Tomas Tranströmer: Διάλεξη στη Σουηδική Ακαδημία με τη γλώσσα της μουσικής
Οι διαλέξεις που εκφωνούν οι νομπελίστες
στην επίσημη τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ, μένουν συνήθως ιστορικές.
Ιστορική θεωρείται η ομιλία του Αλμπέρ Καμύ το 1957 που αναφέρθηκε στη σχέση του λογοτέχνη με την εποχή του, ιστορική η ομιλία του Γιώργου Σεφέρη το 1963 που άνοιξε σε όλο τον κόσμο το «παράθυρο» για την πνευματική Ελλάδα της εποχής με την μνημειώδη φράση «Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο», ιστορική η ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη το 1979 για την Ποίηση και την ελληνική γλώσσα, ιστορική η ομιλία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές το 1982 για τη μοναξιά της Λατινικής Αμερικής.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο νομπελίστας δεν μπορεί να μιλήσει;
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Το ερώτημα αυτό προέκυψε μετά την φετινή επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας, στο πρόσωπο του Σουηδού ποιητή Τούμας Τρανστρέμερ, (Tomas Tranströmer), ο οποίος έχει χάσει τη βιολογική ικανότητα της ομιλίας εξ αιτίας εγκεφαλικού που υπέστη πριν από 20 περίπου χρόνια.
Όμως η εναλλακτική λύση βρέθηκε και έτσι η φετινή τελετή απονομής του βαρυσήμαντου βραβείου που θα πραγματοποιηθεί στις 10 Δεκεμβρίου 2011 στο Concert Hall της Στοκχόλμης, αναμένεται ξεχωριστή και ιδιαίτερα συγκινητική. Ο 80χρονος νομπελίστας προτίθεται να παραλάβει το μεγαλύτερο παγκοσμίως λογοτεχνικό βραβείο, όχι με διάλεξη, αλλά με ρεσιτάλ πιάνου!
Ο Tomas Tranströmer που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ 2011 «διότι με τις συνοπτικές ημιδιαφανείς εικόνες του, μας δίνει μια φρέσκια οπτική για την πραγματικότητα», εκτός από ποιητής είναι και αναγνωρισμένος πιανίστας. Από το 1990 που υπέστη το εγκεφαλικό εξ αιτίας του οποίου έχασε την ικανότητα της ομιλίας αλλά και τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί το δεξί του χέρι, η σημαντικότερη ενασχόληση του είναι η μουσική. Παίζει πιάνο κάθε μέρα χρησιμοποιώντας μόνο το αριστερό του χέρι, αφού το δεξί έχει υποστεί παράλυση. Αξίζει να σημειωθεί πως η κοινότητα των Σουηδών μουσικών έχει αγκαλιάσει την προσπάθειά του και έχουν προσαρμόσει ειδικά γι αυτόν μουσικές συνθέσεις που παίζονται με το ένα χέρι.
Ο Neil Astley, φίλος του ποιητή και ιδρυτής του Βρετανικού εκδοτικού οίκου Bloodaxe δήλωσε ότι ο Σουηδός ποιητής εκφράζεται μέσα από τη μουσική και σκοπεύει να δώσει ρεσιτάλ πιάνου κατά την τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ. «Υποθέτω ότι θα μεταφερθεί με την αναπηρική του πολυθρόνα και θα απευθυνθεί στο κοινό μέσα από τη γλώσσα της μουσικής», δήλωσε. Όπως είπε η τελευταία ποιητική συλλογή του Tomas Tranströmer , εξαντλήθηκε στη Μ. Βρετανία λίγες μόλις ώρες μετά την ανακοίνωση της βράβευσης. Τα προηγούμενα χρόνια είχαν πουληθεί περίπου 4.000 αντίτυπα από τις ποιητικές του συλλογές, σε διάστημα 25 ετών.
Μία άλλη «εκτός πρωτοκόλλου» αποδοχή του Βραβείου Νόμπελ είχε γίνει το 2005 όταν το Νόμπελ Λογοτεχνίας είχε απονεμηθεί στον διακεκριμένο Βρετανό λογοτέχνη, θεατρικό συγγραφέα, ποιητή και ακτιβιστή, Harold Pinter. Ο Pinter που έπασχε από καρκίνο είχε αρχικά εκφράσει την πρόθεση να μεταβεί στη Στοκχόλμη για την τελετή της απονομής. Στη συνέχεια όμως ο γιατρός του απαγόρευσε τη μετακίνηση και έτσι η διάλεξη του πολιτικοποιημένου συγγραφέα με τίτλο «Τέχνη, Αλήθεια και Πολιτική» μαγνητοσκοπήθηκε και προβλήθηκε κατά την Τελετή Απονομής του Νόμπελ ενώπιον της Σουηδικής Ακαδημίας σε τρείς μεγάλες οθόνες. Το βίντεο της 46λεπτης ομιλίας του έχει αναρτηθεί στα επίσημα site των Βραβείων Νόμπελ και της Σουηδικής Ακαδημίας.
Γεννημένος στις 15 Απριλίου 1931 στη Στοκχόλμη ο Tomas Gösta Tranströmer είναι ο πιο γνωστός από τους σκανδιναβούς ποιητές της γενιάς του, που βρίσκονται ακόμη εν ζωή. Μεγάλωσε με τη μητέρα του, καθώς ο πατέρας του, τους είχε εγκαταλείψει και εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Seventeen Poems” σε ηλικία 23 ετών όταν ήταν ακόμη φοιτητής. Σπούδασε Ψυχολογία, αποφοίτησε το 1956 και το 1960 άρχισε να εργάζεται σε ένα κέντρο για ανήλικους παραβάτες.
Στην παράλληλη καριέρα που ακολούθησε ως ποιητής και ψυχολόγος, εργάστηκε με κατάδικους, άτομα με ειδικές ανάγκες και χρήστες ναρκωτικών, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούσε ένα εκτεταμένο ποιητικό έργο. Κινητήρια δύναμη στο ποιητικό του έργο υπήρξε η αγάπη του για τη φύση και τη μουσική. Με την πάροδο του χρόνου όμως η γραφή του έγινε πιο σκοτεινή και κυριαρχούν τα υπαρξιακά ερωτήματα για το θάνατο και την απώλεια.
Όπως δήλωσε η εκπρόσωπος του σουηδικού εκδοτικού οίκου Bonniers, ο Tranströmer συγκινήθηκε όταν έμαθε την βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας και παρά την αδυναμία του να μιλήσει, κατάφερε να αρθρώσει δύο λέξεις: «Πολύ ωραία.»
Το Βραβείο Νόμπελ συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, περίπου 1.45 εκατομμύρια δολάρια.
Σχετικά Θέματα
