Τελευταίο ταξίδι για τον πρίγκιπα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Ο σερ Πάτρικ Λι Φέρμορ, ένας σπουδαίος φίλος της Ελλάδας, σύμβολο της ηρωικής αντίστασης κατά των Γερμανών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και διακεκριμένος συγγραφέας ταξιδιωτικών βιβλίων πέθανε σε ηλικία 96 ετών. Ο άνθρωπος της Μάνης, όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, αφού εδώ και πολλά χρόνια ζούσε στην Καρδαμύλη, σε ένα σπίτι που σχεδίασε και έχτισε ο ίδιος, άφησε την τελευταία του πνοή στο Ντάμπλτον της Αγγλίας. Από τα πιο γνωστά έργα του ήταν η «Μάνη», η «Ρούμελη», «Τα βιολιά του Σεν Ζακ», «Μεταξύ των Δασών και των Ποταμών», «Ένας καιρός δώρων».
Ζωή σαν μυθιστόρημα δράσης
Η ζωή του Πάτρικ Λι Φέρμορ θα μπορούσε να γίνει από μόνη της μυθιστόρημα δράσης και ο ίδιος ανήκε στο είδος εκείνο των ανήσυχων ψυχών που είναι σπάνιες σε όλες τις εποχές. Άνθρωπος του πνεύματος αλλά και της δράσης. Ένας συνδυασμός του βρετανικού περιηγητισμού με τη λαογραφική μελέτη. Τα 
κατορθώματά του είναι πλέον θρυλικά στους περιηγητικούς κύκλους της Βρετανίας. Ο 34χρονος ποδηλάτης Alastar Humphreys που έκανε το γύρο του κόσμου σε τέσσερα χρόνια με το ποδήλατό του, και έχει κερδίσει τον τίτλο του «Μεγαλύτερου περιηγητή του αιώνα», μου είχε πει στη συνέντευξη που μου παραχώρησε, ότι ένα από τα σχέδιά του ήταν να ταξιδέψει στη Μάνη και να γνωρίσει από κοντά τον σπουδαίο Πάτρικ Λι Φέρμορ!
O Πάτρικ Λη Φέρμορ γεννήθηκε το 1915 από γονείς αγγλικής και ιρλανδέζικης καταγωγής. Μετά από «θυελλώδη» σχολικά χρόνια και ένα ταξίδι με τα πόδια ως την Κωνσταντινούπολη που κράτησε ενάμιση χρόνο, έζησε και ταξίδεψε στα Βαλκάνια και στο Αιγαίο. Σ’ αυτό το διάστημα απόκτησε ζωηρό ενδιαφέρον για τις γλώσσες και αγάπη για τους μακρινούς τόπους. Κατατάχθηκε στην «Ιρλανδική Φρουρά» (Irish Guards) το 1939, και το 1941 τοποθετήθηκε σύνδεσμος στην Αλβανία, και πολέμησε στην Ελλάδα και στην Κρήτη.
Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και η Ελλάδα
Στην Κρήτη ξαναγύρισε τρείς φορές κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (τη μία με αλεξίπτωτο) και έμεινε εκεί ως τη Μάχη της Κρήτης, ενώ έλαβε μέρος στην κρητική αντίσταση. Έπειτα από τη συντριβή κατά τη μάχη της Κρήτης, διέφυγε μαζί με συντρόφους του στην Αλεξάνδρεια, μετά στο Κάιρο και στη Χάιφα της Παλαιστίνης. Επέστρεψε το 1942 και, μεταμφιεσμένος σε βοσκό, έζησε πάνω από δυο χρόνια στα βουνά οργανώνοντας την αντίσταση, καθώς και την αιχμαλωσία και τη μεταφορά του Γερμανού στρατηγού Κράιπε.
Ο ίδιος δεν έγραψε ποτέ για τα κατορθώματά του στην Κρήτη. Όμως η δράση του έγινε γνωστή από το βιβλίο “Met by moonlight” του υπαρχηγού της ομάδας του Στάνλεϊ Μος.
Τα συναισθήματά του για την Ελλάδα, στην οποία επέλεξε να ζήσει ήταν ανεξίτηλη. Όπως έλεγε ο ίδιος «Η αγάπη μου γι’ αυτήν είναι απόλυτη. Περίπου το 1936 επέστρεψα στην Αγγλία. Οι μήνες που περνούσαν μακριά από την Ελλάδα μου φαίνονταν αβάσταχτοι. Γι’ αυτό και το 1941 που μπήκα στα Ιντέλιτζενς Κορπς (Σώματα Μυστικής Ασφάλειας) ζήτησα να επιστρέψω στους Έλληνες που εκείνη την περίοδο αγωνίζονταν στην Αλβανία. Έτσι κι έγινε», Έζησε σε μοναστήρια του Αγίου Όρους, στη Θράκη, τη Μακεδονία, την Αθήνα και βέβαια την Πελοπόννησο. Μιλούσε άπταιστα ελληνικά.
Ο συγγραφέας
Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ υπήρξε από τους πιο προικισμένους και χαρισματικούς ταξιδιωτικούς συγγραφείς της εποχής μας. Υπηρέτησε εκείνο το είδος ταξιδιωτικής λογοτεχνίας που σήμερα έχει σχεδόν εκλείψει. Τα βιβλία του μελετούν σε βάθος την ιστορία κάθε περιοχής, τα ήθη, τα έθιμα τους ανθρώπους. Προσφέρουν μια αναγνωστική εμπειρία σπάνιας ευαισθησίας σε μια εποχή που ξεπουλάνε οι φτηνοί οδηγοί διακοπών.
‘Εχει γράψει: Tο Δέντρο του Ταξιδιώτη για τις Δυτικές Ινδίες (Βραβείο Λογοτεχνίας της Heineman Foundation το 1950 και Βραβείο Kemsley το 1951), Καιρός για σιωπή, Tα βιολιά του Σαιν-Ζακ (δημοσιεύτηκε στη Νέα Εστία του 1990-1991, τόμοι 127-129, μεταφρασμένο από τη Μαίρη Βοσταντζή), Μάνη (Βραβείο Duff Cooper Memorial, Κατάλογος Εκλεκτών Βιβλίων της Book Society), βιβλίο παράλληλο με τη Ρούμελη, που εκδόθηκε στα ελληνικά μεταφρασμένο από τον Τζαννή Τζανετάκη, και Καιρός για δώρα (Ετήσιο Λογοτεχνικό Βραβείο W.H. Smith and Son, 1978), που ο κριτικός Jan Morris το χαρακτηρίζει «τουλάχιστον αριστούργημα», και που καλύπτει το κουραστικό ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη, ως την Ουγγαρία. Η συνέχεια, Ανάμεσα στα δάση και στο νερό, συνεχίζει την ιστορία αυτού του ταξιδιού (Βραβείο Ταξιδιωτικού Βιβλίου Thomas Cook και Βραβείο της Αργυρής Πένας, 1987).
Τιμήθηκε με το Παράσημο Διακεκριμένων Υπηρεσιών το 1944 και το Παράσημο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1943 και ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Ηρακλείου Κρήτης. Το 1990 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Το υπουργείο Πολιτισμού, εξέδωσε το ακόλουθο συλλυπητήριο μήνυμα:
Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού εκφράζει τη βαθειά θλίψη της για την απώλεια του Patrick Leigh Fermor. Ο Patrick Leigh Fermor, ο μεγαλύτερος ίσως σύγχρονος συγγραφέας ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, αγάπησε την Ελλάδα σαν δεύτερη πατρίδα του. Απ’ την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν συμμετείχε ενεργά στον αγώνα των ανταρτών στην Κρήτη κατά των Γερμανών κατακτητών, μέχρι σήμερα, που άφησε την τελευταία του πνοή, ο Fermor δεν έπαψε ούτε στιγμή να εμπνέει και να συγκινεί με το συγγραφικό του ταλέντο, την ηθική του ακεραιότητα, την αγάπη του για τη ζωή, τους αγώνες του για τις ανθρωπιστικές αξίες. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές φράσεις του Fermor ήταν πως «πατρίδα είναι εκεί όπου έχουμε τα βιβλία μας». Η Ελλάδα, η χώρα που ο ίδιος επέλεξε για να ζήσει και να δημιουργήσει, αποχαιρετά σήμερα ένα από τους πιο αξιόλογους πρεσβευτές του Πολιτισμού της σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σχετικά Θέματα
–ALASTAIR HUMPHREYS, Συνέντευξη, «Ο μεγαλύτερος περιηγητής του αιώνα»
