Για την αισθητική ανυπαρξία και την απουσία δημιουργικής υπογραφής στην Ελλάδα (τους) δεν χρειάζεται να επανέρχεται κανείς αφού το πασιφανές των δύο παραπάνω σημείων έχει κορυφωθεί σε βαθμό και χρόνο που εμπερικλείει όλο το εύρος της γραμματικής επιστήμης.
Και όπως έχω προηγουμένως σχολιάσει με αφορμή μία από τις πάμπολλες αυθαίρετες χρήσεις σχολιασμών και κειμένων μου, δοκιμιακού χαρακτήρα, δίχως την άδειά μου και μάλιστα σε κείμενα που φέρουν δημοσίως «υπογραφή» συντάκτη ή συγγραφέα: «Όταν αντιγράφουν, αντιγράφουν τη μελαγχολία της ήττας τους».
Σήμερα λοιπόν, στις 3 Ιανουαρίου του 2013, έλαβα μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος έναν σύνδεσμο ο οποίος οδηγεί σε ένα κείμενο λογοτεχνικής, ούτως ειπείν, παρουσίασης της
συμπαθέστατης Ιωάννας Αβραμίδου, σε ένα, φερόμενο ως λογοτεχνικό, ιστολόγιο που φέρει τον τίτλο http://bibliotheque.gr/?p=13401.
Το αντικείμενο του δημοσιεύματος ουδόλως με ενδιαφέρει από όποια πτυχή ή οπτική γωνία και να το δω, με ενδιαφέρει όμως και εν προκειμένω με αφορά οριζοντίως και καθέτως διότι α) το δημοσίευμα ξεκινά με την παράθεση ενός αυτούσιου αποσπάσματος από το διπλό δοκίμιό μου «Η Ποίηση και η Κατάσταση» το οποίο είναι ήδη δημοσιευμένο εις διπλούν στην ελληνική γλώσσα και σύντομα θα δημοσιευθεί σε δύο γλώσσες στο εξωτερικό, εντός του παρόντος έτους. Επ’ αυτού δεν γίνεται καμία αναφορά, καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Συνεπώς πρόκειται για ωμή απόσπαση ενός προϋπάρχοντος δημιουργικού σχολιασμού, κοινώς κλοπή. Κι όμως αυτού του είδους, και ήθους, οι «αποσπάσεις» και «χρήσεις» είναι πλέον τόσο συνηθισμένες στα «ελληνικά γράμματα» που σχεδόν περνούν ασχολίαστες. Υπάρχει όμως και ένα κάποιο περιθώριο ανοχής και τιμής της υπογραφής, εάν φυσικά τη διαθέτει κανείς. Το β) σημείο, το οποίο και θεωρώ κατ’ ουσία ακόμη πιο μεμπτό και κρίσιμο, είναι το κλείσιμο του κειμένου με την αναφορά στο όνομά μου, η οποία όμως δεν παραπέμπει στο προαναφερθέν αλλά, τουναντίον(!) έρχεται, επίσης μέσω ενός αποσπάσματος κρίσεως (το οποίο ανήκει επίσης στο διπλό δοκίμιο που προανέφερα) να επικυρώσει, δήθεν, την άποψη της κυρίας Αβραμίδου για το έργο της κυρίας Έλσας Κορνέτη.
Θα ήθελα λοιπόν με πάσα σαφήνεια και υπευθυνότητα να σημειώσω τα εξής: Πρώτο, θα παρακαλούσα την κυρία Αβραμίδου να πράξει σύμφωνα με όσα ανέφερα πιο πάνω, με τον τρόπο που η ίδια θα επιλέξει και στον βαθμό που θα επιλέξει. Και δεύτερο, θα ήθελα να την ενημερώσω, δημοσίως, πως όσα διαλαμβάνονται και σχολιάζονται στα εν λόγω δοκίμια, υποστηρίζουν και διατείνονται κάποια ορισμένηθέση, η θέση αυτή, λοιπόν, είναι μία ερχόμενη ιδέα της ποίησης η οποία συναντά το αντίθετό της στα έργα και στις απόψεις που εκφράζουν άνθρωποι όπως λ.χ. η κυρία Κορνέτη. Εννοώ, δηλαδή, για όσους θα επιλέξουν να αναρωτηθούν με ανασηκωμένο το ένα τους φρύδι, πως, οι σχολιασμοί που προέρχονται από τα δοκίμια που έγραψα καθιστούν σαφή, με τον πλέον ξεκάθαρο και άμεσο τρόπο, την ακύρωση ενός έργου σαν αυτό το οποίο γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί ως κάτι, στη συγκεκριμένη δημοσίευση, μέσω μάλιστα των δικών μου, άλλων, απόψεων οι οποίες υποστηρίζουν μια εντελώς διαφορετική και, τεκμηριωμένη, ιδέα για την ποιητική τέχνη.
Γιάννης Λειβαδάς
Παρίσι 3/12/2013
Τα Δοκίμια του Γιάννη Λειβαδά
Δοκίμιο 1 Γιάννης Λειβαδάς: Δύο δοκίμια με την ποίηση* Η Ποίηση και η Κατάσταση
Δοκίμο 2 Γιάννης Λειβαδάς Αναστατήρ Λαμπτήρας
Περί δημοσιογραφικής δεοντολογίας και άλλων …“δεινών”
Από τη λογοτεχνία στο λογοτεχνικό κολάζ
Ένας από τους στοιχειώδεις κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας, από εκείνους που διδάσκεται κανείς στο πρώτο έτος φοίτησης στις δημοσιογραφικές σχολές, λέει το εξής απλό: Όταν αναπαράγουμε απόσπασμα από δημοσιευμένο και ενυπόγραφο έργο λόγου, παραθέτουμε πάντοτε την πηγή και το όνομα του συγγραφέα. Στην περίπτωση μάλιστα που το συγκεκριμένο έργο λόγου έχει εκδοθεί σε έντυπη μορφή είναι γνωστή σε όλους η σημείωση -προειδοποιήση του εκδότη, που υπάρχει σε κάθε αντίτυπο και γράφει το εξής: “Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε μέσο ήτρόπο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπραραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου”.
Η εφαρμογή του στοιχειώδους αυτού κανόνα δεοντολογίας, εκτός από την τήρηση της νομιμότητας, τιμά εν τέλει και την ίδια την υπογραφή του εκάστοτε αρθρογράφου – δημοσιογράφου, προσδίδοντας στο πόνημα του εγκυρότητα και αξιοπιστία. Στην αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή χρησιμοποιηθεί απόσπασμα από δημοσιευμένο έργο λόγου χωρίς αναφορά στον συγγραφέα και στην πηγή, τότε, εκτός από την προφανή έλλειψη αξιοπιστίας, μπορούμε να μιλήσουμε και για λογοκλοπή. Στην εποχή ωστόσο του διαδικτύου, όπου ο όγκος των πληροφοριών και των κειμένων καθιστά εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση τον εντοπισμό “παρατυπιών” φαίνεται πως αυτή η στοιχειώδης δεοντολογία πολύ εύκολα καταστρατηγείται με τον πιο αβασάνιστο τρόπο.
Στην προκειμένη περίπτωση της λογοτεχνικής παρουσίασης για την Ποίηση της Έλσας Κορνέτη υπάρχουν δύο ατοπήματα: Από την μία η προφανής παραβίαση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, όπως την περιγράψαμε παραπάνω. Με πολύ απλά λόγια, στα αποσπάσματα από τα Δοκίμια του Γιάννη Λειβαδά που παρατίθενται στο κείμενο, θα έπρεπε να υπάρχει σαφής καυ ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή -να έχουν μπει σε εισαγωγικά τα “δανεικά” στοιχεία- και να αναφέρεται με σαφήνεια ο τίτλος του έργου και το όνομα του συγγραφέα. Η “παράλειψη” αυτών των αναγκαίων επισημάνσεων, μπορεί να ερμηνευτεί ως απόπειρα της αρθρογράφου να οικειοποιηθεί ξένη πνευματική δημιουργία και πρακτικά θεωρείται λογοκλοπή.
Από την άλλη μεριά θα έπρεπε (δυστυχώς θεωρητικά μιλώντας) να έχει ζητηθεί η άδεια του Γιάννη Λειβαδά για την χρήση των αποσπασμάτων από τα Δοκίμια. Αυτό θα τα προφύλασσε από το να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν απόψεις εντελώς αντίθετες από αυτές που εκφράζουν και προφανώς είτε αγνοήθηκαν είτε δεν έγιναν κατανοητές. Στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για αυθαιρεσία, όπως σημειώνει ο ίδιος ο Γιάννης Λειβαδάς στο παραπάνω κείμενο του και στην ουσία για διαστρέβλωση. Υπάρχει όμως και μια τρίτη επίσης ανησυχητική εκδοχή. Ότι δηλαδή ένα ολοκληρωμένο έργο λόγου, στην προκειμένη περίπτωση τα Δοκίμια, αποδομήθηκε, τεμαχίστηκε και κάποια βασικά δομικά του στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν, απονευρωμένα πια από το νόημά τους, ως στυλιστικά ευρήματα, ως …”καλολογικά” στοιχεία, σε ένα ιδιότυπο “λογοτεχνικό κολάζ” που εν τέλει είχε στόχο να προκαλέσει τον εύκολο εντυπωσιασμό του αναγνώστη και τίποτα παραπάνω.
Αυτά εν όλίγοις.
Ελπίδα Πασαμιχάλη
Το άρθρο του Γιάννη Λειβαδά στην ιστοσελίδα του
