Διαμαντής Αξιώτης: “Εδώ απαιτείται παιδεία και γνώση”

Για την Καβάλα του χθες και του σήμερα, την πολιτική, τους νέους

“Κάποτε αγαπούσα τόσο πολύ αυτή την πόλη

που σκανδαλωδώς δήλωνα
“αθεράπευτα ερωτευμένος” μαζί της.
Αυτή η αίσθηση, εδώ και αρκετά
χρόνια, έχει ανατραπεί.
Δυστυχώς για μένα και για ‘κείνη.
 Όσο περνούν τα χρόνια τη βλέπω
άσχημη και στείρα. Δεν λυπάμαι
τόσο για μένα, όσο για τους νέους
 που παραμένουν εδώ,
 αναγκασμένοι να υποστούν
 την αδιαφορία και βαρβαρότητα
των εκάστοτε αρχόντων που την
κατάντησαν έτσι. Παρ’ όλα αυτά,
 δεν έχω φτάσει στο σημείο να την
εγκαταλείψω. Ανήκω στην
 κατηγορία των ανθρώπων
 που επιμένουννα ελπίζουν. Εσαεί”.
Αυτά δηλώνει για την πόλη της
 Καβάλας, ένα από τα πιο σημαντικά
 τέκνα της, ο ποιητής και πεζογράφος Διαμαντής Αξιώτης και ένας από  τους λίγους σύγχρονους ‘Ελληνες λογοτέχνες που επέλεξε να ζήσει και να δημιουργήσει στηνπόλη που γεννήθηκε.

Συνέντευξη στον Τάσο Αγγελίδη Γκέντζο *

Είχα τη χαρά να μιλήσω με τον Διαμαντή Αξιώτη, για την αγαπημένη του πόλη, την Καβάλα, που
 συμβαίνει να είναι και δική μου. Μιλήσαμε για την αφοσίωση και την …προδοσία, για τους φίλους
και τους εχθρούς, για την πολιτική, για το έργο του και τα σχέδια του για το μέλλον.

Σας δόθηκε κάποτε η ευκαιρία να ζήσετε μακριά από την Καβάλα;

Ναι. Κατά το ημιτελές πέρασμά μου από τις Οικονομικές Πολιτικές Επιστήμες του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας. Πρόσφατα το
κάλεσμα του ενός εκ των δύο γιων μου, να τον ακολουθήσουμε στο Λονδίνο, όπου ζει με την
 οικογένειά του. Αλλά, όπως προανέφερα, τότε ήμουν ακλόνητα ερωτευμένος μαζί της, τώρα είμαι
 κλονισμένος με όλες τις καταστάσεις που μας περιβάλουν.
Πού σκέψη για φυγή, που αντοχές;

Όταν γράφετε την έχετε μέσα στο μυαλό σας; Σας ελέγχει; Σας κρίνει;

Αναλόγως του θέματος που χειρίζομαι τη δεδομένη περίοδο, με θρέφει και τη θρέφω ή την αποβάλω
 από τη σκέψη μου, προδίδοντάς την με άλλους γεωγραφικούς χώρους. Περισσότερο δελεαστικούς
και ελκυστικούς που υπόσχονται άλλου είδους τροφοδοσία. Παράδειγμα την Κωνσταντινούπολη,
 την Αλεξάνδρεια, την Αθήνα.
 Όταν η ιστορία μου διαδραματίζεται εδώ, ελευθερώνω τους ήρωές μου, να αντλήσουν από το
πλούσιο υπέδαφός της,την ίδια στιγμή που εκείνη αρδεύει τη φαντασία μου. Σ’ αυτή την περίπτωση,
 τα φαντάσματά μας είναι κοινά. Ωστόσο, ούτε με ελέγχει, ούτε με κρίνει. Θα ήταν βασανιστικό
 αν της το επέτρεπα.

 Κύριε Αξιώτη, ζήσαμε για κάποια χρόνια στην ίδια πόλη… Έφυγα το 1982.
Θυμάμαι ακόμη τους ανθρώπους της γειτονιάς μου στα Ποταμούδια**,
 να διαδηλώνουν στην πλατεία Ελευθερίας.Έχω ακούσει άπειρες ιστορίες
από τα χείλη τους. Η Καβάλα έχει αλλάξει και δε σας κρύβω πως σκέπτομαι
τα πρόσωπα των παλιών…

Σαφώς έχει αλλάξει, όπως κάθε πόλη, όπως ολόκληρη η χώρα. Υποθέτω πως
 αναφέρεσθε στην περίοδο του “Καπνικού ζητήματος”. Τότε που ο καπνός κυριαρχούσε
 και ο κίτρινος χρυσός ήλεγχε και εξουσίαζε τα πάντα. Τότε που οι δρόμοι της πόλης
κατακλύζονταν από τα ποτάμια των καπνεργατών – κυρίως γυναικών με μαύρα
και πικρά από τη νικοτίνη δάχτυλα. Είναι γνωστοί οι αγώνες των καπνεργατών
 για καλό μεροκάματο και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Πλήθος οι νεκροί της
“Κόκκινης Καβάλας”, αναρίθμητα τα θύματα της φυματίωσης.

 Πιστεύετε ότι οι μελλοντικές γενιές θα μπορέσουν να καταλάβουν
κάποια πράγματα για την εποχή μας διαβάζοντας τα βιβλία σας; Ποιές είναι οι
σκέψεις σας για την πολιτική σήμερα;
 
Ο συγγραφέας, όχι μόνο είναι η εποχή του, αλλά οφείλει να προπορεύεται αυτής.
Τα βιβλία μου, στα οποία αναφέρεστε, με την πάροδο του χρόνου κατέστησαν
 εργαλεία σε όποιον θελήσει να αντλήσει γνώσεις για την πόλη μου. Στις σελίδες
τους θα συναντήσει ιστορικά γεγονότα, πρόσωπα που την διαμόρφωσαν, συνθήκες
 ευμάρειας και δυστυχίας, διακυμάνσεις αιώνων. Για την πολιτική που μου ζητάτε
 να σχολιάσω, όλοι γνωρίζουμε πως τα τελευταία χρόνια ζούμε σε μία σύγχυση:
 Οδυνηρές καταστάσεις, αιματηρές θυσίες. Το κακό είναι το ότι δεν γνωρίζουμε το
τέλος αυτής της δίνης. Το χειρότερο, το αν αυτές οι θυσίες δεν ευοδωθούν.
Ο Θεός να βάλει το χέριΤου, που τελευταία, το έχει κοντύνει.
Ποιοί είναι οι φίλοι σας σήμερα;

Οι φίλοι είναι ότι πιο πολύτιμο
διαθέτουμε. Δυστυχώς για μένα
 οι παιδικοί μου φίλοι εγκατέλειψαν
νωρίς την Καβάλα, αναζητώντας
 καλύτερη τύχη σε άλλες Ηπείρους.
Με άφησαν ορφανό, με μόνη τη
 δυνατότητα να τους ανακαλώ συχνά,
 μνημονεύοντάς τους στα γραπτά μου
με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Κατέληξαν, εν αγνοία τους, ήρωες
 των ιστοριών μου.
Τώρα αρκούμαι σε ολίγους,
μετρημένους στα μισά δάχτυλα του
ενός χεριού. Είναι δύσκολο να έχεις
 τα ίδια ενδιαφέροντα με
 κάποιον. Να μιλάτε την ίδια γλώσσα.

 Και δυο λόγια για τους εχθρούς σας;

Όταν είναι αξιόλογοι είμαι υπερήφανος γι αυτούς. Με ωθούν να τους εκδικηθώ…. Αναφέρομαι στη
 ρήση: “Η καλύτερη εκδίκηση είναι η επιτυχία μας”. .

Τι “ζηλεύετε” από την Αθήνα και τι από τη Θεσσαλονίκη;

 Τις πολυποίκιλες εκδηλώσεις και των δύο, πράγμα που στερούνται οι κάτοικοι της Περιφέρειας.
Τη δυνατότητα να δραπετεύσεις από την πνευματική φτώχια και τη
μιζέρια που σε περιβάλει. Ευτυχώς η Θεσσαλονίκη είναι κοντά και οι ευκαιρίες επίσκεψης αρκετές.
Μετράει το πρόσχημα.

 Τι απεχθάνεστε στους ανθρώπους; Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο ελάττωμα για έναν άνθρωπο;

Η ημιμάθεια που προβάλλεται προκλητικά και ο κάθε μορφής ρατσισμός. Ο δεύτερος τείνει
 να γίνει καθεστώς. Απλώνει όλο και περισσότερο τα πλοκάμια του,
 εγκλωβίζοντας νέους κυρίως ανθρώπους. Εδώ απαιτείται παιδεία και γνώση.

Έχετε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο και πολλές δραστηριότητες.
 Ποιά από όλες ήταν η σημαντικότερη για την πνευματική σας ωρίμανση;

Τέσσερις ποιητικές συλλογές, δύο συλλογές διηγημάτων, τέσσερις ανθολογίες
ποίησης και πεζογραφίας, τέσσερα μυθιστορήματα. Η νέα συλλογή διηγημάτων μου
 βρίσκεται καθ’ οδόν, με προγραμματισμό κυκλοφορίας την Άνοιξη του ’13. Περισσότερο
όμως αυτών, έχω την αίσθηση πως όσον αφορά τη συγγραφική μου
 ωρίμανση σπουδαίο ρόλο έπαιξαν – εκτός των επίμονων αναγνώσεων και των
 ερευνών κατά περίπτωση- η θητεία μου στον Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και
 Τεχνών: υπεύθυνος των περιοδικών λόγου και τέχνης ΣΚΑΠΤΗ ΥΛΗ και ΥΠΟΣΤΕΓΟ.
Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας: υπεύθυνος εκδόσεων Ανθολογιών και
Ημερολογίων. Αέναη η προσφορά στην πόλη, μέσα από αμφίδρομη έλξη. Τότε.

 Όταν μάθατε πως κείμενό σας διδάσκεται σε μαθητές της Β ΄ τάξης
του Γυμνασίου ποιες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό σας;

 Καμάρωσα. Είναι τιμή το να διδάσκεται κείμενο κάποιου σε μαθητές του
γυμνασίου. Να αναλύεται, να αντλούνται λεπτομέρειές του ή συμπεράσματα που
 ακόμη κι ο ίδιος ο συγγραφέας δεν συνειδητοποίησε όταν το έγραφε. Πράγμα
που συμβαίνει συχνά όταν ένα κείμενο αντιμετωπίζεται από τρίτους. Γι αυτό ανταποκρίνομαι με
προθυμία στις προσκλήσεις τού να παραβρεθώ σε σχολεία απανταχού της χώρας.
Είναι μέγιστη εμπειρία η συζήτηση με παιδιά. Η ευκαιρία να τους μεταδώσω τις
όποιες γνώσεις μου, να αντλήσουν από μένα κι εγώ απ’ αυτούς.
Περισσότερο συμβαίνει το δεύτερο.

Να κλείσουμε με τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Αυτή την περίοδο είναι στο στάδιο των διορθώσεων μία συλλογή διηγημάτων μου,
με προγραμματισμό κυκλοφορίας την Άνοιξη του ’13. Κατά τα άλλα, με παιδεύει
ένα μυθιστόρημα που επιθυμώ και επιδιώκω να βγει “ασπρόμαυρο”. Ακόμη ερευνώ
και μαζεύω σχετικό υλικό. Το χτίσιμό του βρίσκεται στους πρώτους ορόφους του
 οικοδομήματος. Η αρχιτεκτονική του διακυβεύεται.

Σας ευχαριστώ για την όμορφη συζήτηση…

Εγώ σας ευχαριστώ

 info@bookbar.gr

*Ο Τάσος Αγγελίδης Γκέντζος είναι συγγραφέας και καθηγητής στο
Λύκειο του Αμερικανικού Κολλεγίου “Ανατόλια” στη Θεσσαλονίκη.

** Τα Ποταμούδια στην Καβάλα ήταν μια γειτονιά γεμάτη πρόσφυγες,
 καπνεργάτες από τη Θάσο και παράνομους κομμουνιστές κυνηγημένους
από τη δικτατορία του Μεταξά.

 ΒΙΟ

Ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΞΙΩΤΗΣ γεννήθηκε στην Καβάλα το 1942, όπου και ζει.
Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές “Ιχώρ” (1966), “Ποσοστό ευθύνης” (1974),
“Διαμπερές”, εκδ. “Σκαπτή Ύλη” (1976), “Ύπνος μεσημβρίας”, εκδ. “ΑΣΕ” (1985)
. Επίσης, τις ανθολογίες “Καβαλιώτες ποιητές” (1983), “Καβαλιώτες
πεζογράφοι” (1985), “Διηγήματα Φώτη Πρασίνη” (1987), όλες από τις
 εκδόσεις της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας. Πεζογραφική παρουσία, η
συλλογή αφηγημάτων “Το μισό των Κενταύρων”, εκδ. “Παρατηρητής” (1990),
“Ξόβεργα με μέλι”, 1η έκδοση εκδ. “Τραμ” (1994), 2η έκδοση εκδ.
“Νεφέλη” (1994). Υπεύθυνος, επί σειρά ετών, των λογοτεχνικών περιοδικών
 “Σκαπτή Ύλη” και “Υπόστεγο”. Από το 1986 συνεργάζεται με την
 Ελληνική Ραδιοφωνία.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Ποιητικές συλλογές 1966 Ιχώρ, Καβάλα 1974 Ποσοστό ευθύνης,
Καβάλα 1976 Διαμπερές, εκδ. Σκαπτή Ύλη, Θεσσαλονίκη 1985 Ύπνος μεσημβρίας, εκδ. ΑΣΕ,
Θεσσαλονίκη Ανθολογίες 1983 Καβαλιώτες ποιητές 1985 Καβαλιώτες πεζογράφοι
1987 Διηγήματα Φώτη Πρασίνη [Εκδόσεις Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας] 2003
 ΚΑΒΑΛΑ, Μια πόλη στη λογοτεχνία, εκδ. Μεταίχμιο
Θεατρικά Αναλόγια 1990 Στον κήπο με τις πέτρες: Οι γυναίκες που κατέβηκαν απ’ το πλοίο,
Σύνδεσμος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας 2010 Βασιληάς της Ασίας,
Αφιέρωμα στον Γιώργο Χειμωνά: Ο Άμλετ της Καβάλας Φεστιβάλ Φιλίππων – Καβάλας
Πεζά 1990 Το μισό των κενταύρων, διηγήματα, εκδ. Παρατηρητής 1994
 Ξόβεργα με μέλι, διηγήματα, εκδ. Τραμ / 2η εκδ. Νεφέλη, 1994. 1999
Το ελάχιστον της ζωής του, μυθιστόρημα, εκδ. Κέδρος 2002
Πλωτές γυναίκες, μυθιστόρημα, εκδ. Κέδρος [Υποψήφιο για το βραβείο Balkanika 2003] 2004
Μοιρασμένα χιλιόμετρα, μυθιστόρημα, εκδ. Κέδρος 2010 λάθος λύκο, μυθιστόρημα, εκδ. Κέδρος