Τελευταίο αντίο για τον καταξιωμένο συγγραφέα
Σε ηλικία 64 ετών
Θλιβερή αυγουστιάτικη επιστροφή με την είδηση θανάτου του Νίκου Θέμελη.
Ο καταξιωμένος και πολυδιαβασμένος συγγραφέας άφησε την τελευταία του πνοή το Σάββατο 20 Αυγούστου, σε ηλικία 64 ετών, έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο.
Ο Νίκος Θέμελης, που εκτός από συγγραφέας ήταν και πολιτικός, υπήρξε επί πολλά χρόνια στενός συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, και διευθυντής του γραφείου του.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Τελείωσε την Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης ενώ συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία όπου το 1975 έκανε και το διδακτορικό του σε θέματα ευρωπαϊκών κοινοτήτων.
Εργάστηκε στην Αγροτική Τράπεζα, στο υπουργείο Οικονομικών και στη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου Υπουργών στις Βρυξέλλες.
Από το 1981 υπήρξε συνεργάτης του Κώστα Σημίτη, ακολουθώντας τον στα υπουργεία Γεωργίας, Εθνικής Οικονομίας, Παιδείας, Βιομηχανίας και στα πρωθυπουργικά του καθήκοντα μεταξύ 1996-2004.
Υπήρξε πολύγλωσσος, -μιλούσε γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά- με ιδιαίτερη καλλιτεχνική, μουσική και εικαστική παιδεία. Στην ελληνική πεζογραφία εμφανίστηκε το 1998 με την Αναζήτηση (Έλληνες και Τούρκοι στη Μικρασία, ελληνικές κοινότητες στα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ού).
Ως προς τη θεματολογία, τα μυθιστορήματά του διατρέχουν μια μεγάλη περίοδο του ελληνισμού των τελευταίων τριών αιώνων, τόσο στο χώρο της διασποράς όσο και στο χώρο της αναδυόμενης νεοελληνικής αστικής τάξης. Τα χαρακτηριστικά της νεότερης εποχής που ήταν η αμφισβήτηση ιδεών, η ανατροπή στερεοτύπων και παλιών αξιών, οι μεγάλες ιστορικές αλλαγές, στην πορεία της Κεντρικής Ευρώπης και τελικά η επίδρασή τους στις ζωές και στη ψυχή των ανθρώπων, υπήρξαν ο βασικός θεματικός άξονας στα βιβλία του.
Σταθερή αναζήτηση του Νίκου Θέμελη, σε όλα του τα έργα είναι η διερεύνηση της έννοιας του ελληνισμού και της ταυτότητάς του, στη νέα διεθνή συγκυρία.
Τα βιβλία του εκτός της αναγνώρισης της κριτικής, γνώρισαν -πράγμα σπάνιο για την ελληνική εκδοτική πραγματικότητα- τεράστια εμπορική επιτυχία, ξεπερνώντας σε πωλήσεις τα 700.000 αντίτυπα συνολικά. Τα μυθιστορήματά του αγαπήθηκαν ευρέως από το κοινό και κάθε νέο του βιβλίο βρισκόταν αμέσως στις πρώτες θέσεις των ευπώλητων.
Η αναπαράσταση της εποχής -με πραγματολογικό υλικό και μυθοπλασία- αποτελεί τον καμβά όπου υφαίνεται η σύγκρουση ιδεών, η αμφισβήτηση και η ανατροπή στερεοτύπων, οι κοσμοϊστορικές αλλαγές της κεντρικής Ευρώπης, αλλά και τα μυστήρια της ψυχής, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με την ατομική και τη συλλογική ταυτότητα.
«Δεν υπάρχουν λόγια για να αποτυπώσουν τη λύπη και το πένθος για την απώλεια του Νίκου Θέμελη», σημείωσαν στην ανακοίνωση για το θάνατο του συγγραφέα οι Εκδόσεις Μεταίχμιο, από τις οποίες κυκλοφόρησε το τελευταίο του βιβλίο «Η συμφωνία των ονείρων».
«Ο Νίκος Θέμελης υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους συγγραφείς της χώρας μας. Τα μυθιστορήματά του αγαπήθηκαν από τους αναγνώστες κι από τους κριτικούς λογοτεχνίας. Οι εκδόσεις Κέδρος έχασαν ένα από τα πιο αγαπητά και πολύτιμα μέλη της οικογένειάς τους», αναφέρεται στο συλλυπητήριο μήνυμα των Εκδόσεων Κέδρος, από τις οποίες είχαν εκδοθεί όλα τα βιβλία του πλην του τελευταίου.
Τα Βιβλία του Νίκου Θέμελη
Αναζήτηση 1998, Έλληνες και Τούρκοι στη Μικρασία, ελληνικές κοινότητες στα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ού. (Εκδόσεις Κέδρος)
Ανατροπή, 2000 – Στο γύρισμα του 19ου αιώνα, τα ποικίλα πολιτικά αδιέξοδα και οι διαψεύσεις της ελληνικής κοινωνίας – στον κόσμο αυτό μια γυναίκα αποφασίζει τον δικό της μακρύ δρόμο για μια ζωή που θέλει η ίδια να ορίζει με τα αισθήματά της, τις ιδέες της και τις επιλογές της. (Εκδόσεις Κέδρος)
Αναλαμπή, 2003 – Μια αθηναϊκή οικογένεια στην Ελλάδα του Τρικούπη και του Βενιζέλου, ως τη δικτατορία του Μεταξά. (Εκδόσεις Κέδρος)
Για μια συντροφιά ανάμεσά μας, 2005 – Στα χρόνια του Διαφωτισμού, στα Καρπάθια, ο αναβρασμός της εποχής τόσο στο επίπεδο των ιδεών όσο και σε εκείνο της πολιτικής πράξης. (Εκδόσεις Κέδρος)
Μια ζωή, δυο ζωές, 2007 – Ένας άντρας στο σταυροδρόμι της ωριμότητάς του ανιχνεύει την ταυτότητά του στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. (Εκδόσεις Κέδρος)
Οι αλήθειες των άλλων, 2008 – Με επίκεντρο την εθνική ιδεολογία, η πορεία ζωής τεσσάρων γενεών, από τη Μικρασιατική καταστροφή ως τον Εμφύλιο –.(Εκδόσεις Κέδρος)
Η συμφωνία των ονείρων που ήταν και το τελευταίο του μυθιστόρημα. Πολιτική-οικογενειακή σάγκα για τη μεταπολεμική ελληνική νοοτροπία, από τον Εμφύλιο ως τη δεκαετία του ’90. (Εκδόσεις Μεταίχμιο)
Συλλυπητήριες δηλώσεις
Κάρολος Παπούλιας
«Για όσους τον γνώρισαν προσωπικά, ο Νίκος Θέμελης υπήρξε παράδειγμα σεμνότητας και πνευματικότητας. Όσοι τον έμαθαν μέσα από τα βιβλία του έχουν λόγους να νοσταλγήσουν την έμπνευσή του, τη διεισδυτικότητα της ματιάς του στους ανθρώπους και στα ανθρώπινα, τη βαθιά ιστορικότητα της αφήγησής του. Στους δικούς του ανθρώπους εκφράζω τη λύπη μου και την αλληλεγγύη μου», αναφέρει στη δήλωσή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας.
Γιώργος Παπανδρέου
«Με ιδιαίτερη θλίψη πληροφορήθηκα την πρόωρη απώλεια του Νίκου Θέμελη. Ενός στελέχους με συνεπή παρουσία και μεγάλη συμβολή στην πολιτική ζωή της χώρας και στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.
Ενός καταξιωμένου συγγραφέα, με πλούσιο και πρωτοπόρο έργο που παρακολουθεί με μια σύγχρονη ματιά την πορεία και τις αναζητήσεις της Ελληνικής κοινωνίας. Ενός ευαίσθητου και ικανού ανθρώπου του οποίου η απουσία θα είναι αισθητή. Στην οικογένειά του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια», γράφει ο στο συλλυπητήριο μήνυμα του ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.
Παύλος Γερουλάνος
«Ο Νίκος Θέμελης, ο οποίος σήμερα έχασε τη μάχη για τη ζωή, άφησε το δικό του, σπουδαίο αποτύπωμα στην πολιτική και πνευματική ζωή του τόπου. Άνθρωπος με εξαιρετική επιστημονική κατάρτιση, χαμηλόφωνη αλλά ουσιαστική παρουσία στην πολιτική, ευρύτατη κουλτούρα και μεγάλη αγάπη για τις Τέχνες, ο Νίκος Θέμελης ενσάρκωσε ένα πρότυπο δημοσίου άνδρα που τείνει να εκλείψει.
»Υπηρέτησε το δημόσιο συμφέρον, απ’ όποια θέση κι αν βρέθηκε, με συνέπεια, ήθος και εντιμότητα. Θέλω να σταθώ ιδιαίτερα στα υπέροχα βιβλία του -τα οποία βραβεύθηκαν, αγαπήθηκαν ιδιαίτερα απ’ το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, δίνοντας την ευκαιρία σε αναγνώστες από ολόκληρο τον κόσμο να παρακολουθήσουν μέσα από τη δική του, ευαίσθητη και οξυδερκή ματιά, την πορεία, τις αναζητήσεις και τον βαθύ μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας τον τελευταίο αιώνα. Τα θερμότερα συλλυπητήρια μου στους οικείους του» δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Παύλος Γερουλάνος.
