«Σας γράφω από τη Γαλλία»|
200 γράμματα ακροατών, που ξέφυγαν από τη λογοκρισία»|
Μια ελπίδα που δεν έσβησε ποτέ. Η ελπίδα της ελευθερίας κατά τα σκοτεινά χρόνια της κατοχής της Ευρώπης από τους Γερμανούς Ναζί. Ένας ηρωικός, ασίγαστος αγώνας κατά του Γερμανού κατακτητή καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο κορυφώθηκε με την Απόβαση των Συμμάχων στην Νορμανδία, στις 6 Ιουνίου του 1944. Και μια αλήθεια, αυτή της δημοσιογραφικής ακεραιότητας και της ενημέρωσης, έτσι όπως αυτή υπηρετήθηκε πιστά από τους δημοσιογράφους του BBC εκείνης της εποχής.
Της Δάφνης Μαρίας Βουβάλη
Αυτά έρχεται να μας θυμίσει, με άμεσο και συγκινητικό τρόπο, ένα καινούργιο βιβλίο, με κείμενα και σχόλια από την Γαλλίδα ιστορικό και εκφωνήτρια του ραδιοφώνου Aurelie Luneau, το οποίο κυκλοφορήθηκε στις αρχές Μαΐου, ουσιαστικά παραμονές της 70ής επετείου της D–Day, και παρουσιάστηκε από τις εφημερίδες The Guardian και The Observer.
Το βιβλίο έχει τίτλο “Je vous ecris de France”, (σς. Σας γράφω από τη Γαλλία) και αποτελεί συλλογή 200 από τα 1000 και πλέον γράμματα που κατάφεραν να ξεφύγουν από τους Γερμανούς, και τους λογοκριτές της κατοχικής κυβέρνησης του Βισύ στη Γαλλία, και να φτάσουν σώα και αβλαβή στην αντικρινή όχθη του καναλιού της Μάγχης, στο BBC στο Λονδίνο, μεταξύ του Ιουλίου του 1940 και του Αυγούστου του 1944. Πολλά απ’ αυτά μάλιστα προβλήθηκαν από το καθημερινό γαλλόφωνο ειδησεογραφικό πρόγραμμα του BBC “Les Francais parlent aux Francais”, το οποίο εκπεμπόταν αδιάλειπτα από τις 6 Σεπτεμβρίου του 1940 μέχρι τις 22 Νοεμβρίου του 1944, και σκοπό είχε την τόνωση του ηθικού των αγωνιζόμενων Γάλλων.
Το περίφημο “Ράδιο Λονδίνο”, με την χαρακτηριστική επωδό «Ici Londres!» («Εδώ Λονδίνο!»), αποτελούνταν από δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους εκπομπές στην γαλλική γλώσσα, την “Honeur et Patrie”, υπό την ευθύνη της ελεύθερης Γαλλίας του στρατηγού Ντε Γκολ ο οποίος βρισκόταν στο Λονδίνο, και την “Les Francais parlent aux Francais”, την οποία ήλεγχε η βρετανική κυβέρνηση. Και οι δύο μετέδιδαν προσωπικά μηνύματα, σκετς, τραγούδια, ανέκδοτα καθώς και κωδικοποιημένα μηνύματα στους Γάλλους αντάρτες Μακί, καθώς συνεργάζονταν με την γαλλική αντίσταση, και αποτελούσαν ουσιαστικά αντίδοτο στην ναζιστική προπαγάνδα.
Στην ιστορία έχει περάσει η μετάδοση επτά λέξεων από το ποίημα του Πωλ Βερλαίν «Φθινοπωρινό Τραγούδι», η οποία σηματοδοτούσε την έναρξη της μεγάλης Απόβασης στη Νορμανδία, πριν από ακριβώς 70 χρόνια: “Wound my heart in a monotonous languor” («πληγώνουν την καρδιά μου με μια μονότονη, γλυκιά ανησυχία»).
Το βιβλίο βασίζεται σε αδημοσίευτη αλληλογραφία με τους πολίτες της κατεχόμενης Γαλλίας, η οποία βρίσκεται στοιβαγμένη μέσα σε εννέα κουτιά στα αρχεία του BBC στο Reading. Για κάποιο χρονικό διάστημα, το BBC λάμβανε από την Γαλλία μέχρι και 100 γράμματα το μήνα.
Οι αποστολείς τους, όλοι σχεδόν ανώνυμοι από τον φόβο αντιποίνων, τα έστελναν χωρίς ποτέ να ξέρουν αν αυτά θα έφταναν. Πολλά γράμματα λογοκρίνονταν, άλλα χάνονταν, ενώ συχνά οι αποστολείς δέχονταν ‘επισκέψεις’ από την Γκεστάπο. Η Luneau, που ανακάλυψε το μέρος όπου βρίσκονταν κρυμμένα τα γράμματα, είπε ότι αυτά αποτελούν μαρτυρία της καθημερινής γενναιότητας του γαλλικού λαού. «Κανείς δεν γνώριζε την ύπαρξή τους μέχρι σήμερα, και στόχος του βιβλίου είναι να αποτίσει φόρο τιμής στους συγγραφείς τους, οι οποίοι στην καλύτερη περίπτωση κινδύνευαν με αφαίρεση των ραδιοφώνων τους κι επιβολή προστίμου, και στην χειρότερη με φυλάκιση, εκτόπιση σε στρατόπεδα υποχρεωτικής εργασίας, ή απέλαση στα στρατόπεδα συγκέντρωσης», δήλωσε η Luneau στην εφημερίδα The Observer. «Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οι Γάλλοι είχαν στραφεί στο BBC για την ενημέρωσή τους. Η Γαλλία βρισκόταν κάτω από την γερμανική μπότα, αλλά οι άνθρωποι ήξεραν ότι το BBC θα έλεγε την αλήθεια ακόμη κι αν τα νέα ήταν άσχημα, κι αυτό εναντιωνόταν στην γερμανική προπαγάνδα».
«Ακόμα και η αποστολή των συγκεκριμένων γραμμάτων αποτελούσε πρόκληση», είπε η Luneau. «Γενικώς η αποστολή γραμμάτων ήταν απαγορευμένη στην κατεχόμενη ζώνη, ενώ στα ελεύθερα εδάφη επικρατούσε λογοκρισία. Δεν έχουμε ιδέα πόσοι άνθρωποι συντονίζονταν στην συχνότητα του BBC, αλλά ο σταθμός είχε μετατραπεί σε δίαυλο επικοινωνίας με την αντίσταση. Το ραδιόφωνο είπε στους ανθρώπους να ντυθούν με πολύχρωμα πατριωτικά ρούχα και να βγουν να διαδηλώσουν στους δρόμους, κι αυτοί το έπραξαν, αγγίζοντας τις 150.000 κόσμο».
Το βιβλίο «Je vous ecris de France», το οποίο εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο L’ iconoclaste, ξεκινά με την επιστολή μιας γυναίκας από το Beziers, που γράφει: «Αγαπητοί Άγγλοι φίλοι, σας ευχαριστώ για την παρηγοριά που προσφέρουν τα προγράμματά σας στους Γάλλους που αποζητούν απεγνωσμένα την ελευθερία, που δεν ανέχονται την χιτλερική αδιαντροπιά, και που φυλάσσουν πάντα μέσα στην καρδιά τους, μαζί με την οργή εναντίον των φαύλων κυριάρχων μας, την ακλόνητη ελπίδα της απελευθέρωσης». Ενώ ένα άλλο γράμμα με παιδικό γραφικό χαρακτήρα, αναφέρει: «Πρέπει να μας ελευθερώσετε, και πάνω απ’ όλα να το κάνετε γρήγορα. Πεθαίνουμε από την πείνα, και κινδυνεύουμε να μας τουφεκίσουν αν δεν υπακούμε».
Ορισμένοι εκφράζουν το μίσος τους για «τους Γερμαναράδες», ενώ άλλοι μιλούν με απόγνωση και πικρή απογοήτευση για τους Βρετανούς: «Οι Άγγλοι δεν θέλουν να πολεμήσουν, προτιμούν ν’ αφήνουν τους άλλους να το κάνουν για λογαριασμό τους… οι δυνάμεις που έστειλε η Βρετανία στην Γαλλία το 1940 ήταν εξαιρετικά αδύναμες, κακά εκπαιδευμένες και χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό. Μετά απ’ αυτό, ήταν μαθηματικά αδύνατο για μια κακά εξοπλισμένη και με πεσμένο ηθικό Γαλλία ν’ αποκρούσει περισσότερες από 200 καλύτερα οπλισμένες κι εκπαιδευμένες γερμανικές μεραρχίες… οι Γάλλοι έχασαν κάθε ελπίδα για μια αγγλική νίκη», γράφει ένας οργισμένος ακροατής από την Μασσαλία, στις 29 Ιουλίου του 1940.
Και συνεχίζει: «Αυτή, [η Αγγλία], δεν έχει στρατό, το ναυτικό της είναι ανίσχυρο απέναντι στα γερμανικά και τα ιταλικά αεροσκάφη… να τι συμβαίνει με τις εγωιστικές χώρες, που αισθάνονται ασφαλείς στο σπίτι τους και αφήνουν τους άλλους να πολεμούν όταν οι ίδιες δεν θέλουν να το κάνουν… Η Αγγλία εμπόδισε την Γαλλία να οργανώσει την νίκη της το 1918, κι επέτρεψε στην Γερμανία ν’ ανορθωθεί ξανά, από τον φόβο μιας πολύ ισχυρής Γαλλίας… προκάλεσε τον πόλεμο το 1939, κι εγκατέλειψε την Γαλλία στα μισά της μάχης». Το γράμμα τελειώνει με το υστερόγραφο: «Το ραδιόφωνό σας είναι γελοίο, και προσβλητικό για τους Γάλλους».
«Το φάσμα των απόψεων και των συναισθημάτων είναι τεράστιο», σχολίασε η Luneau. «Αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, το BBC ήταν η φωνή της αλήθειας, της ελευθερίας και της ελπίδας».
INFO
Je vous ecris de France
Aurelie Luneau
(French) Paperback – May 5, 2014
From $34, 87
