Τιμητική εκδήλωση για τον Τίτο Πατρίκιο στο Μουσείο Μπενάκη
«Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάς / μ’ αυτούς που έχασαν την εξουσία/
ή αντίθετα να τους λυπάσαι./ Ίσως καλύτερα ταιριάζει η λύπηση/έτσι κακόμοιροι που περιφέρονται/ ψάχνοντας κάτι να βάλουν πάνω τους/ για να σκεπάσουν τη γύμνια τους./ Ή μήπως πρέπει πάντα να τους φοβάσαι/ έτοιμοι καθώς είναι μόλις ευπρεπιστούν/ μόλις φορέσουν το κατάλληλο κοστούμι/ ν’ αρπάξουν ξανά την εξουσία.» Τίτος Πατρίκιος, «Γυμνοί και ντυμένοι» από τη νέα του ποιητική συλλογή «Συγκατοίκηση με το παρόν».
Ο Τίτος Πατρίκιος είναι ένας από τους λίγους σπουδαίους ποιητές, που με το έργο του υπονόμευσε σταθερά τις πάσης φύσεως εξουσίες. Και αποτελεί παράδοξο, για να μην πούμε ειρωνεία της τύχης, το γεγονός ότι αυτός ακριβώς ο ποιητής, που έχει γράψει χιλιάδες στίχους όπως αυτοί που μόλις παραθέσαμε, έγινε κάποια στιγμή γνωστός στο ευρύτερο κοινό με έναν και μόνο απομονωμένο στίχο του, τον γνωστό «Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα». Και ο ποιητής κλήθηκε σε απολογία….
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Όμως το βράδυ της Τρίτης 22 Νοεμβρίου που ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος παρουσιάστηκε στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς, δεν ήταν για να ….απολογηθεί. Αυτό το έχει κάνει ένα άλλο ποίημα, οι «Στίχοι 3» στο οποίο γράφει: «Κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα/ είχα γράψει πριν από χρόνια/ κι ως σήμερα μου το καταλογίζουν./ Όμως οι στίχοι κάνουν τη δική τους δουλειά/ δείχνουν τα καθεστώτα, τα κατονομάζουν/ ακόμα κι όταν πάνε να εξωραϊστούν/ ν΄ ανακαινίσουν λίγο τη βιτρίνα/ ν΄ αλλάξουν επωνυμία και ταμπέλα…».
Και όμως οι στίχοι ανατρέπουν….
Στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη, ο Τίτος Πατρίκιος παρουσιάστηκε για να διαβάσει ποιήματα από την φρεσκοτυπωμένη ποιητική του συλλογή «Συγκατοίκηση με το παρόν», μπροστά σε ένα συγκινημένο κοινό, στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του. Και ήταν τα ίδια τα ποιήματα που έδωσαν την ευκαιρία στους ακροατές να ξαναθυμηθούν την ομορφιά της γλώσσας, την κομψότητα του στοχασμού, τη διεισδυτικότητα της παρατήρησης, τις λεπτές αποχρώσεις, την εσωστρεφή ειρωνεία αλλά και την τρυφερή ανθρωπιά που χαρακτηρίζουν τον ποιητικό λόγο του Τίτου Πατρίκιου και τον κάνουν να ξεπροβάλλει σαν λαμπερό διαμάντι μέσα στο ζόφο, την καταχνιά, τη λάσπη, τον τηλεοπτικό πολτό, τα επιχρυσωμένα «περιττώματα» και την απελπισία των ημερών…. Δεν γνωρίζω αν όλα αυτά ανατρέπουν καθεστώτα εξουσίας, σίγουρα όμως ανατρέπουν καθεστώτα αισθητικής….
Σε αυτή ακριβώς την ποιοτική σημασία του ποιητικού λόγου στη σημερινή εποχή αναφέρθηκε ο Άγγελος Δεληβοριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, στην έναρξη της βραδιάς, λέγοντας: «Όσο πιο δύσκολες οι συνθήκες, τόσο πιο έντονη νοιώθουμε την αναγκαιότητα της ποιητικής δημιουργίας» και πρόσθεσε «Σε μια περίοδο που οι διεθνείς αγορές δείχνουν εχθρικότητα για τα ελληνικά προϊόντα, η «ποιητική παραγωγή» είναι ανάμεσα στα λίγα που η Ελλάδα μπορεί να εξάγει ανερυθρίαστα»….
Στην τιμητική εκδήλωση μίλησαν για τον Τίτο Πατρίκιο οι: Δημήτρης Ραφτόπουλος, Λίζυ Τσιριμώκου, Γιώργος Σταφνίδης, Ελένη Αντωνιάδου, Αλέξης Πολίτης και Παναγιώτης Νούτσος. Οι ομιλητές, γνώριμοι του ποιητή από παλιά, ανέλυσαν πλευρές του έργου του και αναφέρθηκαν σε πτυχές της ζωής του.
Ο πολιτικός ποιητής Πατρίκιος
Στις πολιτικές συντεταγμένες της ποίησης του Τίτου Πατρίκιου αναφέρθηκε διεξοδικά ο Δημήτρης Ραφτόπουλος, ξεκινώντας από την εποχή της στρατευμένης ποίησης, όπου η κοινωνικοποίηση περνούσε ως τα πιο μύχια συναισθήματα όπως ήταν ο έρωτας, η αγάπη, η οικογένεια, για να φτάσει στην μετα-πολιτική εποχή, όταν ο ποιητής «Από τις μεγάλες συντεταγμένες της ένταξης στις ανθρώπινες κοινότητες, προσαρμόζεται στο μικρό του κέλυφος». Ο ομιλητής υπογράμμισε ωστόσο την αποστασιοποιημένη σχέση του ποιητή με την εξουσία και στις δύο περιόδους, αφού ακόμη και στην στρατευμένη του ποίηση, απουσιάζουν εντελώς από τα έργα του οι ύμνοι και οι επευφημίες προς την κομματική ηγεσία, σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στα έργα σύγχρονων ομοτέχνων του.
Ο ερωτικός ποιητής Πατρίκιος
Για το ερωτικό στοιχείο, μία από τις πιο κομβικές παραμέτρους του Πατρίκιου λόγου, μίλησε η Λίζυ Τσιριμώκου διατρέχοντας την εποχή της πολιτικοποίησης όπου ο έρωτας ήταν περίπου «εξόριστος» και «το ερωτικό ήθος γινόταν εμβατήριο» για να φτάσει στην μετα-στρατευμένη εποχή όπου με το ποίημα «Ρόδα αειθαλή» χαρίζει έναν ύμνο στον έρωτα και «ένα δοξαστικό στον έρωτα ως ποιητικής δωρεάς». «Η ομορφιά των γυναικών που άλλαξαν τη ζωή μας/ βαθύτερα κι από εκατό επαναστάσεις/ δεν χάνεται, δεν σβήνει με τα χρόνια/ όσο κι αν φθείρονται οι φυσιογνωμίες/ όσο κι αν αλλοιώνονται τα πρόσωπα. [….] Η ομορφιά των γυναικών που αλλάζουν τη ζωή/ μένει στα ποιήματα που γράφτηκαν γι αυτές/ ρόδα αειθαλή αναδίδοντας το ίδιο άρωμά τους/ρόδα αειθαλή, όπως αιώνες τώρα λένε οι ποιητές». Τίτος Πατρίκιος, «Ρόδα αειθαλή».
Ο Τίτος Πατρίκιος στο Παρίσι
Στα νεανικά χρόνια του Τίτου Πατρίκιου στο Παρίσι, αναφέρθηκε παραστατικά ο Γιώργος Σταφνίδης, ξαναζωντανεύοντας την «παρισινή του καθημερινότητα». Μια καθημερινότητα με πολλές μετακομίσεις από διαμέρισμα σε διαμέρισμα, από δωμάτιο σε δωμάτιο, από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο. Καρπός τους ήταν μια ανεπίσημη χαρτογράφηση του Παρισιού, από τον ίδιο, σε φιλόξενες, σε αφιλόξενες και σε μποέμ ζώνες, με εμβληματικό σημείο τους το τοπικό καφενείο, όπου ο Τίτος Πατρίκιος ακολουθώντας την παράδοση των ποιητών, το μετέτρεπε σε «ποιητικό καφενείο», στο οποίο έγραφε τα έργα του και υποδεχόταν τους φίλους του, ως οικοδεσπότης… Ήταν οι εποχές από το 1959 ως το 1963 και από το 1967 ως το 1975. Σημεία-σταθμοί της παρισινής διαμονής του, ο Μάης του ’68 και η γνωριμία του με τη Ρένα Σταυρίδου –Πατρικίου.
Λίγο πριν το κλείσιμο της τιμητικής εκδήλωσης ο Άγγελος Δεληβοριάς παρέδωσε στον Τίτο Πατρίκιο τιμητική πλακέτα και αναμνηστικό μετάλλιο του Μουσείου Μπενάκη.
Μετά το τέλος των ομιλιών ο Τίτος Πατρίκιος διάβασε ποιήματα από τη νέα του ποιητική συλλογή «Συγκατοίκηση με το παρόν» (Εκδόσεις Κέδρος) που έφτασε στην εκδήλωση κατευθείαν από το τυπογραφείο.
Την τιμητική βραδιά στον Τίτο Πατρίκιο παρακολούθησαν εκλεκτοί συγγραφείς και εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου. Ανάμεσά τους η εκδότρια του Κέδρου Κάτια Λεμπέση και ο λογοτέχνες: Άλκη Ζέη, Ρέα Γαλανάκη, Μιχαήλ Μήτρας, Γιάννης Μπασκόζος, Γιώργος Ξενάριος, Νίκος Δαββέτας, Κώστας Καναβούρης, Κώστας Κρεμμύδας, Βίκτωρ Ιβάνοβιτς κ.ά.
INFO
«Συγκατοίκηση με το παρόν»
Τίτος Πατρίκιος
Ποίηση
Εκδόσεις Κέδρος 2011
Σχετικά Θέματα –Links
Ιταλία: Το Βραβείο Feronia στον ποιητή Τίτο Πατρίκιο
