Ένας σπουδαίος λογοτέχνης και ένας αυθεντικός μαχητής
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο γεννήτορας του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου, έφυγε από τη ζωή σήμερα (29/3/2011) το μεσημέρι, στη μονάδα εντατικής θεραπείας του Γενικού 
Νοσοκομείου «Μητέρα», ύστερα από δίμηνη νοσηλεία, με νεφρική ανεπάρκεια. Ήταν 89 ετών.
Η νεκρώσιμος ακολουθία για τον Ιάκωβο Καμπανέλλη θα ψαλεί το Σάββατο, στις 11.30 π.μ., στην Αγία Ζώνη της Κυψέλης και θα ακολουθήσει η ταφή του, στο δεύτερο νεκροταφείο της Αθήνας.
«Μαουτχάουζεν,», «Η Αυλή των θαυμάτων», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Το μεγάλο μας τσίρκο», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι». «Εβδόμη μέρα της δημιουργίας» είναι κάποια από τα έργα που άφησε πίσω του, έργα γνωστά σε όλους τους Έλληνες, άρρηκτα συνδεδεμένα με ιστορικές στιγμές της χώρας, που αφυπνίζουν μνήμες. Έργα εμβληματικά για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, που δικαιώνουν τον τίτλο του «πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου» που του είχε απονεμηθεί.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1922 στη Νάξο και ήταν ένας από τους Έλληνες που έζησε την οδυνηρή εμπειρία της αιχμαλωσίας σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και από τους ελάχιστους που επιβίωσαν. Ολόκληρη η πορεία της ζωής του φανερώνει, όχι μόνο έναν σπουδαίο λογοτέχνη, αλλά και έναν γνήσιο μαχητή.
Το 1934, η οικογένειά του ήλθε στην Αθήνα, καθώς αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα και ο Καμπανέλλης αναγκάστηκε να εργάζεται την 
ημέρα και να σπουδάζει σε νυχτερινή Τεχνική Σχολή. Όμως η δίψα του για γνώση δεν έσβησε, παρά τις δυσκολίες. Νοίκιαζε βιβλία από τα παλαιοβιβλιοπωλεία και μέχρι να τελειώσει το γυμνάσιο είχε γνωρίσει όλους τους ευρωπαίους κλασικούς. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση. Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν. Υπήρξε ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες, και επέστρεψε το 1945. Την εμπειρία του αυτή την κατέγραψε στο μοναδικό του πεζογράφημα, «Μαουτχάουζεν» (1963), στο οποίο βασίστηκε ο ομότιτλος κύκλος τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη.
Μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, την οποία παρακολούθησε, στάθηκε καθοριστική στην απόφασή του να ασχοληθεί με το θέατρο. Όπως ο ίδιος είχε πει αργότερα: «Εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου». Η αρχική του σκέψη ήταν να γίνει ηθοποιός. Όμως αυτό ήταν αδύνατον δεδομένου ότι δεν είχε ολοκληρώσει τη γυμνασιακή του μόρφωση. Έτσι αποφάσισε να γίνει θεατρικός συγγραφέας… Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1950 με το έργο Χορός πάνω στα στάχυα (Θίασος Λεμού), αλλά γνωστός έγινε με τα επόμενα έργα του, που ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και το Εθνικό Θέατρο. Το έργο σταθμός στη σταδιοδρομία του θεωρείται η Αυλή των θαυμάτων (1957). Στο επίκεντρο του έργου του βρίσκεται ο προβληματισμός για τα κοινωνικά δρώμενα και τον αντίκτυπο που έχουν στη ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, η σχέση της ταραγμένης νεότερης ελληνικής ιστορίας με τη συγκρότηση της νεοελληνικής ψυχολογίας.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όμως έγραψε και πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο, με διασημότερο όλων, τη «Στέλλα», έργο που έγραψε για τη Μελίνα Μερκούρη. Δικά του είναι ακόμα, «Το ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου, «Η αρπαγή της Περσεφόνης» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη.
Ο ίδιος μιλώντας για το σενάριο της «Στέλλας» και τη Μελίνα είχε πει: «Δεν έγραψα τη «Στέλλα» έχοντας στο μυαλό μου τη Μελίνα. Η Μελίνα επέστρεψε από το Παρίσι το ΄54. Δεν την ήξερα καθόλου μέχρι τότε. Και είδα αυτά τα στοιχεία, τα πληθωρικά, τα εξωστρεφή, τα μερακλίδικα. Δεν ταυτίστηκε η Μελίνα με τη Στέλλα. Εγώ ταυτίστηκα με τη Μελίνα. Δηλαδή, η Στέλλα έχει πολλά της Μελίνας. Δεν έχει η Μελίνα της Στέλλας.»
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είχε γράψει επίσης και τραγούδια που μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζηδάκι, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιάννη Σπανό και Νίκο Μαμαγκάκη.
Για την προσφορά του στο ελληνικό θέατρο του είχαν απονεμηθεί οι τίτλοι: επίτιμος Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, επίτιμος Διδάκτωρ της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, επίτιμος Διδάκτωρ της Θεατρολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξελέγη παμψηφεί τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και είχε τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με την απονομή ανωτάτου παρασήμου. Ήταν μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες (Αγγλία, Αυστρία, Σουηδία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σοβιετική Ένωση, Γερμανία).
ΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Τη «βαθιά της θλίψη» για τον θάνατο του Ιάκωβου Καμπανέλλη εξέφρασε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, λέγοντας ότι ο θεατρικός συγγραφέας «έδωσε νέα πνοή στο ελληνικό θέατρο».
Στην ανακοίνωση αναφέρονται μεταξύ άλλων:
«Κορυφαίος θεατρικός συγγραφέας της μεταπολεμικής γενιάς, διεθνής προσωπικότητα, (ο Ιάκωβος Καμπανέλλης) έδωσε νέα πνοή στο ελληνικό θέατρο και καθόρισε το ύφος του, επηρεάζοντας ταυτόχρονα τη διεθνή θεατρική σκηνή»
Η απώλεια του είναι μεγάλη, όχι μόνο για τον ελληνικό πολιτισμό αλλά για όλο τον ελληνικό λαό που αγάπησε τα έργα του βαθιά. Τα αγάπησε επειδή εξιστόρησαν με μοναδική νηφαλιότητα αλλά και πίστη την πραγματική ζωή του Έλληνα, τις δυσκολίες και τις ευκαιρίες του»
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ
«Με μεγάλη λύπη αποχαιρετούμε από τη ζωή, έναν σπουδαίο άνθρωπο. Τον Ιάκωβο Καμπανέλλη. Τον αγωνιστή που πλήρωσε τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση, με τον εγκλεισμό του στο φασιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, το Μαουτχάουζεν. Τον δημιουργό που με την πένα του ύμνησε τη ζωή, τον έρωτα και την ελπίδα, ακριβώς εκεί, στην καρδιά του θανάτου, στους θαλάμους των αερίων, στη σκάλα, στο πολυβολείο. Τον θεατρικό συγγραφέα που πλούτισε την ελληνική θεατρική σκηνή»
ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗ
Πεζογραφία
Μαουτχάουζεν
Θέατρο
Θέατρο (Τόμος Α΄) Έβδομη μέρα της δημιουργίας. Η αυλή των θαυμάτων. Η ηλικία της νύχτας. (1978)
Θέατρο (Τόμος Β΄) Το παραμύθι χωρίς όνομα. Βίβα Ασπασία. Οδυσσέα γύρισε σπίτι. (1979)
Θέατρο (Τόμος Γ΄) Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα. Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού. Ο μπαμπάς ο πόλεμος. (1981
Θέατρο (Τόμος Δ΄) Η οδός… Αυτός και το πανταλόνι του. Ο αόρατος θίασος. Ο Γορίλας και η Ορτανσία. (1989)
Θέατρο (Τόμος Ε΄) Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια. Ο δρόμος περνά από μέσα. Ο επικήδειος. 1992
Θέατρο (Τόμος Στ΄) Γράμμα στον Ορέστη. Ο δείπνος. Πάροδος Θηβών. Στη χώρα Ίψεν. Ο διάλογος. Ποιος ήταν ο κύριος…; Ο κανείς και οι Κύκλωπες. (1994)
Θέατρο (Τόμος Z΄) Μια συνάντηση κάπου αλλού. H τελευταία πράξη. Mια κωμωδία. (1999)
Θέατρο (Τόμος Η΄) Το μεγάλο μας τσίρκο. Ο εχθρός λαός. (2010)
Τα έργα του κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Κέδρος
