«Τα όρια του ανθρώπου ξεπερνούν αυτά του πολιτισμού»
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ!
Σε μια παραθαλάσσια κωμόπολη της Πελοποννήσου στις αρχές του 20ου αιώνα,
μια άγνωστη επιδημία, που ξεκληρίζει τους κατοίκους, ξεσπά. Τρομαγμένοι οι άνθρωποι από το θανατικό, εγκαταλείπουν τις εστίες τους και φεύγουν προς άγνωστη κατεύθυνση αναζητώντας τη δική τους Γη της Επαγγελίας. Με φόντο το ελλαδικό τοπίο και τις μεγάλες τεχνολογικές ανακαλύψεις της εποχής, οι ήρωες, σαν μέλη ενός αόρατου θιάσου, μετακινούνται στο χώρο και στον ιστορικό χρόνο με τον απόηχο των Βαλκανικών Πολέμων στο βάθος του σκηνικού.
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Όλα αυτά, συμβαίνουν στο νέο μυθιστόρημα του Γιώργου Ξενάριου, με τίτλο «Στην άκρη του κόσμου». Ένα βιβλίο ατμοσφαιρικό, όπου το φως εναλλάσσεται με το σκοτάδι, το πραγματικό με το φαντασιακό, το όνειρο με την πραγματικότητα υποβάλλοντας στον αναγνώστη την αίσθηση της κινηματογραφικής αμεσότητας . Ένα βιβλίο με σαφείς αλληγορίες και σκηνές μοναδικής όσο και άγριας ομορφιάς, όπου η δράση λειτουργεί σαν πυξίδα για μια εσωτερική κατάδυση. Επανερχόμενος συγγραφικά, μετά από δέκα χρόνια, ο Γιώργος Ξενάριος, παρουσιάζει ένα μυθιστόρημα επικών διαστάσεων από αυτά που δεν συναντώνται συχνά στην ελληνική λογοτεχνία.
Ο Γιώργος Ξενάριος απαντά στις ερωτήσεις του Book Bar, για τη σύλληψη, τη δημιουργία και τη «γέννηση» του νέου του έργου.
Πώς γεννήθηκε η έμπνευση για τη συγγραφή του βιβλίου «Στην άκρη του κόσμου»; Υπήρξε κάποιο αρχικό έναυσμα ή ήταν αποτέλεσμα εσωτερικής διεργασίας που βρήκε τη μυθοπλαστική της έκφραση;
Ο συγγραφέας τείνει να διατυπώνεται συνεχώς. Σύμφυτη με την κατάσταση του συγγραφέα είναι η συνεχής ανακοίνωση του εαυτού του. Υπό την έννοια αυτή, δεν υπάρχει ένα ακριβές σημείο απ’ όπου αρχίζει η «έμπνευση» ή το «έναυσμα», αλλά είναι περισσότερο μια διαρκής, ισόβια θα έλεγα, εσωτερική διεργασία, με τις βυθίσεις και τις κορυφώσεις της. Για την «Άκρη του κόσμου» πάντως έπαιξε ρόλο η επιθυμία μου να καταδυθώ, όσο αυτό νομιμοποιούμαι να το πω, σε κόσμους ζοφερούς και ανάλαφρους συνάμα.
«Με ενδιαφέρει το θάμβος του ανθρώπου
μπροστά στις σαρωτικές αλλαγές της Ιστορίας
και της Τεχνολογίας»
Τι ήταν εκείνο που σε προσείλκυσε στην συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, αρχές του 20ου αιώνα, ώστε να τοποθετηθεί εκεί το μυθιστόρημα;
Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θάμβος του ανθρώπου μπροστά στις σαρωτικές αλλαγές της Ιστορίας και της Τεχνολογίας. Οι μεταβολές που ειδικά η τελευταία επιφέρει στις συνειδήσεις και στον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο είναι κεφαλαιώδεις. Εκείνη την εποχή λοιπόν, αρχές του 20ού αιώνα, έχουμε την εμφάνιση ή τη γενίκευση της χρήσης του αυτοκινήτου, του τηλεφώνου, του κινηματογράφου κλπ. Ιδού η απάντηση στην ερώτησή σου.
«Από παιδί είχα έναν «ηρωικό» τρόπο
να προσλαμβάνω την πραγματικότητα»
Αρχές του 20ου αιώνα στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο, με τους Βαλκανικούς Πολέμους να αφήνουν τον αιματηρό τους απόηχο στις ζωές και στην περιπλάνηση των προσώπων. Πιστεύεις ότι ο απόηχος εκείνης της περιόδου φτάνει μέχρι τις μέρες μας;
Μα ναι, πώς αλλιώς… Η Ιστορία είναι μια πανίσχυρη αφήγηση, που οι συνέπειές της μέσα στον χρόνο δεν μετριούνται με τον γραμμικό χρόνο της διαδοχής των ημερών και των ετών, αλλά με τον ψυχολογικό χρόνο των εν γένει αφηγήσεων. Δεν βλέπεις ότι ζούμε πάλι τα ίδια πράγματα; ΠΓΔΣ, Τουρκία, Αλβανία… Τα προβλήματα, οι εντάσεις, ίδια κι απαράλλαχτα… Το μόνο που αλλάζει είναι η εν τω μεταξύ πρόσληψη της ίδιας της Ιστορίας. Αυτό είναι όλο.
Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα της επιδημίας που ξεσπά στις Αλυκές και υποχρεώνει τους κατοίκους σε… αποδημία;
Από παιδί είχα έναν «ηρωικό» τρόπο να προσλαμβάνω την πραγματικότητα. Μου άρεσαν πάντα οι ακραίες στιγμές, οι κορυφώσεις, ο κόσμος στα όριά του. Ακόμη, έχω μια φυσική ροπή προς τις μεγάλης κλίμακας καταστάσεις, τις πλατιές συλλογικότητες. Η επιδημία πληροί όλες λοιπόν τις προδιαγραφές, συν μία ακόμη: ήθελα μια μαζική καταστροφή, κάτι σαν «κοσμογονία θανάτου», προκειμένου να οδηγηθεί ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων στη φυγή. Μην ξεχνάς ότι ένας από τους δυο τρεις μείζονες άξονες του βιβλίου είναι η δυστοπία.
«Είναι κακός ή μέτριος ο λογοτέχνης
που έχει ως στόχο την καταγραφή
της γύρω του πραγματικότητας»
Στα μάτια του σημερινού αναγνώστη αυτή η «επιδημία» θα μπορούσε να παραλληλισθεί με την οικονομική κρίση, που επίσης αναγκάζει τους ανθρώπους να ξεριζωθούν από τον τόπο τους. Υπήρχε κάποια τέτοια σκέψη ή διαίσθηση στο πίσω μέρος του μυαλού σου κατά τη συγγραφή του βιβλίου;
Όχι. Αν σκεφτείς ότι το βιβλίο άρχισε να γράφεται το 2002 και το πρώτο μέρος του βιβλίου, το σχετικό με την επιδημία, είχε ολοκληρωθεί το 2005, είναι προφανές ότι δεν υπήρχε καμία ευθεία συσχέτιση ανάμεσα σ’ αυτήν και την τρέχουσα κρίση. Άλλωστε δεν είναι καλό για τον συγγραφέα να ταυτίζει την Ιστορία με το πραγματολογικό του υλικό. Είναι κακός ή μέτριος ο λογοτέχνης που έχει ως στόχο την καταγραφή της γύρω του πραγματικότητας. Άλλο βέβαια είναι να εκκινείς από την πραγματικότητα, να τη μετασχηματίζεις και έτσι να συγκροτείς την αφήγηση που, εντέλει, θα προτείνεις στον αναγνώστη.
«Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο άνθρωπος
στις ακραίες του στιγμές»
Στη διάρκεια της αφήγησης τα πρόσωπα του βιβλίου γίνονται μάρτυρες ή πέφτουν θύματα σε σκηνές «ωμής ανθρωποφαγίας». Υπάρχουν εν τέλει διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στον πολιτισμό και στην βαρβαρότητα;
Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο άνθρωπος στις ακραίες του στιγμές. Όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τον θάνατο, ξεχνάει όλες τις πολιτισμικές προσμείξεις που τον αποτελούν και συναντά τον προ-πολιτισμικό εαυτό του, τότε που σκότωνε για να επιβιώσει. Προσοχή όμως: όλα αυτά, στο βιβλίο, δεν είναι, κατά μία έννοια, «κυριολεκτικά», αλλά «συμβολικά», επιχειρούν να σαρκώσουν ιδέες.
«Τα όρια του ανθρώπου ξεπερνούν
αυτά του πολιτισμού»
Πιστεύεις ότι ο άνθρωπος έχει «απέραντες» ικανότητες ψυχικής προσαρμογής;
Ούτε λόγος. Τα όρια του ανθρώπου ξεπερνούν αυτά του πολιτισμού. Και μολονότι το πολιτισμικό φαινόμενο είναι η θάλασσα όπου κολυμπάμε όλοι, φαίνεται ότι υπάρχουν στοιχεία, εντός του ανθρώπου, που το ξεπερνούν. Ένας προ-πολιτισμικός εαυτός αναδύεται όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. Σαν τους ναυαγούς που τρώνε τους συντρόφους τους για να επιβιώσουν. Ναι, ο άνθρωπος έχει απεριόριστες δυνατότητες ψυχικής προσαρμογής, υπό έναν όρο: να διαθέτει σωματική και ψυχική υγεία.
«Η «Άκρη του κόσμου» δεν είναι σε καμία
περίπτωση ιστορικό μυθιστόρημα»
Πώς θα χαρακτήριζες το «Στην άκρη του κόσμου»: Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα ή ένα μυθιστόρημα φαντασίας;
Σε καμία περίπτωση, ιστορικό. Στην «Άκρη του κόσμου» επιχείρησα, όχι προγραμματικά, μία σύμμειξη των ειδών ─ δεν ξέρω αν υπάρχουν είδη στο μυθιστόρημα. Υπάρχει το κείμενο, υπάρχει και ο συγγραφέας. Ξέρεις, τα είδη είναι μια μεθοδολογική επινόηση της φιλολογίας, για να μπορέσει να προσεγγίσει, εκ των υστέρων, το λογοτεχνικό φαινόμενο. Η «Άκρη του κόσμου» δεν είναι, σε καμία περίπτωση, ιστορικό μυθιστόρημα. Είναι μία συνεχής ακροβασία ανάμεσα στο πραγματικό και το μη πραγματικό ─ κι αυτό μέσα στο πλαίσιο που χαράζει μία συνείδηση, αυτή του πρωταγωνιστή της, του Γρηγόριου-Αλέξανδρου.
«Η «Άκρη του κόσμου» είναι μια αλληγορία
για το διχασμό της ανθρώπινης συνείδησης»
Η σύνθεση και σύλληψη του βιβλίου παραπέμπει σε μια έμμεση αλληγορία. Ήταν κάτι τέτοιο στις προθέσεις σου; Ήταν δηλαδή κάποια συνειδητή επιλογή;
Κατά μία έννοια, όλες οι λογοτεχνικές αφηγήσεις είναι αλληγορικές, καθώς η λογοτεχνία, εξ ορισμού, παραπέμπει σε κάτι άλλο από αυτό που αφηγείται, σε κάτι που την υπερβαίνει. Η «Άκρη του κόσμου» δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από αυτή τη μοίρα: είναι μια «αλληγορία» που μιλάει για τον διχασμό της ανθρώπινης συνείδησης, τη δυστοπία και την αμείλικτη μείξη ─και κοινή μοίρα─ του ατομικού με το συλλογικό.
«Μετά από αυτό το μυθιστόρημα
νιώθω πιο απελευθερωμένος από
(λογοτεχνικούς) καταναγκασμούς».
Η συγγραφή αυτού του βιβλίου άλλαξε τη σχέση σου με τη γραφή;
Ναι. Μετά από αυτό το μυθιστόρημα νιώθω πιο απελευθερωμένος από (λογοτεχνικούς) καταναγκασμούς που, επί σειρά ετών, επέβαλλα στον εαυτό μου. Ξέρεις, υπάρχουν οριακές στιγμές στις ζωές των ανθρώπων, στιγμές που μετά από αυτές ο άνθρωπος ─ στην περίπτωσή μας ο συγγραφέας ─ δεν είναι πια ο ίδιος. Κάτι τέτοιο συνέβη και μ’ εμένα με αυτό το βιβλίο. Διατηρώντας πάντα τις αρχικές μου προθέσεις σε σχέση με τη λογοτεχνία και το μυθιστόρημα, με αυτό το βιβλίο προχώρησα σε πολλές αναθεωρήσεις και αναδιατάξεις. Θα δούμε, το μέλλον άδηλον.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισες στα δέκα περίπου χρόνια της συγγραφής του βιβλίου;
Η αλλαγή μου μέσα στον χρόνο. Ξέρεις, δέκα χρόνια είναι πολλά όχι μόνο για ένα βιβλίο ή για τον συγγραφικό βίο αλλά και για τη ζωή ενός ανθρώπου. Ο συγγραφέας, αλλά και ο άνθρωπος, του 2011 δεν είναι πια ο ίδιος με εκείνον του 2002. Οι αλλαγές που συνέβαιναν στον εαυτό μου, τον συγγραφικό και τον … άλλο, ακολουθούνταν και από τις αντίστοιχες αλλαγές στη γραφή: στη γλώσσα, στο ύφος, στη μυθοπλασία, στην εικονοποιία, παντού. Αυτό, όπως καταλαβαίνεις, είχε ως αποτέλεσμα πολλαπλές, ατέλειωτες γραφές του ίδιου, σχεδόν, πράγματος ─ σχιζοφρένεια. Όμως, καθώς ουδέν κακόν αμιγές καλού, όλο αυτό είχε το απελευθερωτικό αποτέλεσμα που σου ανέφερα παραπάνω.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η μεγαλύτερη ηθική δικαίωση για έναν συγγραφέα;
Η (απολύτως προσωπική) αίσθηση και βεβαιότητα ότι, τελικά, είπε αυτό που ήθελε να πει με τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να το πει. Η ευφρόσυνη κατάφαση με τον εαυτό του.
INFO
«Στην άκρη του κόσμου»
Γιώργος Ξενάριος
Εκδόσεις Κέδρος 2011
Σελ 384, Τιμή € 19,90
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ!
«Στην άκρη του κόσμου», Γιώργος Ξενάριος, Εκδόσεις Κέδρος
- Συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα και πατήστε «Αποστολή»
- Ο Διαγωνισμός ισχύει μέχρι 31 Ιανουαρίου 2012
- Αν είστε κάτοικος εκτός Αθηνών, γράψτε και την ταχυδρομική σας διεύθυνση για να σας σταλεί.
[gravityform id=”4″ name=”Δωροθεσία” ajax=”true”]
- Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στο Book Bar.
- Οι τυχεροί θα παραλάβουν το αντίτυπο τους από το βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Κέδρος, Γενναδίου 3, 106 78 Αθήνα, τηλ: 210 3809712, Δε-Πα 9.00 – 16.00 και Σα 9.00 – 14.00
- Οι εκτός Αθηνών θα το λάβουν μέσω ΕΛΤΑ.
- Τρεις τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου
Καλή τύχη!!!!
- Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
