Το δοκίμιο αναφοράς του Ρόμπερτ Πάξτον επανακυκλοφορεί
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ!
Σε εποχές οικονομικής κρίσης, τότε δηλαδή που οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι, οι πλούσιοι πλουσιότεροι και η μεσαία τάξη συρρικνώνεται, οι ιδεολογίες των άκρων και οι ολοκληρωτισμοί ενισχύονται. 
Αυτό διδάσκει η ιστορία του 20ου αιώνα και καλό είναι να τη μελετούμε και να αντλούμε τα δεόνται συμεράσματα και διδάγματα από τα ολέθρια λάθη του παρελθόντος για να μην τα επαναλαμβάνουμε. Η πρόσκληση αυτή ωστόσο έχει περισσότερο το χαρακτήρα ευχής παρά πραγματικότητας, δεδομένου ότι όπως γνωρίζουμε όλοι, οι λαοί εύκολα μπορούν να ξεχάσουν και οι ηγέτες τους συχνά εκμεταλεύονται τη λήθη, τρέφονται και αναδεικνύονται μέσα από αυτή. Πολύ περισσότερο σήμερα στην εποχή της υπερπληροφόρησης που ψευδείς και αληθείς πληροφορίες συγχέονται και είναι αρκετά δύσκολο να φιλτραριστούν και να αξιολογηθούν.
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Στα τέλη του εικοστού αιώνα, η ανθρωπότητα πίστεψε ότι είχε ενταφιάσει οριστικά το φάντασμα του φασισμού και τις δραματικές καταστροφές που έφερε στον κόσμο και ονειρεύτηκε ότι η νέα χιλιετία θα ανέτειλε με τον άνεμο της ελευθερίας να φυσά ούριος στα πανιά του δυτικού κόσμου. Σήμερα, καθώς η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα έχει συμπληρωθεί και η οικονομική κρίση απειλεί να μετατρέψει τον δυτικό παράδεισο σε κόλαση του Δάντη, τα φαντάσματα του παρελθόντος όπως ο φασισμός, εμφανίζονται ξανά με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο και συγκεντρώνουν γύρω τους ενεργά τμήματα πληθυσμών που παρασύρονται εκεί, εξαιτίας της απόγνωσης και της άγνοιας. Το δημοκρατικό πολίτευμα δείχνει σε πολλές περιπτώσεις αδυναμία να δώσει πραγματικά δημοκρατικές διεξόδους και ως εκ τούτου αμφισβητείται, το αυγό του φιδιού επωάζεται και είναι έτοιμο να σκάσει από μέρα σε μέρα.
Ένα δοκίμιο αναφοράς
Από τους πιο σημαντικούς ερευνητές για το κίνημα του φασισμού, ο αμερικανός καθηγητής κοινωνικών επιστημών του Πανεπιστημίου της Κολούμπια, Robert O. Paxton παρουσιάζει στο βιβλίο “Η Ανατομία του Φασισμού” που επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος, μια από τις πιο έγκριτες μελέτες για το θέμα αυτό σε διεθνές επίπεδο. Το έργο “Η Ανατομία του Φασισμού” δεν είναι κάποιου είδους μανιφέστο. Είναι ένα εξαιρετικά διαυγές και πολυσυλλεκτικό ιστορικό και κοινωνιολογικό δοκίμιο που με σκέψη και γλώσσα εξαιρετικά συγκροτημένη, ξεδιπλώνει την εμφάνιση των φασιστικών κινημάτων στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα
“Ο φασισμός υπήρξε η μεγαλύτερη πολιτική καινοτομία του εικοστού αιώνα και η πηγή μεγάλου μέρους των δεινών του” διευκρινίζει στο εισαγωγικό κεφάλαιο του βιβλίου ο Ρόμπερτ Πάξτον διαχωρίζοντας τον από τα υπόλοιπα σημαντικά ρεύματα της σύγχρονης δυτικής κουλτούρας όπως ο συντηρητισμός, ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός που έφτασαν στην ωριμότητά τους στα τέλη του δέκατου όγδοου και στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα. Ορίζοντας ώς επίσημη ημέρα ίδρυσης του φασισμού την Κυριακή 23 Μαρτίου 1919 στο Μιλάνο από τον Μπενίτο Μουσολίνι, ο Ρόμπερτ Πάξτον αναφέρεται με πραγματικά επιστημονική ακρίβεια σε όλα τα στοιχεία που συγκροτούν την ιδεολογική φυσιογνωμία του φασισμού και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Κυρίαρχα στοιχεία του ο εθνικισμός, η περιφρόνηση στην κοινοβουλευτική δράση, ο αντι-διανοουμενισμός, τη βία, ο ρατσισμός, που διαμορφώνεται κατά περίπτωση με κυρίαρχο τον αντισημιτισμό αλλά και με το ρατσισμό εναντίον των μαύρων στο φασισμό των ΗΠΑ, ή εναντίον στων Τσιγγάνων και των Σλάβων στα Βαλκάνια. Ο Πάξτον αναφέρεται επίσης και στις επιστημονικές ανακαλύψεις και στα πνευματικά και φιλοσοφικά ρεύματα του 20ου αιώνα που, ως επί το πλείστον χωρίς να το θέλουν, συνέβαλαν στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του φασισμού.
Φασισμός δεν είναι μόνο ο αρχηγός
Με εξαιρετικά εύστοχο και διορατικό τρόπο ο Robert Paxton διαλύει αρκετές κρίσιμες πλάνες που συμμετέχουν στη σημερινή εικόνα που έχουμε για το φασισμό και μερικές φορές “αθωώνουν” τους συνοδοιπόρους και συνενόχους του. Η κυριότερη είναι η εξατομίκευση του φασισμού στο πρόσωπο του αρχηγού. Όπως γράφει ο Ρόμπερτ Πάξτον: “Η εικόνα του πανίσχυρου δικτάτορα εξατομικεύει το φασισμό και δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση πως μπορούμε να τον κατανοήσουμε πλήρως εξετάζοντας προσεκτικά μόνο τον αρχηγό. Η εικόνα αυτή, η ισχύς της οποίας επιβιώνει ακόμη και σήμερα, αποτελεί τον τελευταίο θρίαμβο των φασιστών προπαγανδιστών. Προσφέρει ένα άλλοθι στα έθνη που ενέκριναν ή ανέχτηκαν φασίστες ηγέτες και στρέφει την προσοχή μακριά από τα πρόσωπα, τις ομάδες και τους θεσμούς που τους βοήθησαν.” Και σημειώνει “Χρειαζόμαστε ένα πιο ραφιναρισμένο μοντέλο φασισμού που να διερευνά τη σχέση ανάμεσα στον αρχηγό και στο έθνος και ανάμεσα στο κόμμα και στην κοινωνία”. Πόσο διαδεδομένη στο σύγχρονο κόσμο υπήρξε αυτή η περίπτωση της πλάνης, και πόσο εύστοχη η επισήμανση του Ρόμπερτ Πάξτον! Όταν η πλειοψηφία των μεταπολεμικών πολιτικών αναλυτών, ελαφρά τη καρδία, χρεώνουν τη καταστροφική για την ανθρωπότητα μανία του ναζισμού σε έναν και μόνο “παράφρονα”, τον Αδόλφο Χίτλερ! Πόσο εύκολο και αβασάνιστο είναι κάτι τέτοιο! Όχι, λέει ο Πάξτον. Η ευθύνη δεν ανήκει μόνο στον αρχηγό αλλά και “στα έθνη που ενέκριναν ή ανέχτηκαν φασίστες ηγέτες”. Πράγματι η πλάνη αυτή αποτελεί “αποτελεί θρίαμβο των φασιστών προπαγανδιστών” και ας ελπίσουμε πως είναι ο τελευταίος.
Ορισμός του φασισμού κατά Ρόμπερτ Πάξτον
Όμως τί είναι ο φασισμός; Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η Βικιπαίδεια “Ο φασισμός είναι ριζοσπαστικἠ αυταρχική εθνικιστική πολιτική ιδεολογία ικαι μαζικό κίνημα που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος το οποίο ορίζει βάσει αποκλειστικών βιολογικών, πολιτισμικών ή/και ιστορικών συνθηκών, υπεράνω κάθε άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα”
Ο Robert Paxton δίνει τον ορισμό του φασιμού στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, με πραγματικά εύστοχο και σαφώς πιο γλαφυρό τρόπο: “ Ο φασισμός μπορεί να οριστεί ως μια μορφή πολιτικής συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από μονομανή ενασχόληση με την κοινωνική παρακμή, την ταπείνωση ή τον κατατρεγμό και από μια αντισταθμιστική προσήλωση στην ενότητα, την ενεργητικότητα και στον εξαγνισμό. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της στάσης, ένα κόμμα μαζικής απήχησης που αποτελείται από αφοσιωμένους εθνικιστές ακτιβιστές, οι οποίοι βρίσκονται σε ταραχώδη αλλά αποτελεσματική συνεργασία με παραδοσιακές ελίτ, εγκαταλείπει τις δημοκρατικές ελευθερίες και χωρίς ηθικούς ή νομικούς περιορισμούς, επιαδιώκει να πραγματοποιήσει εσωτερικές εκκαθαρίσεις και να επεκταθεί εξωτερικά”. Διαβάστε και ξαναδιαβάστε με προσοχή αυτόν, τον τόσο περιεκτικό, περίτεχνο και βαθύτατα πολιτκό ορισμό και θα διαπιστώσετε πως έχετε μια επιγραμματική απεικόνιση όσων συνέβησαν στον Β’ Παγκοσμίο Πόλεμο.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην εξαιρετική μετάφραση του έργου από την Κατερίνα Χαλμούκου η οποία καταφέρνει να αποδώσει με ακρίβεια και απλότητα ένα εξαιρετικά σύνθετο και πολυεπίπεδο δοκίμιο αναφοράς στη διεθνή βιβλιογραφία για το φασισμό.
INFO
Η Ανατομία του Φασισμού
Robert O. Paxton
Μετάφραση: Κατερίνα Χαλμούκου
Εκδόσεις Κέδρος
Σελ. 432, Τιμή € 18,34
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ!
Η Ανατομία του Φασισμού, Robert O. Paxton, Εκδόσεις Κέδρος
- Συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα και πατήστε «Αποστολή»
- Ο Διαγωνισμός ισχύει μέχρι 27 Μαρτίου 2013
- Αν είστε κάτοικος εκτός Αθηνών, γράψτε και την ταχυδρομική σας διεύθυνση για να σας σταλεί.
[gravityform id=”4″ name=”Φόρμα Συμμετοχής” ajax=”true”]
Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούνστο BookBar.
- Οι τυχεροί θα παραλάβουν το αντίτυπο τους από τις Βιβλιοπωλείο των εκδόσεωνΚέδρος, Γενναδίου 3, Αθήνα, τηλ: 2103802007 Δε-Πα 8:00-4:00, Σα 8:00-2:30
- Δύο τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου.
Καλή τύχη!!!!
- Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
- Παρακαλούμε να συμπληρώνετε τα στοιχεία σας (όνομα –διεύθυνση) μεελληνικούς χαρακτήρες για να αποφεύγονται τα λάθη
