Alice Munro: Η βασίλισσα της μικρής φόρμας/
Έφυγε από τη ζωή στα 92 της χρόνια
Είχε τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας
Επιμέλεια: Book Bar
ΠΗΓΗ: Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο Καναδάς, αλλά και ολόκληρος ο κόσμος, έχασε ένα από τα πιο λαμπερά λογοτεχνικά του αστέρια τη Δευτέρα 13 Μαΐου, καθώς η Alice Munro άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 92 ετών. Η Alice Munro είχε τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2013.
Ως κορίτσι μιας επαρχιακής πόλης του νοτιοδυτικού Οντάριο στις δεκαετίες του ’30 και του ’40, η Munro δεν θα μπορούσε να είχε φανταστεί ότι θα γίνει συγγραφέας. Αυτό ωστόσο ήταν το κρυφό της όνειρο από τα δεκατέσσερά της, όταν σκάρωνε στο κεφάλι της ιστορίες για να περνάει η ώρα κατά τη μακρά διαδρομή της προς το σχολείο. Και με τον καιρό άρχισε να γίνεται η ίδια πρωταγωνίστριά τους.
Στην αρχή τα έργα της κρίθηκαν επουσιώδη, τόσο λόγω της μικρής φόρμας στην οποία έγραφε όσο και της θεματολογίας της, που αφορούσε την επαρχία και κυρίως τον ιδιωτικό βίο των γυναικών της. Εξιστορούσε καταστάσεις που η ίδια έζησε εκ των έσω, γράφοντας όποτε ξέκλεβε λίγο χρόνο από τις δουλειές του σπιτιού, αφού έβαζε τις κόρες της για ύπνο. Μάλιστα, σε συνέντευξή της είχε δηλώσει πως την εποχή εκείνη έπρεπε να ζητήσει την άδεια του άντρα της για κάτι τόσο απλό.
Σε αυτό το κλίμα άρχισε να καλλιεργεί τη γραφή της και οι αναγνώστες της ανακάλυπταν σταδιακά στο έργο της διηγήματα που έμοιαζαν με συλλεκτικές μινιατούρες μυθιστορημάτων, σιωπηλές καθημερινότητες που έκρυβαν συνταρακτικά μυστικά, ονειροπόλους στους μικρόκοσμούς τους που προσκαλούσαν αναπάντεχα την περιπέτεια.
Έγραφε με χειρουργική ακρίβεια σε ό,τι αφορά τη δομή, την πλοκή και τη θεματολογία της. Δεν εξερευνούσε απλώς τους μικρούς του κόσμου, αλλά κυρίως όσους ζούσαν παραγκωνισμένοι στην αφάνεια της επαρχίας: νοικοκυρές, νεαρές γυναίκες, ηλικιωμένες, αντισυμβατικές, παιδιά, άτομα με αναπηρία – οι χαρακτήρες της παρουσιάζονταν με εκπληκτική ζωντάνια και συναισθηματική πολυπλοκότητα, παρασύροντας τους αναγνώστες στις ιστορίες τους. «Πιστεύω πως κάθε ζωή έχει ενδιαφέρον. Κάθε περιβάλλον έχει ενδιαφέρον» είχε δηλώσει σε συνέντευξή της.
«Γνώρισα την Alice Munro τον καιρό που της ασκούνταν μεγάλη πίεση από συγγραφείς και εκδότες να αφήσει τα διηγήματα και να περάσει στο μυθιστόρημα» αποκάλυψε στο CBC Νews ο Douglas Gibson, φίλος κι εκδότης της Munro, συγκλονισμένος από την είδηση του θανάτου της. «Της υποσχέθηκα πως αν εξακολουθούσε να γράφει μόνο διηγήματα, εγώ θα εξέδιδα κάθε νέα της δουλειά».
Αυτή η υπόσχεση υπήρξε καταλυτική. Το 2001 η Munro απέσπασε το βραβείο Rea για την προσφορά της στη διάδοση της μικρής φόρμας. Τιμήθηκε τρεις φορές με το Governor General’s Literature Award, τη σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση στον Καναδά, ενώ το 2009 βραβεύτηκε με το Man Booker International για το σύνολο του έργου της. Η κριτική επιτροπή του βραβείου ανέφερε χαρακτηριστικά: «Με κάθε διήγημά της η Munro καταφέρνει να φτάσει το βάθος και την ακρίβεια που οι περισσότεροι μυθιστοριογράφοι πετυχαίνουν με το σύνολο του έργου τους. Διαβάζοντας τη Munro μαθαίνεις πάντα κάτι που δεν είχες ποτέ σκεφτεί».
Λίγο αργότερα, το 2013, η Alice Munro έγινε η πρώτη Καναδή συγγραφέας που κέρδισε Νόμπελ Λογοτεχνίας. Έκτοτε είχε αποσυρθεί από τη συγγραφή, αφήνοντας τεράστια λογοτεχνική παρακαταθήκη, από την οποία ευχόταν να αντλήσουν ολοένα και περισσότερες γυναίκες συγγραφείς.
«Είναι υπέροχο και για μένα και για το διήγημα» δήλωσε μετά την ανακοίνωση της βράβευσής της με την υψηλότερη λογοτεχνική διάκριση. «Συχνά το διήγημα απαξιώνεται ως κάτι που κάνουν οι άνθρωποι πριν γράψουν ένα μυθιστόρημα… Θα μου άρεσε να έρθει στο προσκήνιο… ως κάτι αυτοτελές».
Έγραψαν για την Alice Munro
«Ανάμεσα στις σπουδαιότερες λογοτεχνικές φωνές της εποχής μας».
Margaret Atwood
«Κανείς άλλος δεν μπορεί να γράψει σαν τη σπουδαία Alice Munro».
Julian Barnes
«Η Alice Munro θέτει σοβαρότατη υποψηφιότητα για τον τίτλο του καλύτερου εν ζωή συγγραφέα της Βόρειας Αμερικής».
Jonathan Franzen
«Η Alice Munro υπήρξε πάντα, μεταξύ των άλλων χαρακτηριστικών της, “η συγγραφέας του συγγραφέα” – είναι χαρά να διαβάζεις το έργο της».
Joyce Carol Oates
«Τα διηγήματά της μπορούν να συγκριθούν μόνο με του Τολστόι και του Τσέχοφ».
John Updike
