«Εκτός από συγγραφέας είμαι και πολίτης»
Συνέντευξη στην Ελπίδα Πασαμιχάλη
Το μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου υπήρξε μια ευχάριστη έκπληξη για μένα. 
Το «Όπως ήθελα να ζήσω» που αναδείχθηκε από τις Λέσχες Ανάγνωσης του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών 2010, είναι κάτι παραπάνω από ένα ρομαντικό μυθιστόρημα εποχής. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα μυθιστόρημα βαθύτατα πολιτικό. Ένα βιβλίο με «πρωταγωνίστρια» την πόλη των Αθηνών στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν δημιουργήθηκαν οι δομές για το σημερινό κοινωνικό, πολιτικό αλλά και πολεοδομικό σκηνικό.
Πολιτικοί και ποιητές, αστοί και μεροκαματιάρηδες, τραπεζίτες, διαπλεκόμενοι, χρυσοκάνθαροι και τραμπούκοι, συντηρητικοί και οραματιστές συνθέτουν ένα πολύχρωμο και λογοτεχνικά περίτεχνο τοπίο, μέσα στο οποίο η Ελένη Πριοβόλου δημιουργεί τη δική της «πλατωνική» και ουτοπική πολιτεία των ιδεών και των ρόδων. Μια «πολιτεία» που δημιουργείται στην περιοχή του Κεραμικού, πριν αρχίσουν οι ανασκαφές και εμπνέεται από τις ουτοπικές και σοσιαλιστικές ιδέες, που την εποχή εκείνη είχαν συνεπάρει την Ευρώπη.
Το «Όπως ήθελα να ζήσω αποτελεί το πρώτο μέρος μιας μυθιστορηματικής τριλογίας. Συγγραφέας δέκα επτά βιβλίων για παιδιά και εφήβους η Ελένη Πριοβόλου έχει περάσει στο χώρο της λογοτεχνίας για μεγάλους και αυτό είναι το τρίτο της μυθιστόρημα. Ένα βιβλίο που κέρδισε την εκτίμηση του κοινού, παρά το γεγονός ότι δεν είχε προβληθεί ιδιαίτερα, ενώ η ίδια η συγγραφέας δηλώνει με ευθύτητα ότι δεν είναι «δικτυωμένη σε παρέες» και αρνείται να δημιουργήσει «πελατειακές σχέσεις» για αποκτήσει πρόσβαση στην αγορά του βιβλίου…. Θα χαρακτήριζα τη συζήτηση μας, μια «πολιτική συνέντευξη με αφετηρία την Ιστορία».
«Πληρώνω το τίμημα ότι
δεν είμαι δικτυωμένη σε παρέες»
Ποια ήταν τα συναισθήματα σας όταν κερδίσατε το Βραβείο Αναγνωστών;
Για μένα ήταν πολύ καλό, γιατί έγινε γνωστό το βιβλίο. Μερικές φορές υπάρχει μια αμφισβήτηση για το πόσο είναι αντικειμενικό ένα τέτοιο Βραβείο. Το βιβλίο μου αναδείχθηκε μέσα από τις Λέσχες Ανάγνωσης. Δεν ήταν μέσα στα ευπώλητα., ούτε ήταν ανάμεσα τα διαφημισμένα βιβλία. Στην Ελλάδα την ιστορία γράφουν οι παρέες. Εγώ πληρώνω το τίμημα ότι δεν είμαι δικτυωμένη σε «παρέες». Οι παρέες που έχω είναι φίλοι μου, που κρατάνε 20 -30 χρόνια η κάθε μια. Δεν θα κάνω «πελατειακές» σχέσεις, για να μπορέσω να έχω ένα άνοιγμα στη αγορά του βιβλίου.
Πώς δημιουργήθηκε το «Όπως ήθελα να ζήσω»;
Πρόκειται για τριλογία και αφορά στην Ιστορία του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα. Το «Όπως ήθελα να ζήσω» είναι το πρώτο βιβλίο και αναφέρεται στην αναρχο-σοσιαλιστική περίοδος της αριστεράς, που είναι επηρεασμένη από τον Προυντόν, τον Φουριέ, τον Σαιν Σιμόν και ήταν ιδεαλιστική. Γι αυτό επεξεργάζομαι την έννοια της ουτοπίας. Με ουτοπιστικούς και πραγματικούς ήρωες. Ο κεντρικός μου ήρωας, ο Ρωμαίος Αγγουλές είναι ένας ήρωας που μπορεί να υπάρξει μόνο στο χώρο της φαντασίας. Είναι αυτός που θα ήθελα να υπάρχει σε μια όλβια πολιτεία.
Πώς ήλθατε σε επαφή με αυτή την παράδοση;
Ανατρέχω πάντα στις ρίζες, επειδή θεωρώ τον εαυτό μου αριστερό, με την έννοια της τελειοποίησης του ατόμου προς όφελος της ομάδας. Μου είχε κάνει εντύπωση η ιστορία της Κομμούνας του Παρισιού. Περνώντας όμως από τις γραμμές της Αριστεράς διαπίστωσα ότι αυτό το οποίο εγώ πίστευα, δεν υλοποιείται στην πράξη ως Δημοκρατία. Το βιβλίο χρειάστηκε σκληρή δουλειά, γιατί υπάρχει μία συνέχεια στην ερευνητική προσπάθεια. . Οι σοσιαλιστές εκείνης της εποχής ήταν οι αφανείς ήρωες, γιατί δεν έκαναν κόμμα. Αυτά με δυσκόλεψαν πολύ να τα βρω, όπως επίσης και η συνέχεια μιας Αριστεράς που μέχρι τώρα έκρυβε τα στοιχεία.
Πώς δημιουργήσατε τον Ροδώνα του Κεραμικού;
Έπλασα το δικό μου ιδεώδες ξεκινώντας από το πώς λειτουργούσαν οι αρχαίες ελληνικές αμφικτιονίες. Ψάχνοντας, βρήκα ότι αυτές οι ιδέες είχαν εισαχθεί στην Ελλάδα με τον Παναγιώτη Σοφιανόπουλο, τον πρώτο ιατρό , δάσκαλο, κοινωνιστή, την εποχή του Όθωνα. Διαβάζοντας τη σχετική βιβλιογραφία ανακάλυψα και όλους εκείνους που έδρασαν εκείνη την εποχή. Αυτούς όλους τους πήρα και τους εμβάπτισα στον Ροδώνα, που συμβολίζει την ωραιότητα, την αρμονία, την ομορφιά και τον οποίο δημιούργησε ο δικός μου ήρωας, ο Ρωμαίος Αγγουλές, συμβολικά, κάτω από τον Παρθενώνα και μέσα στο κοιμητήριο του Κεραμικού. Εκεί δημιούργησα την όλβια πολιτεία όπου κινούνται όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είναι το «φρούριο» τους και απειλούνται από ένα καθεστώς που είναι το παλάτι, οι χρυσοκάνθαροι κεφαλαιοκράτες της εποχής, που δημιουργούν συνεχώς χρηματιστηριακά σκάνδαλα ανάλογα με τα σημερινά και με το πολιτικό κατεστημένο, δηλαδή τους τραμπούκους και τους αντάμηδες των πολιτικών, που τους έχουν προσλάβει για να υπηρετούν τα κομματικά τους συμφέροντα και φυσικά με τον δικομματισμό.
«Υπήρχε πολλή διαφθορά
στη «ρομαντική» Αθήνα»
Στοιχεία εκείνου του πολιτικού σκηνικού αναπαράγονται μέχρι σήμερα;
Σήμερα αναπαράγεται ο δικομματισμός και η αναξιοκρατία. Πουλήθηκαν περιουσίες για να αγοραστεί μια θέση στο δημόσιο. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόση διαφθορά υπήρχε στη «ρομαντική Αθήνα» της καντάδας, των ρόδων, του γαλάζιου ουρανού, της καθαρής θάλασσας. Τα λάθη που έγιναν τότε, τα πληρώνουμε σήμερα.
Θα λέγατε λοιπόν ότι τα τέλη του 19ου αιώνα υπήρξαν για την Αθήνα μια σκοτεινή εποχή;
Ήταν μια σκληρή εποχή. Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η οδός Βασιλίσσης Όλγας, ανάμεσα στο Ζάππειο και στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, εκείνος ο δρόμος, ήταν ρέμα. Ήταν ο Ιλισός κοντά και γύρω- γύρω ήταν το περίφημο Βατραχονήσι. Εκεί υπήρχαν άνθρωποι που ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες, σε παραπήγματα. Παραπήγματα υπήρχαν και στο Γκαζοχώριον, το περίφημο Γκάζι το σημερινό, στη Νεάπολη, που είναι κοντά στα Εξάρχεια. Υπήρχε μεγάλη φτώχια στην Αθήνα.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε;
Εκείνο που με δυσκόλεψε πάρα πολύ, ήταν να αποτυπώσω τη γλώσσα του 19ου αιώνα. Είναι μια ιδιότυπη γλώσσα. Μια μουσική γλώσσα. Θα δείτε ότι αποφεύγω να χρησιμοποιήσω το «που» και το «όπου» και χρησιμοποιώ περισσότερες μετοχές. Για να καταλάβω πως μιλούσαν διάβασα πάρα πολύ τους λογοτέχνες της εποχής. Διότι η γλώσσα είναι ένα ζωντανό πράγμα. Πήρα ένα ρίσκο, γιατί ήξερα ότι οι φιλόλογοι θα το δουν με στραβό μάτι. Επίσης ίσως ξένισε κάποιους αναγνώστες, αλλά την ίδια στιγμή τους άρεσε.
«Αν δεν είσαι ξεκάθαρος με τον εαυτό
σου ως δημιουργός, τότε δεν είσαι
και με τον αναγνώστη»
Ποιες περιόδους θα καλύπτουν τα επόμενα δύο βιβλία της τριλογίας;
Το δεύτερο βιβλίο αναφέρεται στο επαναστατικό στάδιο της αριστεράς και το τρίτο είναι η Αριστερά στο θερμοκήπιο…. Χάνει την εύοσμη ατμόσφαιρα των ιδεών και έχει μια θεωρητική βάση. Στο δεύτερο βιβλίο ξεκινώ από το 1924 όταν ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και φτάνω μέχρι το 1953. Στο τρίτο βιβλίο από την εποχή των Λαμπράκηδων και μετά.
Η σύγχρονη περίοδος θα χρειαστεί αρκετό θάρρος, Το έχετε;
Δεν γίνεται να εθελοτυφλούμε και επίσης δεν γίνεται να παίζουμε ένα παιχνίδι με τον εαυτό μας. Αν δεν είσαι ξεκάθαρος με τον εαυτό σου ως δημιουργός, δεν μπορείς να είσαι και με τον αναγνώστη. Τον κοροϊδεύεις. Και τότε συνεχίζεις ακόμη και ως λογοτέχνης να ακολουθείς τα ψέματα της ιστορίας ή τα ψέματα της προπαγάνδας. Να είστε σίγουρη ότι το θάρρος δεν μου λείπει. Εκτός από συγγραφέας είμαι και πολίτης.
INFO
To μυθιστόρημα «Όπως ήθελα να ζήσω» της Ελένης Πριοβόλου, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη
*Πρώτη δημοσίευση της συνέντευξης με την Ελένη Πριοβόλου στην Attica Press (τεύχος Ιανουαρίου –Φεβρουαρίου 2011)
Σχετικά Θέματα (links)
