Λουκέτο στο ιστορικό βιβλιοπωλείο|
Μετά από 128 ολόκληρα χρόνια λειτουργίας, το ιστορικό Βιβλιοπωλείον της Εστίας,
επί της οδού Σόλωνος 60, πέρασε στο παρελθόν. Ακόμη μια δυσάρεστη είδηση από τον πολύπαθο και δοκιμαζόμενο χώρο του βιβλίου στη χώρα μας, που έφερε τη θλίψη στους βιβλιόφιλους μέσα στο Σ/Κ. Και δυστυχώς δεν ήταν πρωταπριλιάτικο αστείο….
Το γεγονός ότι το Βιβλιοπωλείον της Εστίας αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα ήταν γνωστό στον κόσμο του βιβλίου εδώ και αρκετό καιρό. Κάποιοι ωστόσο διατηρούσαν την ελπίδα ότι, έστω και την τελευταία στιγμή κάτι θα συμβεί και το ιστορικό βιβλιοπωλείο, που υπήρξε από τα πολιτιστικά θεμέλια του νεότερου ελληνικού κράτους, θα διασωθεί. Όπως αποδείχτηκε ήταν μάταιες ελπίδες. Το Σάββατο 30 Μαρτίου 2013 το Βιβλιοπωλείον της Εστίας κατέβασε οριστικά τα ρολά.
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Μαζί του έκλεισε ένα δημιουργικό κεφάλαιο στην πνευματική ζωή της χώρας που κάτω από άλλες συνθήκες θα έπρεπε να διατηρηθεί ως κόρη οφθαλμού. Ομως τί να περιμένει κανείς σε μια χώρα που που έχει ξεκινήσει έναν “ακήρυχτο” πόλεμο εις βάρος της πνευματικής δημιουργίας, αρχίζοντας από το λουκέτο στον επίσημο φορέα του βιβλίου, συνεχίζοντας με συγγραφοκτόνα νομοσχέδια και εν τέλει συρρικνώνοντας την ίδια τη λειτουργία του υπουργείου Πολιτισμού…..
Το βιβλιοπωλείο της Εστίας συνδέθηκε με τις σημαντικότερες προσωπικότητες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Παλαμά, Kάλβο. Bαλαωρίτη, Προβελέγγιο, Bικέλα, Bιζυηνό, Παπαδιαμάντη, Kαρκαβίτσα, Mητσάκη, Bλαχογιάννη, Eφταλιώτη, Ξενόπουλο, Nιρβάνα, Θεοτόκη, Tραυλαντώνη, Ροϊδης, Kαμπούρογλου.Από το χώρο του βιβλιοπωλείου πέρασε η καινοτόμος γενιά του ’30 που υπήρξε ότι πιο δημιουργικό και ποιοτικό για την νεότερη ελληνική λογοτεχνία: Μυριβίλης, Βενέζης, Καραγάτσης, Θεοτοκάς, Τερζάκης κ.α. Ακολούθησαν “ του ’60 οι εκδρομείς” και στη συνέχεια η ανανεωτική γενιά του ’80.
Η λειτουργία του βιβλιοπωλείου της Εστίας και η σχέση του με τους συγγραφείς και το κοινό υπήρξε κάτι πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε μπορούν να φανταστούν οι νεόκοπες “αλυσίδες” ακόμη και όσες διαθέτουν τους πιο αριστα εκπαιδευμένους πωλητές. Οι φιλόξενοι χώροι του ιστορικού αθηναϊκού βιβλιοπωλείου αποτελούσαν στέκι συγγραφέων και βιβλιόφιλων πολιτικών και δημοσιογράφων όλα τα χρόνια και μέχρι σήμερα, παρά την ύπαρξη πλέον των λαμπερών βιβλιοπωλείων – πολυκαταστημάτων. Καρτισμένοι, ευρυμαθείς και καλλιεργημένοι βιβλιοπώλες όπως ήταν παλαιότερα ο αλησμόνητος Νίκος.Παντελάκης και η κυρία Μάνια μέχρι τις μέρες μας. Ένας χώρος όπου το βιβλίο έβρισκε ξανά την αξία του ως πολιτιστικό αγαθό και όχι σαν ένα οποιοδήποτε εμπορικό προϊόν με ημερομηνία λήξης.
Η Εστία είναι από τις ελάχιστες οικογενειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα που ξεκινούν από τα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή από την ίδρυση σχεδόν του νεότερου ελληνικού κράτους και εφεραν την σφραγίδα της καινοτόμου ελληνικής και δημιουργικής επιχειρηματικότητας που στις μέρες μας την είδαμε να παρακμάζει και να εξαφανίζεται. Το Βιβλιοπωλείον της Εστίας δημιουργήθηκε από τον Γεώργιο Κασδόνη το 1885 και στεγάστηκε στην οδό Σταδίου 32.
Αν σκεφθούμε ότι με την ίδρυση του ελληνικού κράτους ο αναλφαβητισμός ήταν σχεδόν γενικός στο σύνολο του πληθυσμού (το έτος 1879 ως αναλφάβητο καταγράφεται το 69,20% των ανδρών και το 92,96% των γυναικών), καταλαβαίνουμε τη σημασία της ίδρυσης και της εξέλιξης της Εστίας.Ηταν μια εποχή εθνικής ανάτασης, αφού μόλις είχαν προσαρτηθεί στη χώρα η Θεσσαλία και η Αρτα. Η Εστία συσπείρωσε γύρω της την περίφημη γενιά του 1880 η οποία διαπνεόταν από καινοτόμες αντιλήψεις (δημοτικισμός, ηθογραφία, σύγχρονη ζωή).
Τη συνέχεια του εκδοτικού οίκου ανέλαβε ο Ιωάννης Δ. Κολλάρος, ο οποίος θα συνδέσει το όνομά του με τα καλά εκπαιδευτικά βιβλία, το Πανελλήνιον Βιβλιογραφικόν Δελτίον, τις μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων κτλ. Το 1925 εισήλθε στον εκδοτικό οίκο ο Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος, ανηψιός του Ι. Δ. Κολλάρου, που ανέλαβε την επιχείρηση μόνος του μετά τον θάνατο του θείου του, το 1956.Επί των ημερών του εκδόθηκαν περισσότεροι από 320 τίτλους πεζογράφων της γενιάς του ’30. Το 1972 τον εκδοτικό οίκο ανέλαβε η κόρη του Σαραντόπουλου Μαρίνα (Μάνια) Καραϊτίδη, η οποία ανανέωσε την εκδοτική παραγωγή με νέες εκδόσεις. Στη συνέχεια η διεύθυνση πέρασε στα παιδιά της, την Εύα Καραϊτιδη για τις εκδόσεις και τον Γιάννη Καραϊτίδη για το Βιβλιοπωλείο, σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.
Στην ατμόσφαιρα λύπης για το κλείσιμο του ιστορικού βιβλιοπωλείου της Εστίας δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κανείς ότι σε αντιδιαστολή με τις πολυπληθείς σχετικές αναρτήσεις στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, η είδηση έλαμψε δια της απουσίας της από τη συντριπτική πλειοψηφία των τηλεοπτικών καναλιών. Ειδήσεις που σχετίζονται με το χώρο του βιβλίου δεν εντάσσονται ως γνωστό στα ενδιαφέροντα των καναλιών, που κατά τα άλλα σπεύδουν να αναδείξουν σε θέματα πρώτης γραμμής, τυχόν ειδήσεις με κουτσομπολιά στο Μπάκιγχαμ, την Άνγκελα Μέρκελ με ..μαγιό και άλλα παρόμοια.
Ενδεχομένως φταίμε κι εμείς. Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Γιάννης Μπασκόζος στο πολύ αξιόλογο άρθρο του για το κλείσιμο του Βιβλιοπωλείου της Εστίας : “Σε οποιαδήποτε προηγμένη χώρα της Ευρώπης σήμερα έξω από το βιβλιοπωλείο οι βιβλιόφιλοι θα πραγματοποιούσαν συγκέντρωση, θα άναβαν κεράκια στη μνήμη ενός πολιτιστικού θεμέλιου του νεότερου κράτους μας, θα υπήρχαν «αγανακτισμένοι» διανοούμενοι που με ψήφισμά τους θα ζητούσαν να γίνει κάτι για να σωθεί το βιβλιοπωλείο” (ΤΟ ΒΗΜΑ 1- 4-2013, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=505397 )
Μοναδική αισιόδοξη παράμετρος σε αυτή τη πραγματικά δυσάρεστη είδηση είναι ότι, όπως ανακοινώθηκε από τις Εκδόσεις της Εστίας¨”Ο Εκδοτικός οίκος με την επωνυμία “βιβλιοπωλείον τηςΕστίας’ και έδρα επί της οδού Ευριπίδου 84, εξακολουθεί την απρόσκοπτη εκδοτική δραστηριότητά του, οδεύων αισίως προς τα 130 χρόνια συνεχούς λειτουργίας του”.
Θλίψη. Ένα πνευματικό κέντρο σαν κι’αυτό όχι μόνο δεν έπρεπε να κλείσει, αλλά να είναι κι’επιδοτούμενο από πάνω, ως πολιτιστική κληρονομιά. Αλλά δεν είναι κρυφό ότι στην Ελλάδα τα βιβλιοπωλεία, ακόμα και τα βιβλιοπωλεία-malls, υποφέρουν.