«Οι λέξεις είναι η ζωή μου, επιπλέω σε ένα πέλαγος λέξεων», έλεγε ο Βασίλης Αλεξάκης, και μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι ο καταξιωμένος συγγραφέας που απεβίωσε χθες είχε έναν μοναδικό τρόπο να χειρίζεται τις λέξεις, είτε αυτές ήταν στα γαλλικά είτε στα ελληνικά. Και το έκανε μέχρι το τέλος.
Γράφει ο Σάκης Ιωαννίδης*
Μανιώδης καπνιστής, συνήθεια από την οποία δεν κατάφερε να ξεφύγει παρά τα χρόνια προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν, ο γνωστός συγγραφέας έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 78 ετών ενώ προσπαθούσε να ολοκληρώσει το τελευταίο του μυθιστόρημα, «Η Παναγία και ο Ταρζάν». Οπως είχε πει στην τελευταία συνέντευξή του στην «Κ» (29/7/2019), από το σπίτι του στο Κολωνάκι, έγραφε καθημερινά «ένα βιβλίο για τον θάνατο», όπου οι δύο ετερόκλητοι χαρακτήρες, η Παναγία και ο Ταρζάν, συνομιλούν πάνω σε ένα δένδρο. Η Θεοτόκος παραπέμπει στην Τήνο και στις αναμνήσεις του συγγραφέα από τους προσκυνητές, ενώ ο Ταρζάν στην ελευθερία, την οποία ο Αλεξάκης δεν στερήθηκε ως δημιουργός στη ζωή του.
Με καταγωγή από τη Σαντορίνη και καλλιτεχνική φλέβα (ο πατέρας του ήταν ηθοποιός και συνεργάτης του Καρόλου Κουν), ο Βασίλης Αλεξάκης μεγάλωσε στην Καλλιθέα, πριν βρεθεί στο Παρίσι που βίωνε την αναταραχή του ’68. Με σπουδές δημοσιογραφίας, ο συγγραφέας ξεκίνησε να συνεργάζεται με τη Le Monde δημοσιεύοντας κριτικές βιβλίου και χρονογραφήματα. Εξοικειώνεται με τη γλώσσα, συνδέεται με τον Ζαν-Μαρκ Ρομπέρτς του εκδοτικού οίκου Julliard και το 1974 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο στα γαλλικά, το «Σάντουιτς».
Από τότε ξεκινάει μια σταθερή εκδοτική πορεία στα γαλλικά γράμματα και καταξιώνεται στην πεζογραφία. Το πρώτο του βιβλίο στα ελληνικά είναι το «Τάλγκο» (1980) στις εκδόσεις Εξάντας, όπου θα παραμείνει μέχρι το 2016, όταν και ξεκίνησε τη συνεργασία του με το Μεταίχμιο με την έκδοση του «Κλαρινέτου», όπου πραγματεύεται τον θάνατο του φίλου του Ζαν-Μαρκ και την ελληνική κρίση. Στο ενδιάμεσο ο Αλεξάκης ζει μόνιμα στη Γαλλία, εκδίδει στα γαλλικά και μεταφράζει ο ίδιος τα βιβλία του στα ελληνικά, γράφει μεταξύ άλλων το «Θα σε ξεχνάω κάθε μέρα», τις «Ξένες λέξεις», που του χαρίζουν το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, το «μ.Χ.», για το οποίο τιμάται με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας, το βιβλίο «Ο Μικρός Ελληνας» και πιο πρόσφατα το «Πριν» και το «Γιατί κλαις;». Το 2017 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ από το τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εχει επίσης τιμηθεί με το βραβείο Médicis και το βραβείο Αλμπέρ Καμύ, ενώ έργα του έχουν εκδοθεί στη Γερμανία, στην Ισπανία, στην Αρμενία, στην Ιταλία, στη Ρωσία, στην Τουρκία, στην Αργεντινή, στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ.
Οι προσωπικές αναμνήσεις, οι απώλειες αγαπημένων προσώπων, ο διχασμός ανάμεσα σε δύο πατρίδες, η γλώσσα, προβληματισμοί πάνω στη θρησκεία και στην πολιτική ήταν θέματα στα οποία επανερχόταν ο συγγραφέας, ο οποίος ήταν ταγμένος στην Αριστερά, μέσα από τα φίλτρα της λογοτεχνίας.
Εκτός από την πεζογραφία ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο σκηνοθετώντας μικρού μήκους ταινίες και τη μεγάλου μήκους «Οι Αθηναίοι», ενώ το «Τάλγκο» μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη με τον τίτλο «Ξαφνικός έρωτας» από τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο.
*ΠΗΓΗ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Η Εταιρεία Συγγραφέων εξέδωσε ανακοίνωση για το θάνατο του Βασίλη Αλεξάκη σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Με μεγάλη μας θλίψη πληροφορηθήκαμε τον θάνατο του διεθνώς αναγνωρισμένου και ιδιαίτερα αγαπητού, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, συγγραφέα και μέλους της Εταιρείας Βασίλη Αλεξάκη. Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας έγραφε στα ελληνικά και στα γαλλικά, ταξίδευε ανάμεσα στις δύο αυτές γλώσσες και τους δύο πολιτισμούς και ποτέ, όπως έχει πει ο ίδιος, «καμία από τις δύο γλώσσες δεν πρόδωσε και καμία δεν τον πρόδωσε». Στους οικείους του εκφράζουμε θερμά συλλυπητήρια.»
Διαβάστε επίσης
Βασίλης Αλεξάκης «Η πρώτη λέξη»
Βασίλης Αλεξάκης, Συνέντευξη : «Το Βυζάντιο δεν αποτελεί συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας»
H Γαλλική Ακαδημία τιμά τον Βασίλη Αλεξάκη
BIO
Ο Βασίλης Αλεξάκης γεννήθηκε το 1943 στην Αθήνα, ενώ σε ηλικία 17 ετών έφυγε με υποτροφία για την Λιλ της Γαλλίας, όπου σπούδασε δημοσιογραφία. Το 1968, λόγω της δικτατορίας των συνταγματαρχών, επέστρεψε στη Γαλλία όπου και εγκαταστάθηκε πλέον μόνιμα, εξασκώντας το επάγγελμα του δημοσιογράφου (συνεργαζόμενος με έντυπα όπως το La Croix και La Quinzaine littéraire, ενώ στο ραδιόφωνο με την France Culture), του κριτικού βιβλίου για την εφημερίδα Le Monde και του χρονογράφου.
Ο Βασίλης Αλεξάκης έγραψε τα πρώτα του μυθιστορήματα (Το σάντουιτς, Τα κορίτσια του Σίτυ Μπουμ-Μπουμ κ.ά.) στα γαλλικά, ενώ το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε στη μητρική του γλώσσα, το «Τάλγκο» (1982), γνώρισε επίσης μεγάλη επιτυχία και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Συγγραφέας μεταξύ άλλων του «Κλαρινέτου», του «Θα σε ξεχνάω κάθε μέρα», του «Οι ξένες λέξεις», του «Παρίσι-Αθήνα» και του «Γιατί κλαις;», συνέχισε όλη του τη ζωή να ταξιδεύει ανάμεσα στις δυο γλώσσες, καθώς, όπως έχει πει ο ίδιος, «καμία δεν πρόδωσε και καμία από τις δύο δεν τον είχε ποτέ προδώσει». Το έργο του αγαπήθηκε ιδιαίτερα σε Ελλάδα και Γαλλία, αλλά και σε πολλές ακόμα χώρες όπου μεταφράστηκε.
Πέρα από τη συγγραφή, ο Αλεξάκης είχε ασχοληθεί επίσης με το χιουμοριστικό σκίτσο και με τον κινηματογράφο. Είχε σκηνοθετήσει την ταινία μικρού μήκους Είμαι κουρασμένος (βραβείο Φεστιβάλ Τουρ και Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου), τις τηλεταινίες Ο Νέστωρ Χαρμίδης περνά στην επίθεση και Το Τραπέζι και τη μεγάλου μήκους Αθηναίοι (Α΄ βραβείο διεθνούς φεστιβάλ ταινιών χιούμορ του CHAMROUSSE).
Για το συγγραφικό του έργο, ο Αλεξάκης είχε τιμηθεί με τα βραβεία Αλμπέρ Καμί, Αλεξάντρ Βαιλάτ, Σαρλ Εσμπραγιά, με το Βραβείο Medicis για το βιβλίο του «Η μητρική γλώσσα, με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας για το έργο του «μ.Χ.» και με το Μεγάλο Βραβείο της Γαλλικής Γλώσσας για το σύνολο του έργου του.
Το 2017 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας από το τμήμα Γαλλικής γλώσσας και φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
(ΠΗΓΗ : ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ)
