«Όχι, δεν σκέπτομαι να εξαπολύσω επίθεση στην Αυστραλία»|
Πριν από έξι χρόνια, το εξαιρετικό, ανατρεπτικό του μυθιστόρημα ‘Το χαστούκι’ (‘The Slap’)*,
του άνοιξε τον διόλου εύκολο δρόμο προς την επιτυχία και την διεθνή αναγνώριση, πυροδοτώντας άπειρες συζητήσεις και κριτικές, αλλά και χαρίζοντάς του το βραβείο Καλύτερου Συγγραφέα των χωρών-μελών της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, καθώς και μια θέση ανάμεσα στα φαβορί της μακράς λίστας για το βραβείο Booker 2010. Φέτος, ο ομογενής συμπατριώτης μας Χρήστος Τσιόλκας, από την Αυστραλία, επανέρχεται στο προσκήνιο με ένα νέο, εξίσου θαρραλέο, επινοητικό κι επαναστατικό όπως φαίνεται μυθιστόρημα, το Barracuda.
Της Δάφνης Μαρίας Βουβάλη
Το χαστούκι, υπήρξε ένα βιβλίο-κεραυνός. Έβγαλε τον συγγραφέα του από την συγγραφική του αφάνεια με αλληλοσυγκρουόμενους τρόπους – του επέσυρε κατηγορίες μισογυνισμού, ρατσισμού και ομοφοβίας, ενώ ταυτόχρονα έγινε best seller, πούλησε περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα, και διασκευάστηκε με μεγάλη επιτυχία σε τηλεοπτική σειρά στην Αυστραλία, από το τηλεοπτικό της δίκτυο ABC.
Barracuda είναι το ψάρι σφύραινα, ο κοινός λούτσος
Η υπόθεση του βιβλίου επικεντρώνεται γύρω από το πρόσωπο του Ντάνι Κέλι, ενός πολλά υποσχόμενου νεαρού κολυμβητή το 2000, ο οποίος ετοιμάζεται να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ. Όμως και ο ίδιος ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στη θάλασσα και κατ’ επέκταση στο νερό.
Το Barracuda είναι το ψάρι σφύραινα, ένα είδος θαλασσινού ψαριού, που είναι γνωστό για το μεγάλο μέγεθος και την τρομακτική του εμφάνιση. Έχει μακρύ σώμα και εμφανή κοφτερά δόντια που θυμίζουν πιράνχας. Χαρακτηριστικό του είναι η επιθετικότητα και η αδηφαγία. Είναι διαδεδομένο σε τροπικές και εύκρατες θάλασσες, όπως ο Ατλαντικός Ωκεανός, η Ερυθρά θάλασσα, η Καραϊβική αλλά και η Μεσόγειος, όπου ένα είδος είναι ο κοινός λούτσος, που έχει μήκος γύρω στο ένα μέτρο και είναι πολύ επιθετικός.
Η αφήγηση στο Barracuda του Τσιόλκα, εκτυλίσσεται σε δύο χρόνους: Ο ένας ‘ατενίζει’ το μέλλον, περιγράφοντας λεπτομερώς την προετοιμασία του Ντάνι προκειμένου να λάβει μέρος σ’ έναν κρίσιμο αθλητικό αγώνα, και ο άλλος επιστρέφει στο παρελθόν, κάνοντας νύξη σε κάποια καταστροφικά γεγονότα τα οποία σημάδεψαν την ζωή του, ενώ αυτός πλέον βρίσκεται σε ηλικία τριάντα χρονών.
Πρόκειται για μια μεγάλη, βαθιά αφήγηση, η οποία ανατέμνει όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής της σύγχρονης Αυστραλίας – ταξικές, φυλετικές, της σεξουαλικότητας, καθώς και την εμμονή της χώρας με τον αθλητισμό – και όπως ακριβώς στο ‘Χαστούκι’, έτσι κι εδώ εκτίθεται αναφανδόν στα μάτια του αναγνώστη η πιο σκοτεινή πλευρά της αυστραλιανής κοινωνίας.
Λεπτομέρειες γύρω από το βιβλίο αποκάλυψε η βρετανική εφημερίδα Independent, η οποία και απέσπασε μια εξαιρετικά σημαντική συνέντευξη από τον Χρήστο Τσιόλκα, στα τέλη του περασμένου μήνα. Μια συνέντευξη, η οποία σκιαγραφεί όχι μόνο το νέο μυθιστόρημά του, αλλά και τον ίδιο τον λογοτέχνη.
«Ήθελα να γράψω για το θέμα των τάξεων από την πρώτη στιγμή»
«Εν μέρει, ένα βιβλίο αντιλαμβάνεσαι τι είναι την ώρα που το γράφεις», εξομολογείται στην Independent ο Τσιόλκας, «αλλά το να γράψω για το θέμα των τάξεων ήταν κάτι που οπωσδήποτε ήθελα να κάνω, από την πρώτη στιγμή. Και μετά την επιτυχία του Χαστουκιού, ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που αισθάνθηκα ότι μπορώ να το κάνω τώρα, γιατί τώρα ξέρω πώς είναι και οι δύο πλευρές».
Ο συγγραφέας υπερτονίζει ότι το Barracuda δεν είναι αυτοβιογραφικό, είναι γεγονός όμως ότι ως μυθιστόρημα εμπεριέχει στοιχεία τα οποία απορρέουν από τις προσωπικές του εμπειρίες. Στις σελίδες του, ο Ντάνι, γόνος Ελλήνων και Σκοτσέζων μεταναστών της εργατικής τάξης, για ακόμη μια φορά ο Τσιόλκας δίνει στον κεντρικό του ήρωα ελληνική καταγωγή, παίρνει υποτροφία για ένα αριστοκρατικό σχολείο επειδή ξέρει καλό κολύμπι. Σε όλο το μυθιστόρημα, το σχολείο αυτό αποκαλείται ‘Μουνοκολλέγιο’, χαρακτηρισμός που μας δίνει μια ιδέα για το πώς ο Ντάνι αισθάνεται μέσα στις τάξεις του.
«Το συναίσθημα του ‘βρίσκομαι ανάμεσα’, αυτός είναι ο κόσμος που ξέρω, και ο Ντάνι ‘βρίσκεται ανάμεσα’ κατά πολλούς τρόπους», λέει ο Τσιόλκας. «Όταν πήγα στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, όλοι ήταν σαν να γνωρίζονταν από παιδιά. Και στο Barracuda μιλώ ακριβώς γι’ αυτό, για τα χρυσά αγόρια και κορίτσια, γι’ αυτό το περίεργο τέλειο δέρμα και τα τέλεια δόντια, δεν μπορούσα να καταλάβω τι στο διάβολο έκαναν και είχαν τόσο τέλειο δέρμα και τόσο τέλεια δόντια!»
Ο μύθος της αυστραλιανής …αταξικής κοινωνίας
Ένας από τους μεγάλους μύθους της Αυστραλίας είναι ότι διαθέτει ένα είδος αταξικής κοινωνίας, μύθος που το ‘Barracuda’ τινάζει στον αέρα, επισημαίνει η εφημερίδα. Και προσθέτει ότι κατά τον ίδιο τρόπο, ‘Το Χαστούκι’ κατέρριπτε την ιδέα μιας ευτυχισμένης, ενοποιημένης κοινωνίας, η οποία βρίσκεται σε ειρήνη με τον μεταναστευτικό πληθυσμό της. Είναι ο Τσιόλκας αποφασισμένος άραγε να απομυθοποιήσει τα πάντα στη χώρα, ή αυτή η αίσθηση είναι φυσικό αποτέλεσμα του ότι την απεικονίζει έτσι όπως την βλέπει; «Όχι, δεν σκέφτομαι πως αυτό που θα κάνω τώρα θα είναι να εξαπολύσω επίθεση στην Αυστραλία», λέει. «Όλα βγαίνουν μέσα από το γράψιμο, από την δουλειά της συγγραφής του μυθιστορήματος».
Το Barracuda είναι ένα μυθιστόρημα που μιλά πάρα πολύ για τον αθλητισμό, αρχής γενομένης από τις έξοχες περιγραφές του κολυμβητή Ντάνι, μέχρι την γενικότερη θεώρηση της εμμονής των Αυστραλών με τους ήρωες των διαφόρων αθλημάτων, και το πώς η χώρα αντιδρά ότι αυτοί δεν φαίνονται αντάξιοι των προσδοκιών της.
Πρωταθλητισμός, επιτυχία και το τίμημα της δόξας….
«Η αλήθεια είναι ότι η χρησιμοποίηση του αθλητισμού ως μεταφοράς για να κατανοήσουμε την Αυστραλία, ήρθε μετά», παραδέχεται ο συγγραφέας. «Στην αρχή, αμέσως μετά την επιτυχία του ‘Χαστουκιού’, αναρωτιόμουν ένα σωρό πράγματα, όπως ‘το αξίζω αυτό’, ή ‘μήπως αποδειχθεί περίτρανα ότι κάνω λάθος;’ Κι ανακάλυψα ότι ζήλευα τους αθλητές, διότι φαινόταν ότι είχαν μια πράγματι αγνή σχέση με την επιτυχία. Ο πρώτος που θα περάσει την γραμμή τερματισμού, ο ταχύτερος, μπορεί να καταμετρηθεί επιστημονικά, κι αυτό ποτέ δεν συμβαίνει σε έναν καλλιτέχνη».
Κατά την διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου του, ο Τσιόλκας ανακάλυψε ότι η σχέση του με τον αθλητισμό και η στάση του απέναντι στην επιτυχία σιγά-σιγά μεταβάλλονταν. Και αποτέλεσμα ήταν μια πιο στρογγυλεμένη, βαθύτερη, και πιο πολύπλοκη ματιά στην αλληλεπίδραση μεταξύ αθλητισμού και κοινωνίας. «Ενώ το πρώτο μου ερέθισμα ήταν η αγνότητα και καθαρότητα της γραμμής τερματισμού, σιγά-σιγά άρχισα να θέλω να αποτυπώσω και την πλευρά της κουλτούρας», εξηγεί. «Οι νέες αθλήτριες και οι νέοι αθλητές, είναι σαν τα χρυσά κορίτσια και τα αγόρια, τα τιμούν και τα δοξάζουν. Και βέβαια είναι τόσο νέα, που κάνουν λάθη, ενώ τώρα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, υπάρχει ένας όχλος έτοιμος να σε λυντσάρει, κανείς δεν σ’ αφήνει να είσαι ανθρώπινος και να κάνεις λάθη».
Ο Ντάνι στο Barracuda κάνει ένα τεράστιο λάθος, κι ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου ασχολείται με το πώς οι άνθρωποι μαθαίνουν να τα βγάζουν πέρα σε μια τέτοια περίπτωση. Χωρίς να θυσιάζει τίποτε, το μυθιστόρημα αποζημιώνει τον αναγνώστη κατά ένα τρόπο που δεν το έχουν πράξει τα προηγούμενα μυθιστορήματα του Τσιόλκα, παρόλο που παραμένει μακριά από άσκοπους συναισθηματισμούς. Ο συγγραφέας λέει ότι κατά την διάρκεια της συγγραφής του, είχε μπροστά του πάνω στο τραπέζι ένα σημείωμα που έγραφε: «Πώς να γίνεις ένας καλός άνθρωπος».
Πώς να γίνεις καλός άνθρωπος
«Αυτό το θέμα προέκυψε από μια συζήτηση που είχα με μια μεγάλη συγγραφέα και φίλη μου, την Angela Savage», λέει. «Η Angela μου είπε ότι ‘είσαι άνθρωπος που ενδιαφέρεται πολύ για την πνευματική σωτηρία και το πώς μπορεί κανείς να ζήσει μια χρηστή ζωή, αλλά αυτό δεν εμφανίζεται καθόλου στο γράψιμό σου’. Δεν νομίζω ότι είχε απόλυτο δίκιο, νομίζω ότι στα προηγούμενα έργα μου ασχολούμαι με το τι είναι μια ηθική ζωή, απλώς αυτή η ενασχόληση είναι θαμμένη βαθύτερα. Πάντοτε φοβόμουν, διότι δεν ήθελα να γράψω ένα συναισθηματικό βιβλίο, αλλά αυτό που μου είπε η Angela μ’ εντυπωσίασε, δεν το ξέχασα, κι αποφάσισα ότι ήθελα να γράψω ένα βιβλίο σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι καλός άνθρωπος, απλώς».
Απόσπασμα από το μυθιστόρημα ‘Barracuda’ του Χρήστου Τσιόλκα, έτσι όπως το μεταφέρει η εφημερίδα Independent:
«Στα αποδυτήρια κανείς δεν τον κοιτούσε. Αλλά και κανείς δεν τολμούσε να τον κοροϊδέψει, κανείς δεν τολμούσε να του πει τίποτε. Άκουγε απλώς τα μουρμουρητά πίσω από την πλάτη του και γύρω του, αισθανόταν τους ψιθύρους, να παίρνουν μορφή πρώτα-πρώτα στο έκπληκτο και γεμάτο θαυμασμό βλέμμα του Λουκ. Μπορούσε να ακούσει τις λέξεις, Χριστέ μου, αυτός ο Ντάνι Κέλι, έλεγαν. Αυτός ο Ντάνι Κέλι. Είναι ψυχοπαθής».
- Το μυθιστόρημα του Χρήστου Τσιόλκα, Το Χαστούκι, κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Ωκεανίδα σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη
Σχετικά Θέματα
ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΙΟΛΚΑΣ : Το Χαστούκι και το ….Ντόμινο!
«Το χαστούκι» του Χρήστου Τσιόλκα δρέπει τηλεοπτικές δάφνες
