμερα συγκαλύπτει αντί να αποκαλύπτει»
«Τρέξτε μακριά από τον ύπνο, κύριε Κρακ»
Ο κύριος Κρακ μοιάζει να μην ανήκει πουθενά, εμφανίζεται πάντα την κατάλληλη στιγμή σε χρόνο ενεστώτα, χωρίς να έχει κάτι να πει, μονάχα βιώνει. Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ, είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής του Θωμά Τσαλαπάτη. Τίτλος που μας εξάπτει την περιέργεια, τόσο για τη σφαγή όσο και για την περσόνα του κυρίου Κρακ.
Της Πωλίνας Γουρδέα
Συναντήσεις με νέους ποιητές
Η συλλογή περιλαμβάνει πεζόμορφα ποιήματα δομημένα μέσα σε έναν λόγο οξύ, πολιτικό, κοινωνικό και το κυριότερο; Οι λέξεις φέρουν μια δυναμική ευαισθησίας που υποβόσκει σε κάθε φράση. Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται το κεντρικό πρόβλημα της σκέψης γύρω από τη στιγμή του γράφοντα. Το ανυπολόγιστο συναίσθημα που ξεπηδά στο χαρτί στερεί την ηρεμία από έναν κόσμο που παραμένει σθεναρά ανοίκειος. Το παράλογο έγκειται στην πραγματικότητα της στιγμής που καθιστά λογικό το εκάστοτε έγκλημα, σε συνδυασμό πάντα με τη χαρά της έκπληξης. Το συναίσθημα του παραλόγου εδράζεται ακριβώς σε αυτόν τον φοβερό διαχωρισμό. Από τη μία η εγκεφαλική ειρωνεία και από την άλλη, το βαθύ αίσθημα της ανεστιότητας του ανθρώπου μέσα στον κόσμο.
«Ο κύριος Κρακ μένει βουβός, ενώ το κοινό, ούτε βιαστικό ούτε υπομονετικό, τον κοιτάζει. Και είναι μέρες τώρα. Ο κύριος Κρακ, ένα άγαλμα αναπάντεχο, ανίκανο να μιλήσει – έστω μεταφορικά – , ανίκανο να τινάξει την ιδιότητα αυτή, τη στασιμότητα, την αδυναμία, τη ρωγμή του ονόματός του. Να μιλήσει και πίσω να γυρίσει. Εκεί που οι αποκρίσεις δεν έχουν τελικά και τόση σημασία». (Απαντήσεις, «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ», σελ.43 )
Η ανθρώπινη διάσταση είναι το κυρίαρχο ζητούμενο μέσα σε μια αχαλίνωτη φαντασία, με εύθραυστη ισορροπία μεταξύ χιούμορ και μελαγχολίας, έχοντας ως κύριο μοτίβο μια επαναστατική διάθεση που ακροβατεί στο όριο του συναρπαστικού και του τυχαίου. Ο Θωμάς Τσαλαπάτης μας δίνει την εντύπωση ότι τοποθετεί τον εαυτό του και τη γραφή του σε μια διαδικασία μεταμόρφωσης. Γενναιότητα που εκφράζεται με τη μορφή μιας απόκρυψης που αποκαλύπτει την αναμέτρηση με τα εκφραστικά του μέσα στο πεδίο της γραφής, σαν μια πεταλούδα που σιγά – σιγά θα απωλέσει το κουκούλι της για να εκτεθεί στο φως.
Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στη φωνή ή αλλιώς, στην έμπνευση που συναντάει κανείς στη γραφή του Θωμά Τσαλαπάτη. Διαβάζοντας τη συλλογή και περνώντας από ποίημα σε ποίημα, ο αναγνώστης συναντά κάτι πρωτόγνωρο. Όλα όσα περιγράφονται εξεγείρονται σταδιακά σαν αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα εκραγούν και το ερώτημα παραμένει. Μέσα από όλες αυτές τις περιπλανήσεις ο αναγνώστης – ταξιδιώτης επιθυμεί να σπαταληθεί σε ενέργειες, χωρίς να αναρωτηθεί αν ο κεντρικός πυρήνας αποκρύπτεται; Η έμπνευση είναι η απόλυτη πηγή αυτού του τεχνάσματος και η φωνή περιμένει να εισακουστεί στη μάχη με τη σκιά. Ο Θωμάς Τσαλαπάτης είναι από τους σημαντικότερους εκφραστές της ποιητικής δράσης σε μια εποχή ευρύτερης ποιητικής σκοτεινιάς. Η φωνή θα βρει σίγουρα το δρόμο της, μέσα από τη δυναμική που χαρακτηρίζει την ποίησή του, αφού έτσι κι αλλιώς, είναι ήδη αναγνωρίσιμη.
13 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΘΩΜΑ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗ
Πώς βλέπεις την ποίηση στην εποχή της ύφεσης;
Η ποίηση είναι κρίση, όπως έλεγε ο φίλος μου ο Γιάννης Μανιάτης. Στις πιο ευτυχείς της στιγμές προβάλλει τη ρωγμή. Σαν ενδεχόμενο μες στην κρίση, είναι μια ευκαιρία να επιβιώσει η ποίηση επειδή είναι αναγκαία. Σε περιόδους ευδαιμονίας υπάρχει μια πιθανότητα η τέχνη να ‘χει πολύ λίπος.
Προς ποια κατεύθυνση επηρεάζουν οι πολιτικές ζυμώσεις τη λογοτεχνία σήμερα;
Επειδή υπάρχει μία πόλωση, λόγω της επιθετικότητας των συγκυριών, οι κατευθύνσεις πολώνονται. Άρα νομίζω ότι συνειδητά ή ασυνείδητα οι επιλογές προκύπτουν κι αυτές με επιθετικό τρόπο. Έτσι οι επιλογές γίνονται ξεκάθαρες και αποκτούν το πραγματικό τους βάρος.
Ποιο θεωρείς ότι είναι το πιο άγριο πράγμα στην εποχή μας;
Η χρήση της γλώσσας σαν μηχανισμός παραποίησης, αποπλάνησης και εκφοβισμού. Η γλώσσα σήμερα συγκαλύπτει αντί ν’ αποκαλύπτει και ουσιαστικά οι λέξεις γίνονται συνένοχες στο λάθος, αυτό σε ένα επίπεδο καθημερινής αίσθησης. Από την άλλη, το να μεταμορφώνεις το αδιέξοδο και την απελπισία σε στοχευμένο μίσος προς τους πιο αδύναμους – και μιλάω φυσικά για τη Χρυσή Αυγή, τα πογκρόμ, το διάχυτο ρατσισμό όπως εκφράζεται από τη στάση των μεγάλων κομμάτων απέναντι στους μετανάστες ή στις οροθετικές, συγκεκριμένα η διαπόμπευση ανθρώπων – μας γυρνάει σε εποχές που θυμίζουν τις πιο σκοτεινές περιόδους του ανθρώπου.
Ποιος ο λόγος που γράφεις;
Γιατί είναι ωραία. Στην πραγματικότητα δεν ξέρω. Καλύτερο να σε επιλέγει παρά να επιλέγεις εσύ.
Ποιά είναι η σχέση σου με την πολιτική; Η ποίηση είναι για σένα μία πολιτική πράξη;
Κοίτα, συμμετέχω όσο το δυνατόν περισσότερο μπορώ σε συγκεκριμένες διαδικασίες όπως στην κατάληψη της δημοτικής αγοράς της Κυψέλης, τοπικές πρωτοβουλίες, πορείες, συνελεύσεις. Ως προς τη συγγραφή προσπαθώ να αρθρώσω την πολιτική μου αντίληψη στην αρθρογραφία χωρίς βεβαιότητες. Αν δεχτούμε πως η ποίηση στις πιο ευτυχείς στιγμές της έχει έναν χαρακτήρα αποκαλυπτικό, δηλαδή βαθύτερης κατανόησης της ανθρώπινης κατάστασης, τότε ίσως να καταφέρνει να δώσει στις λέξεις το χαμένο τους νόημα, άρα να αποτελεί πολιτική πράξη.
Θεωρείς ότι οι πολιτικές σου πεποιθήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στο ποιητικό αποτέλεσμα;
Από τη στιγμή που το ποίημα φέρει ένα κομμάτι του εαυτού σου, ναι. Βέβαια, δεν μπορώ να γράψω προγραμματικά. Τα μόνα κριτήρια που μπαίνουν είναι αυτά μιας προσωπικής αισθητικής.
Σε τι πιστεύεις;
Στην έκπληξη που μπορείς να νιώθεις όταν η πραγματικότητα δεν σε προδίδει. Στην μεγάλη ή στη μικρή έκπληξη.
Τι δίνει ώθηση στην τέχνη σου;
Η επιθυμία για κατασκευή πραγματικότητας, είτε θετικής είτε αρνητικής.
Η κρίση πως επηρεάζει τη διάθεσή σου για δημιουργία;
Νιώθω μετεωριζόμενος ανάμεσα στην εγρήγορση, τη θλίψη και την κωμική ανατροπή.
Τι σε κάνει να γελάς;
Η βλακεία εκφρασμένη με το βάρος και το ύφος της απόλυτης βεβαιότητας (μην παρεξηγηθώ, είναι στιγμές που η βλακεία είναι αξιαγάπητη).
Πες μου έναν στίχο που θυμάσαι πάντα
Το πρώτο που μου ‘ρχεται: «Γεννήθηκα μια μέρα που ο Θεός ήταν άρρωστος» του Σεζάρ Βαγιέχο (César Vallejo) Και για να μην παρεξηγηθώ θα προσθέσω κι ένα δεύτερο δίστιχο για ισορροπία: «Ισπανία φοβίσου το σφυρί χωρίς το δρεπάνι / Φοβίσου το δρεπάνι χωρίς το σφυρί» Σεζάρ Βαγιέχο
Τι περιμένεις να σου φέρει το μέλλον;
Δεν περιμένω κάτι, χωρίς να το λέω απαισιόδοξα. Αλλά το παρόν έχει περισσότερο ενδιαφέρον.
Η ποίηση είναι ένας δρόμος για να αντέχεις την πραγματικότητα;
Δεν θα μπορούσα να δώσω έναν ορισμό για το τι είναι η ποίηση, άρα και να απαντήσω σαν να είναι κάτι συγκεκριμένο. Αλλά πολλές φορές ναι, η τέχνη λειτουργεί ως παραμυθία, άλλες πάλι ως καταδίκη.
info@bookbar.gr
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
«Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ» του Θωμά Τσαλαπάτη
Ι.
Τρέξτε μακριά από τον ύπνο, κύριε Κρακ. Εκεί μέσα συχνά συναντούμε όσα αποφεύγουμε όλη τη μέρα. Και πόσο εκεί μέσα το άγχος μας σκορπά το βάρος, την ανάσα. Είναι απώλεια, είναι απώλεια, κύριε Κρακ.
Ενεστώτας, «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ», σελ.34
ΙΙ.
Και η απάντηση ζητείται επίμονα και πρέπει να δοθεί. Ακόμα και αν δεν σημαίνει τίποτα. Ακόμα και αν μετανιώσει αργότερα για την επιλογή του. Ακόμα και αν είναι απλώς ένα ψέμα. Μια απάντηση τέλος πάντων: «Καλά!» Αλλά ο ερωτών έχει ήδη στρίψει στη γωνία, αδιαφορώντας για το ποια η απάντηση. Καλύτερα ίσως. Πόσο άγχος.
Η συνάντηση, «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ», σελ. 15
ΒΙΟ
Ο Θωμάς Τσαλαπάτης γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα. Σπούδασε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Αθηνών. Το 2007 έγραψε και συν-σκηνοθέτησε το θεατρικό έργο ‘’ Όλα τα ρολόγια της πόλης ή ο γέρος και η φωτοτυπία’’. Από το 2008, αρθρογραφεί στην εφημερίδα Εποχή, ενώ συνεργάζεται με διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Από το 2009 ασκεί την κωμωδία Stand Up, ανεβάζοντας τις παραστάσεις ‘’ ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ για Παιδιά’’ και ‘’Αυνανισμός και μισαλλοδοξία: Μια ιστορία έρωτα και Stand Up’’, σε συναυλιακούς χώρους, θέατρα, μπαρ, φεστιβάλ, καταλήψεις και λοιπούς χώρους. Το 2011 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο ‘’Το ξημέρωμα είναι σφαγή Κύριε Κρακ’’ από τις εκδόσεις Εκάτη. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφόρησε επίσης το βιβλίο ‘’W.B. Yeats, ποιήματα ‘’, (μετάφραση σε συνεργασία με τον Μιχάλη Παπαντωνόπουλο). Το σύνολο των κειμένων του, υπάρχουν στο ιστολόγιο Groucho Marxism με διεύθυνση: http://tsalapatis.blogspot.com/
INFO
Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ
Θωμάς Τσαλαπάτης
Εκδόσεις Εκάτη 2011
Σελ 48, Τιμή € 8,52
Σχετικά Links
Biblionet
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=175593
