Κείμενα για την κουλτούρα του ποδοσφαίρου
Θυσίες στο βωμό της…. στρογγυλής θεάς!
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Μπάλα είναι, θα περάσει!!!!….. Με τη σκέψη αυτή υποδεχόμαστε οι περισσότερες γυναίκες κάθε τέσσερα χρόνια, τον ερχομό του Mundial στον πλανήτη! Ένα γεγονός που θυμίζει κατά κάποιο τρόπο…. μετεωρολογικό φαινόμενο παγκόσμιας κλίμακας, αλλά ευτυχώς… παροδικό! Όχι όμως πάντα και ελεγχόμενο…. Ένα φαινόμενο που στη διάρκειά του, για ένα μήνα (!) δηλαδή, οι…. καρδιές των αντρών χτυπάνε στους ρυθμούς της στρογγυλής θεάς , αδιαφορώντας, που λέει ο λόγος, για όλες τις άλλες… θεές που υπάρχουν εντός, εκτός και επί τα αυτά της ζωής τους….
Διαχρονικά ερωτήματα επανέρχονται: Γιατί αυτό το άθλημα, το ποδόσφαιρο, είναι τόσο δημοφιλές; Γιατί θεωρείται ο βασιλιάς των σπορ; Γιατί τέλος, και κυρίως, κάνει τους άντρες να αγνοούν τις γυναίκες; Δεν ξέρω αν τα ερωτήματα αυτά θα βρουν απάντηση ποτέ. Ούτε αν η μαγεία του ποδοσφαίρου επιδέχεται ερμηνεία. Συνειδητοποιώ όμως ότι η μαγεία του ποδοσφαίρου, είναι ανοικτή στη… συμμετοχή! Και ίσως εκεί ακριβώς να βρίσκεται και η ομορφιά του. Δείτε τι εννοώ:
«Στο ποδόσφαιρο το να γιορτάζεις, να τραγουδάς, να φωνάζεις, να ενθαρρύνεις, να χειροκροτείς από τις κερκίδες, καταργεί το συναίσθημα του αποκλεισμού.(…) Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ θεατή και θεάματος γίνεται ισχνή, αν δεν καταργείται. Το να φοράς στολή – την εμφάνιση της ομάδας με το πρόσωπο βαμμένο στα εθνικά ή… συλλογικά χρώματα –αναιρεί τις ταξικές ή φυλετικές διαφορές, όπως και οι ομοιόμορφες φανέλες των ποδοσφαιριστών της ομάδας.» Η εύστοχη αυτή διαπίστωση υπάρχει στο βιβλίο «Σημειώσεις στο ημίχρονο» του Ηλία Καφάογλου, τον οποίο καθιστώ…. υπεύθυνο και για τις προηγούμενες σκέψεις.
Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται «Κείμενα για την κουλτούρα του ποδοσφαίρου» , όπως σημειώνεται στον υπότιτλο, σε πείσμα όσων πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο και η κουλτούρα είναι δύο πράγματα εντελώς διαφορετικά. Και όμως…. Στα οκτώ κείμενα του βιβλίου, την γοητευτική εισαγωγή του οποίου υπογράφει ο Γιάννης Τριάντης, ο ανυποψίαστος αναγνώστης ή ακόμη περισσότερο η ανυποψίαστη αναγνώστρια, μπορεί να υποψιαστεί! Το ποδόσφαιρο αναδύεται ως αναπαράσταση της κοινωνίας, οι τεχνικές του, οι «έξυπνες ντρίπλες» θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στο παιχνίδι της ζωής, η μοναχική μορφή του τερματοφύλακα γράφει την ωδή των γηπέδων, ενώ αποδεικνύεται ότι ανάμεσα σε μία…. οργισμένη κεφαλιά και ένα ποίημα, η απόσταση μπορεί να είναι ελάχιστη….
Υπήρξαν πολλοί και μεγάλοι λογοτέχνες που αγάπησαν το ποδόσφαιρο. Ρίλκε, Ναμπόκοφ, Σελίν, Καμί, Πάκο Ιγνάσιο Ταϊμπό, Τοντόροφ, Μονταλμπάν. Μιλώντας για την εμπειρία του ως τερματοφύλακας ο Αλμπέρ Καμύ ομολογούσε πως έμαθε από το ποδόσφαιρο πολλά πράγματα: «Έμαθα πως η μπάλα δεν έρχεται ποτέ από εκεί που την περιμένεις. Αυτό με βοήθησε πολύ στη ζωή. Ιδίως στις μεγάλες πόλεις, όπου οι άνθρωποι γενικώς δεν είναι αυτό που ονομάζουμε ευθείς.» Έμαθε όμως και κάτι ακόμη πιο δύσκολο: «Έμαθα πώς γίνεται να κερδίζεις χωρίς να περνιέσαι για Θεός και να χάνεις χωρίς να θεωρείς τον εαυτό σου μηδαμινό»…..
Ποια μεγαλύτερη απόδειξη για τη σχέση του ποδοσφαίρου με τη ζωή από το πέρασμα της ποδοσφαιρικής φρασεολογίας στην καθομιλουμένη; Ο Ηλίας Καφάογλου αναφέρεται εύστοχα στην διάσημη έκφραση «Είσαι άουτ»! Για να πούμε σε κάποιον ότι είναι εκτός θέματος. Υπάρχουν όμως και άλλες παρόμοιες εκφράσεις που απειλούν με… τιμωρίες:: «Είσαι πολύ φάουλ»! Και ακόμη χειρότερα «Θα σου δώσω κίτρινη κάρτα»! Για να μην αναφερθούμε στις απειλές «Μόλις πήρες πέναλτι κι ας λέει… «παίζετε» ο διαιτητής!!!!
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα στις «Σημειώσεις στο ημίχρονο» είναι η σύγκριση ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και στα ριάλιτι με τη
γλώσσα των αριθμών. Στο κείμενο με τίτλο «Ποδόσφαιρο –ριάλιτι σημειώσατε 1» προκύπτει ότι το ποδόσφαιρο «βάζει γκολ» στα ριάλιτι, γεγονός ιδιαίτερα αισιόδοξο για την… πρόκριση του καλού γούστου! Όπως σημειώνει ο Καφάογλου: «Η θεαματική επιτυχία των ριάλιτι, των ατάλαντων, των ανόητων (…) δεν είναι βεβαίως ήττα του ποδοσφαίρου. Είναι απλώς και μόνο, καλοστημένη επιχείρηση που παράγει σκουπίδια.»
Και η μεγάλη διαφορά βρίσκεται νομίζω στο εξής: Στο ποδόσφαιρο παίζεται με κανόνες και σύμφωνα με αυτούς κρίνεται ο ταλαντούχος. Αντίθετα στα ριάλιτι μοναδικός κανόνας είναι η παραβίαση του κανόνα και ο μηχανισμός αυτός, μόνο τους ατάλαντους μπορεί να ευνοήσει. Δεν ξέρω πιο από τα δύο είναι πιο …θεαματικό, σίγουρα όμως το ποδόσφαιρο έχει όλα τα στοιχεία μιας ζωής, όπως θα θέλαμε να είναι: Να είναι απρόβλεπτη, αλλά να έχει και κανόνες που θα μπορούσαμε να υπερβαίνουμε, αλλά όχι να καταπατούμε. Τελικά αυτή η «στρογγυλή θεά» αποδεικνύεται όχι μόνο παντοδύναμη αλλά και σοφή. Μήπως λοιπόν αντί να της κηρύξουμε τον πόλεμο θα έπρεπε να την… προσκυνήσουμε και να της προσφέρουμε θυσίες; Μήπως;
Ημερομηνία άρθρου 22/6/2010 info@bookbar.gr
INFO
Το βιβλίο «Σημειώσεις στο ημίχρονο, Κείμενα για την κουλτούρα του ποδοσφαίρου» του Ηλία Καφάογλου, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ύψιλον/βιβλία
Σελ. 88, Τιμή € 10,14
