ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ, «ΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ»

April 18, 2011

2168

Ένα παλίμψηστο για την πλαστογράφηση της Ιστορίας

Αν ο όρος «Ευρωπαίος λογοτέχνης» μπορεί να θεωρηθεί δόκιμος, τότε ο Ουμπέρτο Έκο είναι ο φυσικός του αποδέκτης. Ο διακεκριμένος Ιταλός λόγιος, ακαδημαϊκός και συγγραφέας περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλο μυθιστοριογράφο της εποχής μας, αφομοιώνει, αναπλάθει και αφηγείται, με τον πιο δημιουργικό τρόπο, στα έργα του, την ιστορία της γηραιάς ηπείρου. Την οποία κατέχει όσο ελάχιστοι…

Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την έκδοση του μνημειώδους έργου «Το όνομα του ρόδου» που αποτέλεσε σταθμό για το ιστορικό μυθιστόρημα του 20^ου αιώνα, ένα βιβλίο στο οποίο το πνευματικό μυστήριο, η βιβλική ανάλυση, οι μεσαιωνικές σπουδές και η σημειολογία εντάσσονται στη λογοτεχνία, και ενώ έχουν μεσολαβήσει ανάλογα σπουδαία βιβλία του, επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα που αμέσως μόλις κυκλοφόρησε χαρακτηρίστηκε ως αριστούργημα. «Το Κοιμητήριο της Πράγας» που πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε στη χώρα μας, είναι ήδη παγκόσμιο best-seller και έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα, από τον Οκτώβριο του 2010 που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό, μέχρι σήμερα.

Αν λοιπόν με «Το όνομα του ρόδου» ο Ουμπέρτο Έκο άλλαξε τα μέχρι τότε δεδομένα του ιστορικού μυθιστορήματος, ανεβάζοντας πολύ ψηλά τον πήχη, με «Το κοιμητήριο της Πράγας» ο 79χρονος Ιταλός στοχαστής, υπογράψει ένα περίτεχνο παλίμψηστο της ιστορίας της Ευρώπης, από τους σκοτεινούς χρόνους του μεσαίωνα μέχρι τον 19^ο αιώνα, ένα έργο για τα σημεία, τα τέρατα, τις προκαταλήψεις, τις θεωρίες συνομωσίας, τους φανατισμούς, τους ρατσισμούς, τις ακρότητες, τη βία και εν τέλει την ίδια την πλαστογράφηση της ιστορίας.

Αυτή ακριβώς είναι και η ιδιότητα του κεντρικού αφηγητή του βιβλίου, που την αποκαλύπτει από τις πρώτες σελίδες: Πλαστογράφος . Είναι ο 67χρονος λοχαγός Σιμόνε Σιμονίνι, «γεννηθείς στο Τορίνο από πατέρα Τορινέζο και μητέρα Γαλλίδα (ή από τη Σαβοΐα, αλλά μερικά χρόνια μετά τη γέννησή της, το βασίλειο της Σαβοΐας παραχώρησε τη Σαβοΐα στη Γαλλία) Έτσι ως χρόνος γραφής του βιβλίου προσδιορίζονται τα τέλη του 19^ου αιώνα.

Ο Σιμονίνι δηλώνει το επάγγελμά του ως εξής: «Αυτό είναι λοιπόν το επάγγελμα μου. Είναι ωραίο να κατασκευάζεις από το τίποτα μια συμβολαιογραφική πράξη, να πλαστογραφείς ένα γράμμα που να μοιάζει αληθινό, να εκπονείς μια ντροπιαστική εξομολόγηση, να δημιουργείς ένα ντοκουμέντο που θα οδηγήσει κάποιον στην απώλεια. Η δύναμη της τέχνης…»

Ο Σιμονίνι εκτός από πλαστογράφος, διαθέτει και άλλα …προσόντα! Είναι αντισημίτης, ρατσιστής και αντιφεμινιστής. Μισεί τους Γερμανούς, τους οποίους αποκαλεί «κατώτερο είδος ανθρώπων», θεωρεί τις συνθέσεις του Μπαχ ψυχρές, τις συμφωνίες του Μπετόβεν …όργιο βαρβαρότητας. Σε ανάλογη «εκτίμηση» έχει και τους Γάλλους! Τους αποκαλεί «τεμπέληδες, απατεώνες, οξύθυμους, ζηλιάρηδες, φαντασμένους, σε σημείο να πιστεύουν ότι όποιος δεν είναι Γάλλος είναι άγριος» και τους καταμαρτυρεί ότι ενώ δηλώνουν περήφανοι για το ισχυρό τους κράτος, κάνουν ότι μπορούν για να το ρίξουν: «Κανείς άλλος, σαν τους Γάλλους, δεν στήνει οδοφράγματα με το παραμικρό και ανάλογα με το που φυσάει ο άνεμος, συχνά χωρίς καν να ξέρουν το γιατί, αφήνονται να συρθούν στους δρόμους από τον χειρότερο κανάγια» ! Από την οργή του δεν ξεφεύγουν ούτε οι «αναξιόπιστοι Ιταλοί» ούτε οι «αργόσχολοι παππάδες», ούτε οι Μασόνοι και οι Ιησουίτες και πάει λέγοντας…

Έχοντας δημιουργήσει έναν «πλαστογράφο αφηγητή» ο Ουμπέρτο Έκο ανατρέχει σε όλα τα σκοτεινά σημεία της ευρωπαϊκής ιστορίας. Κατεβαίνει στους υπόνομους του Παρισιού, εκεί που οι άνθρωποι έτρωγαν ποντίκια, μιλά για τις σφαγές της Παρισινής Κομμούνας, τις μυστικές αδελφότητες, τους σατανιστές, την υπόθεση Ντρέιφους, τους Ιησουίτες, τους Μασόνους, τους Καρμπονάρους, τις μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας, τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και την εξολόθρευση των Εβραίων από τον Χίτλερ. Σύμφωνα με τον ίδιο, όλα τα πρόσωπα και τα γεγονότα του βιβλίου είναι πραγματικά, με εξαίρεση τον κεντρικό αφηγητή.

Υπαρκτό είναι και το παλιό Εβραϊκό Νεκροταφείο της Πράγας, που ήταν σε χρήση από τις αρχές του 15^ου αιώνα μέχρι το 1787 και τροφοδότησε θεωρίες συνομωσίας, ως τόπος συνάντησης μυστικών αδελφοτήτων, ενώ ανεπισήμως χαρτογραφήθηκε ως ο τόπος που δημιουργήθηκαν τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών.

Στις αρχές του 21^ου αιώνα, με τα εμφανή αδιέξοδα της Ευρώπης, μια εποχή που η τεράστια τεχνολογική πρόοδος συνυπάρχει με τη μεγάλη έξαρση της μισαλλοδοξίας και της ξενοφοβίας, ο Ουμπέρτο Έκο, ως ευαίσθητος δέκτης, εισπράττει το μήνυμα. Και σηκώνοντας την αυλαία του 19^ου αιώνα φέρνει στο φως τις εμμονές του σήμερα. «Το κοιμητήριο της Πράγας» είναι ένα έργο όπου ο Έκο στοχαστής και ο Έκο λογοτέχνης γίνονται ένα.

Έξοχη και γλαφυρή η απόδοση στα ελληνικά από την Έφη Καλλιφατίδη.

info@bookbar.gr

INFO