Από την επιστήμη της οικονομίας στα αόρατα οικονομικά εγκλήματα
Ομολογώ πως η σχέση μου με την οικονομία,
ως σημαντικής παραμέτρου δημιουργίας του παγκόσμιου γίγνεσθαι, είναι σχεδόν ανύπαρκτη! Γι’αυτό χάρηκα ιδιαιτέρως όταν διαπίστωσα πως ο Τσαρλς Φέργκισον έγραψε ένα βιβλίο και για τα δικά μου μέτρα και σταθμά… Οικονομικό μεν το θέμα του, ευκολοδιάβαστο δε για τους λιγότερο μυημένους στα οικονομικά αλλά υποψιασμένους με προβληματισμούς όπως “Κάτι άλλο συμβαίνειπέρα από τον μικρόκοσμό μου, αλλά τι;”
Γράφει η Ξένη Μπαλωτή
Τεκμηριωμένο με γεγονότα πραγματικά, με προτάσεις λύσης, “Η μεγάλη κομπίνα” είναι ένα βιβλίο, που όπως παρατηρεί ο Ν. Ρουμπινί: “Αξίζει να διαβάσει κάποιος, είτε συμφωνεί, είτε διαφωνεί με τα επιχειρήματα του συγγραφέα του”. Γιατί εν τέλει, αυτό που λέμε “Οικονομία» στην εποχή μας είναι κάτι διαφορετικό από την επιστήμη της οικονομίας. Είναι “ΟικονομικάΕγκλήματα” όπως τα χαρακτηρίζει ο συγγραφέας. Εγκλήματα με θύτες, θύματα, σασπένς και ένα “καλό πιστόλι”! Να λοιπόν που η μελέτη του Φέργκισον μπορεί να διαβαστεί και ως αστυνομική νουβέλα!
Από τα αμαρτωλά ’80’s στις χρηματιστηριακές φούσκες και στις χρεωκοπίες
Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Το 2008 οι ΗΠΑ γνώρισαν την μεγαλύτερη οικονομική κρίση τους μετά το 1929, κρίση που ξεκίνησε από τη φούσκα των στεγαστικών και των εταιρειών διαδικτύου.
Επάνω σ’αυτό το δεδομένο ο Φέργκισον δομεί το βιβλίο του : Κατ΄αρχήν διαπιστώνει ότι όλα ξεκίνησαν από μία “φρικτή οικονομική κρίση που προκλήθηκε από εκτεταμένες πρακτικές απάτης” για τις οποίες “οι εγκληματίες παρέμειναν ατιμώρητοι” και ότι το σημείο εκκίνησης της επικράτησης του “επικίνδυνου αμερικανικού χρηματοπιστωτικού τομέα” ήταν η δεκαετία του 1980 -αυτή η δεκαετία της πολιτικής Ρίγκαν και της πτώσης του αντίβαρου της Σοβιετικής Ένωσης, στον καπιταλιστικό κόσμο. Στη συνέχεια παρατηρεί ότι η πρώτη εκδοχή κομπίνας ήταν η προβολή της «πλασματικής ανάκαμψης της δεκαετίας του 2000» με τις διάφορες χρηματιστηριακές φούσκες, τις οποίες ο συγγραφέας παρουσιάζει μία προς μία. Από την παρουσίαση αυτή δεν απουσιάζουν ούτε η Goldman Sachs, ούτε η Morgan Stanley, ούτε οι Οίκοι Αξιολόγησης, ούτε οι εταιρείες των CDS.Τέλος επισημαίνει ότι η Γουόλ Στριτ διακρίθηκε στη δημιουργία “ειδικών” χρηματιστηριακών προϊόντων με προφανή στόχο “πάρα πολλούς αφελείς, άπληστους επενδυτές που ήταν πρόθυμοι να αγοράσουν τοξικούς τίτλους”…
Αυτά και πολλά άλλα οδήγησαν τελικά σε απανωτές χρεωκοπίες, στην αρχή εταιρειών όπως η “αγαπημένη του χρηματιστηρίου” Enron, σε αποκαλύψεις ότι τράπεζες όπως η UBS, Barclay’s κά, είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην φοροδιαφυγή μεγάλης κλίμακας πλούσιων πολιτών, αλλά και διεφθαρμένων κρατών και άλλων, ων ουκ εστίν αριθμός, σκανδάλων!
Πανεπιστημιακοί ως opinion leaders με παχυλές αμοιβές
Και αν σκεφτούμε πως όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν και το ζητούμενο είναι το μέλλον, τότε η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ζοφερή καθότι το κεφάλαιο του βιβλίου με τον τίτλο “Ο γυάλινος πύργος” είναι ακόμη πιο αποκαλυπτικό. Το κεφάλαιο αυτό μιλά για τον κόσμο της εκπαίδευσης, της ιατρικής, των δεξαμενών σκέψης, των νομικών γραφείων, των πανάκριβων διαλέξεων ανθρώπων επιρροής, “πελατών” όπως αποκαλούνται, στα διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια Ενδεικτικό παράδειγμα ο Ρίτσαρντ Πορτς που παρουσίασε σε ομιλία του την κατάσταση της Ισλανδικής οικονομίας συνοδευόμενη από φράσεις όπως: “Η διεθνοποίηση του χρηματοπιστωτικού της τομέα είναι μία μεγάλη επιτυχία”… Tόση επιτυχία που μετά κατέρρευσε η χώρα! Αλλά να ήταν μόνον αυτός; Σελίδες ολόκληρες είναι οι “πελάτες” των πανεπιστημίων με τις κατευθυνόμενες διαλέξεις και τις παχυλές απολαβές τους, που ενίοτε μένουν και αφορολόγητες !
Μια νέα ολιγαρχία χρηματοοικονομικής προέλευσης , “αόρατη” στις εκλογές
Ο Τσαρλς Φέργκισον έγραψε τη Μεγάλη κομπίνα αρχές του 2012, χρονιά των αμερικανικών εκλογών. Στην εισαγωγή εξηγεί πως το έκανε διότι το ζήτημα της οικονομικής κρίσης στο «δημόσιο διάλογο είναι ελάχιστο», διότι ο “χρηματοοικονομικός τομέας αποτελεί τον πυρήνα μίας νέας ολιγαρχίας της οποίας η δύναμη έχει αυξηθεί και αυτό έχει αλλάξει σε βάθος τη ζωή στην Αμερική”, διότι “το χρήμα άρχισε να επηρεάζει και να διαφθείρει όλο και περισσότερο την πολιτική” και διότι “η πραγματική πρόκληση είναι να βρούμε με ποιόν τρόπο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να πάρουν και πάλι τον έλεγχο του μέλλοντος τους από τη νέα ολιγαρχία και να αποκαταστήσουν τη θέση τους ως ένα εύπορο, δίκαιο και μορφωμένο έθνος.”. Να λοιπόν που ήρθαμε στα πολύ δύσκολα, με το τελευταίο “διότι”!
“Ολιγάρχης της Γουόλ Στριτ” και ο Ομπάμα, κατά Φέργκισον
Διότι όλα όσα προβληματίζουν τον συγγραφέα για τη χώρα του, θα μπορούσαν να αποτελέσουν προβληματισμό για όλους τους πολίτες των ανεπτυγμένων κρατών. Διότι πριν ο λόγος όλων μας γίνει καταγγελτικός πρέπει, τουλάχιστον, να σκιαγραφηθεί η προοπτική λύσης του προβλήματος. Και εδώ, κατά την άποψή μας, ο συγγραφέας κάπου λάθεψε. Αφού, λίγο πριν το τέλος του βιβλίου χαρακτηρίζει τον Μπάρακ Ομπάμα “ολιγάρχη” με “κυβέρνηση της Γουόλ Στριτ”, όμως τελικά ζητά από τους αναγνώστες του να «Κλείσετε την μύτη σας και να ψηφίσετε τον Πρόεδρο Ομπάμα, όπως θα κάνω και εγώ, ως το μικρότερο από τα υπάρχοντα κακά. Αλλά την επόμενη ημέρα κιόλας, ελπίζω να αρχίσετε να σκέφτεστε πώς θα τον αντικαταστήσετε, και αυτόν και ολόκληρο το σύστημα που τον παρήγαγε. Το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο». Πώς το έχει πει ο Μαρξ; “Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε”.
Ακαδημαϊκή κοινότητα και μπίζνες σε βίο …παράλληλο!
Όμως πώς να τον αλλάξεις, όταν ο Τσαρλς Φεργκισον αποκαλύπτει μεταξύ άλλων: “Το πρόβλημα της διαφθοράς των Πανεπιστημιακών είναι τώρα τόσο βαθειά εδραιωμένο ώστε αυτοί οι κλάδοι, καθώς και τα κορυφαία πανεπιστήμια της Αμερικής, έχουν συμβιβαστεί σοβαρά, ενώ αν κάποιος σκεφτόταν να εναντιωθεί σε αυτή την τάση θα έπρεπε λογικά να αισθάνεται μεγάλο φόβο. Γνωρίζετε ότι οι επιτροπές που εξετάζουν τις προτάσεις επιχορηγήσεων και οι επιστημονικές επιτροπές που αποφασίζουν αν μία εργασία θα δημοσιευτεί σε ακαδημαϊκά περιοδικά αποτελούνται από καθηγητές που παράλληλα είναι σύμβουλοι εταιρειών του χρηματοπιστωτικού τομέα; Αυτοί οι άνθρωποι θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό αν θα δημοσιευτούν οι εργασίες σας, αν θα βρείτε δουλειά ή αν θα γίνετε μόνιμος καθηγητής. Έτσι αρχίζετε να σκέφτεστε τι θα πρέπει να λέει η ανάλυση σας. Τι θα κάνετε; Θα ταράξετε τα νερά; Δύσκολο να τα βγάλετε πέρα”. (σελ.376κε)
Για την ώρα και έως να αρχίσει η νέα προεδρική θητεία στις ΗΠΑ, διαβάστε το βιβλίο για να μην πείτε “δεν ήξερα”. Οι ΗΠΑ είναι ακόμη μία μεγάλη δύναμη που επηρεάζει την διεθνή κοινότητα και η δράση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν έχει ούτε πατρίδα, ούτε χρώμα, ούτε αναστολές !
ΒΙΟ
Ο ΤΣΑΡΛΣ ΦΕΡΓΚΙΣΟΝ γεννήθηκε το 1955 στις ΗΠΑ. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, έχει PhD στις πολιτικές επιστήμες από το ΜΙΤ και εργάστηκε ως σύμβουλος του Λευκού Οίκου σε θέματα τεχνολογικής πολιτικής, καθώς και ως σύμβουλος σε πρωτοπόρες τεχνολογικές βιομηχανίες, όπως η Apple, η IBM και η Texas Instruments. Ήταν συνιδρυτής της εταιρείας Vermeer Technologies που εφεύρε το πρόγραμμα Front Page, που πουλήθηκε αργότερα στη Microsoft. Έχει γράψει τέσσερα βιβλία και είναι ισόβιο μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων και διευθυντής του Γαλλοαμερικανικού Ιδρύματος. Το 2011 τιμήθηκε με Όσκαρ για το ντοκιμαντέρ του για την οικονομική κρίση Inside Job.
INFO
Η μεγάλη κομπίνα
Τσαρλς Φέργκισον
Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής
Εκδόσεις Ψυχογιός 2012
Σελ. 512, Τιμή 18,80
