O ευρωπαϊκός πολιτισμός, σε ψηφιακή βιβλιοθήκη
Της Ελπίδας Πασαμιχάλη
Η ευρωπαϊκή απάντηση για το μείζον θέμα της ψηφιοποίησης των έργων λόγου ήλθε άμεση και αποφασιστική. Μερικές μέρες μετά την ανακοίνωση της ιστορικής συμφωνίας ανάμεσα στην Google με τους Αμερικανούς εκδότες και συγγραφείς, η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών (Federation of European Publishers) εξέφρασε με ψήφισμά της, την ανησυχία για τους όρους της συμφωνίας, τονίζοντας ότι: «Πλήττει σε μεγάλο βαθμό τα ήδη υπάρχοντα καθεστώτα copyright και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις λύσεις που έχουν δοθεί στην Ευρώπη, με κυριότερο παράδειγμα την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη (Europeana project)»
Πράγματι, την περασμένη Πέμπτη στις 20 Νοεμβρίου, άνοιξε τις εικονικές της πύλες στο κοινό, η ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη, η Europeana που ως φαίνεται φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε αντίπαλο δέος για το Google Library Project των Αμερικανών συγγραφέων και εκδοτών. Πάνω από 90 πολιτιστικά ιδρύματα συμμετέχουν σε αυτό το τεράστιο εγχείρημα στα οποία δυστυχώς από ελληνικής πλευράς η συμμετοχή είναι μόλις 2% σε αντιδιαστολή με τη Γαλλία που έχει το μεγαλύτερο μερίδιο συμμετοχής με ποσοστό 50%. Με τα ποσοστά αυτά δεν είναι περίεργο που το διαφημιστικό video της Europeana ξεκινά με τον Καρτέσιο, συνεχίζει με τον Νεύτωνα, τον Δαρβίνο, τον Μπετόβεν, τον Ροσίνι, ενώ από ελληνικής πλευράς παρουσιάζεται μόνο η μορφή της Μαρίας Κάλλας! Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Ευκλείδης, ο Αρχιμήδης και ο Σοφοκλής, απουσιάζουν, μέχρι στιγμής, από το video του Ευρωπαϊκού πολιτισμού…
Με κεντρικό σύνθημα “Think Culture” η Εuropeana φιλοδοξεί να ανοίξει νέους δρόμους στην εξερεύνηση του ευρωπαϊκού πολιτιστικού πλούτου. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.europeana.eu οι χρήστες του διαδικτύου σε όλο τον κόσμο μπορούν να έχουν πρόσβαση σε περισσότερα από 2 εκατομμύρια (σύντομα 3,5 εκατομμύρια) βιβλία, χάρτες, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες, αρχειακά έγγραφα, πίνακες και ταινίες, που προέρχονται από τις εθνικές βιβλιοθήκες και τα πολιτιστικά ιδρύματα των 27 χωρών μελών της Ε.Ε. Και η είσοδός της Europeana στο ψηφιακό… πεδίο μάχης στο οποίο εξελίσσεται το διαδίκτυο, ήταν εντυπωσιακή. Την πρώτη μέρα λειτουργίας του το site κατέρρευσε από τον τεράστιο αριθμό των επισκεπτών του! 10 εκατομμύρια hits (χτυπήματα) μέσα σε μία ώρα(!) αποδεικνύουν την τεράστια επιτυχία του εγχειρήματος (σ.σ. project) αλλά τη δίψα του κοινού για ανοικτή πρόσβαση στον κόσμο της γνώσης.
Η συντριπτική διαφορά που παρουσιάζεται σε σύγκριση με το Google είναι πως η Europeana δίνει πρόσβαση σε multimedia και όχι μόνο σε βιβλία. Στο διάστημα μεταξύ 2009 και 2011, θα διατεθούν στην Europeana περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Επίσης η Επιτροπή σχεδιάζει να προσελκύσει την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη μελλοντική επέκταση της ευρωπαϊκής ψηφιακής βιβλιοθήκης.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η Europeana θα είναι όχι απλώς μια βιβλιοθήκη, αλλά μια πραγματική πηγή έμπνευσης για τους Ευρωπαίους του 21ου αιώνα. (…) Αυτό αποδεικνύει σαφώς ότι ο πολιτισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.»
Θα βρεθούμε μπροστά σε ένα «πόλεμο» πολιτισμών, με ψηφιακά όπλα και πεδίο μάχης το διαδίκτυο; Το βιβλίο ως αντικείμενο θα επιβιώσει; Οι νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων θα χρειαστούν αναπροσαρμογή; Εκατοντάδες τα ερωτήματα που προκύπτουν στο φως μιας νέας εποχής που σαφώς ανατέλλει και κανείς δεν ξέρει αν η μέρα που θα ακολουθήσει θα είναι ηλιόλουστη ή παγερή… Όπως επισημαίνει στο ψήφισμά της η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών «Οι ευρωπαϊκοί νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας έχουν επιτρέψει τη δημιουργία και ανάπτυξη ενός πολύ επιτυχημένου εκδοτικού τομέα, αποτελούμενου από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 22 δις ευρώ και παραγωγή 600.000 βιβλίων ετησίως.» Υπογραμμίζοντας πως οι λύσεις πρέπει να βασίζονται σε συστήματα ανοιχτού κώδικα (open standards) οι ευρωπαίοι εκδότες καταλήγουν: «Θα εκτιμήσουμε τον κίνδυνο της de facto δημιουργίας μονοπωλίων στη διαδικασία της διάθεσης των βιβλίων, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το συμφέρον των καταναλωτών και της κοινωνίας γενικότερα και το οποίο δύναται να θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή αγορά βιβλίου και την ευρωπαϊκή πολυπολιτισμικότητα.»
To πρόγραμμα Europeana, τελεί υπό τη διεύθυνση του Ιδρύματος της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, φιλοξενείται από τη Βασιλική Βιβλιοθήκη, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ολλανδίας και διευθύνεται από τη Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Εθνικών Βιβλιοθηκών.
Ημερομηνία άρθρου 23/11/2008
