Το Παρίσι των φιλότεχνων και το Παρίσι των …αστέγων
Γράφει η Δήμητρα Μυρίλλα
Πάντα υπάρχει ένας λόγος για να βρεθεί κάποιος στο Παρίσι. Η πρόσφατη έκθεση για το κίνημα De stijl και τον Μοντριάν στο Μπομπούρ ήταν μια καλή πρόφαση. Δεν βλέπεις τέτοια έκθεση κάθε μέρα, αλλά σε αυτή την πόλη τα μάτια πρέπει να είναι ούτως ή άλλως ανοιχτά. Από την ώρα του πρώτου καφέ στο πρώην στρατηγείο του Sartre και της Beauvoir, στο Les deux Magots …που το προτιμώ από το διπλανό, την ετέρα ναυαρχίδα του στόλου των Υπαρξιστών, το Café de Flore, όπου το ολίγον αλαζονικό προσωπικό του μοιάζει να μη θέλει να πιστέψει ότι η γαλλική διανόηση του μεταπολέμου δεν είναι πια εκεί. Στα ίδια εκείνα τα τραπέζια τώρα πια βλέπεις εστέτ, εκκεντρικούς, στελέχη επιχειρήσεων ή απλά περαστικούς παριζιάνους αλλά και περίεργους τουρίστες, που έχουν μάθει από τους τουριστικούς οδηγούς ότι κάποτε εδώ καθόταν ο Σαρτρ. Όσο για τη γαλλική διανόηση θα πρέπει να την αναζητήσουμε σε άλλα στέκια.
Θες, όμως, οι μνήμες της πλατείας, θες η εκκλησία του Αγίου Γερμανού, με αρχική φάση το 542 μ. Χ., η αρχαιότερη του Παρισιού, θες τελικά η αγέρωχη κορμοστασιά του Ντόναλντ Σάδερλαντ, ο οποίος αφού κοντοστάθηκε για δευτερόλεπτα μπροστά μου, ίσα να βεβαιωθώ ότι επρόκειτο όντως γι αυτόν, στη συνέχεια μπήκε στα ενδότερα του μεσαιωνικού ναού, αφήνοντάς με να αναρωτιέμαι, αν μπήκε να εξομολογηθεί και να φαντασιώνομαι την εξομολόγηση ενός σταρ, όλα αυτά μαζί φτιάχνουν μία ατμόσφαιρα μάλλον κινηματογραφική.
Όμως, ο αληθινός σταρ αυτής της πόλης είναι ο Σηκουάνας και καθώς αφήνω πάνω του το βλέμμα μου δεν μπορώ να μην αναλογιστώ πόσο διαφορετική θα ήταν η Αθήνα, εάν είχαν διασωθεί τα αττικά ποταμάκια της.
Άραγε θα είχαν εφεύρει και οι αθηναίοι ερωτευμένοι ένα έθιμο ανάλογο εκείνου των παριζιάνων στην Pont des Arts, όπου με δεκάδες μικρά λουκέτα-αφιερώματα κλειδώνουν τον έρωτά τους πάνω στη γέφυρα που κοιτάζει τα στολίδια του Παρισιού: το Μουσείο του Λούβρου και τη Notre Dame;
Αλλά το φετινό παριζιάνικο μπλόκμπάστερ ήταν η έκθεση Mondrian – De Stijl. Είναι οι τελευταίες ημέρες της έκθεσης και η ουρά στα εισιτήρια μοιάζει μάλλον ασύλληπτη για τα ελληνικά δεδομένα αν και είναι 8 το βράδυ. Κάθε Πέμπτη το Μουσείο είναι ανοιχτό ως τις 11 τη νύχτα. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήρθε όταν κατηφορίζοντας γύρω στις 10 από το καφέ του Μπομπούρ με την υπέροχη θέα πάνω από τις στέγες του Παρισιού, είδα την τεραστίων διαστάσεων βιβλιοθήκη του μουσείου γεμάτη κόσμο να μελετάει.
Και σκέφτομαι: να λοιπόν τι σημαίνει χώρος πολιτισμού που συγκεφαλαιώνει το «τώρα» της καλλιτεχνικής ζωής μιας πόλης και που ίσως γεννάει και το αύριο. Ανοιχτό, ευέλικτο, με πλήθος δράσεων και παροχών, το 1977 σόκαρε τους Γάλλους καθώς τάραζε τη μπαρόκ παριζιάνικη μεγαλοπρέπεια, αλλά σήμερα αποδεικνύει ότι τέτοια σοκ έχουν αξία όταν υπόσχονται να γίνουν σήμα κατατεθέν στην πολιτιστική ανάγνωση της πόλης. Και σκέφτομαι: το σοκ από το δικό μας Νέο Μουσείο Ακρόπολης προμηνύει κάτι ανάλογο; Πέρασαν ήδη σχεδόν δύο χρόνια.
Και με αυτές τις σκέψεις βούτηξα στον αφαιρετικό κόσμο του ολλανδικού μοντέρνου κινήματος De Stijl (γεννήθηκε μετά το Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) και του Μοντριάν. Ένας κόσμος λιτός, αλλά και απόλυτα ουσιαστικός που απαντάει στις προκλήσεις βιομηχανικής εποχής. Εν τέλει μία γλώσσα που εξηγεί την ουσία του κόσμου και επηρέασε πολλές εκφράσεις του πολιτισμού όπως η γραφιστική και η αρχιτεκτονική.
Στο Marais των αντιθέσεων
Τα βήματα οδηγούν στην πιο πολύβουη και συναρπαστική γειτονιά του Παρισιού. Στο Marais. Ενα αλλόκοτο μίγμα, ορθόδοξου εβραϊσμού, gay αισθητικής και τρέντυ επιδείξεων μόδας για τις οποίες η ουρά είναι ανάλογη με αυτή στα μουσεία. Οι μεγάλες αντιθέσεις μιας μεγάλης πόλης.
Το Marais ξεπουλάει την εστέτ διάθεσή του άλλοτε φθηνά και άλλοτε πανάκριβα. Από το φαλάφελ της Μαριάννας μέχρι τους σχεδιαστές Yamamoto, Dries van Noten και όλους τους σύγχρονους βασιλιάδες του design, το Marais είναι για όλα τα πορτοφόλια και όλους τους καιρούς, χαλεπούς και μη…
Εδώ στην καρδιά του Εβραϊκού Marais, στο Café la Perle, είναι που o μάλλον τύφλα Galiano, υπέπεσε στο ολέθριο σφάλμα του αντισημιτισμού που του στοίχισε τον εξοστρακισμό του από τον Christian Dior.
Βιαστικές παρατηρήσεις καθώς κατευθύνομαι στο Hotel Salé, σήμερα Μουσείο Πικάσο, αν και ξέρω πως είναι κλειστό. Το Μουσείο, στεγασμένο στο πολυτελές οίκημα του 1659, ανακαινίζεται εκ βάθρων και αναμένεται να αποκτήσει και προσβάσεις για ΑμεΑ. Στο μεταξύ ως το 2012 το Μουσείο έχει προγραμματίσει εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες (Σηάτλ, Ρίτσμοντ, Σαν Φραντσίσκο) και το Σύδνεϋ, ενώ 200 από τα 500 έργα του Πικάσο, μπορεί κανείς να τα δει σε μουσεία στην Αντίμπ, τη Λιλ, τη Λυόν, τη Μασσαλία, το Στρασβούργο.
Αποζημιώνομαι με τη βόλτα στις δεκάδες γκαλερί της Place des Vosges και ανακαλύπτω ό,τι πιο σύγχρονο στη μοντέρνα τέχνη. Και καθώς το Παρίσι ζει
(ξαναζεί;) μια εποχή Serge Gainsbourg – μανίας, στη γκαλερί Μπλούμαν, ανακαλύπτω το αυθάδικο βλέμμα του ατίθασου γόη της αριστερής όχθης, απαθανατισμένο από τον φωτογράφο που έχει διασώσει με τη μηχανή του και άλλα τρομερά παιδιά της ροκ, χάρντ ροκ, πανκ, νιου γουέηβ μουσικής σκηνής. Τον Πιερ Τερασσόν.
Το noir βλέμμα του «βρωμόπαιδου» με το τσιγάρο να κρέμεται στα χείλη θα το έβλεπα και αλλού στο Παρίσι, θα το ξανασυναντούσα υπό τη μορφή αριθμημένων, ακριβών πόστερ, γιατί φαίνεται πως και το Παρίσι έχει ανάγκη από τα αλλοτινά του εμβλήματα.
Και αφού χόρτασε το βλέμμα μου την πλατεία του 17ου αιώνα, την πιο σικ και αστική γωνιά της πόλης, ξεχάστηκα να παρακολουθώ τα τρεχαλητά των πιτσιρικάδων αλλά και εκείνους τους απορροφημένους σε έναν άλλο κόσμο μοναχικούς που καταλαμβάνουν από ένα παγκάκι, ακουμπάνε τα βιβλία τους, ανοίγουν το λαπ – τοπ και κάνουν αυτό που είναι αδιανόητο σε κάθε ελληνική πλατεία.
Liberte, Fraternite, Egalite…
Όμως στη πλατεία της Δημοκρατίας (place de la Republique) η εικόνα γυρνάει στο αρνητικό της.
Μια μεγάλη ουρά ανθρώπων που περιμένουν υπομονετικά…
-Τι είναι αυτοί, ρωτάω τους Γάλλους της συντροφιάς.
– Άστεγοι, περιμένουν συσσίτιο, έρχεται ανελέητη η απάντηση.
Liberte, Fraternite, Egalite…
Οι τρεις θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές, που μάλλον τώρα περιμένουν στη σειρά να χορτάσουν.
Egalité.
1 μετά τα μεσάνυχτα. Στην εκκλησία του Saint Germain, το πιο κεντρικό και πολυσύχναστο κομμάτι της πόλης, ένας όγκος που όταν πλησιάζεις ανακαλύπτεις πως είναι άνθρωπος κάτω από νάϋλον, χαρτιά και βρώμικες κουβέρτες.
3 το πρωί στα Champs Elyzees.
Μια μικρή παρέα μελαψών πιτσιρικάδων. Φωνάζουν, θορυβούν, πειράζοντας ο ένας τον άλλον. Δευτερόλεπτα μετά ένα περιπολικό σταματά, αστυνομικοί βγαίνουν πάνοπλοι σαν αστακοί και αρχίζουν να χτυπάνε με γκλομπς τα πιτσιρίκια…
-Μα δεν έκαναν τίποτε!! διαμαρτυρήθηκα στην Ελληνίδα, που ζει στο Παρίσι.
-Έκαναν…, μου απαντά εκείνη με σχεδόν ωμό ρεαλισμό. Είναι εδώ.
Fraternité.
Την άλλη μέρα στα τουριστικά μέρη του Παρισιού εμφανίστηκε διακριτικά στρατός. Ο Σαρκοζύ και οι καλεσμένοι του αρχηγοί αποφάσιζαν την επέμβαση στη Λιβύη. Οι μεγάλες γαλλικές εφημερίδες ομονοούν υπέρ της επέμβασης. Οι Παριζιάνοι, μεγαλειώδεις όταν κατά εκατομμύρια διαδηλώνουν, τώρα φαίνεται πως αποδέχονται την κατάσταση.
Liberté.
