Είδος προς …εξαφάνιση οι Νεοελληνικές Σπουδές στην Ευρώπη;
Tης Ελπίδας Πασαμιχάλη
Τι απέγιναν οι ξένοι ελληνιστές στην Ευρώπη; Υπάρχουν συνεχιστές για προσωπικότητες όπως ο Ζακ Λακαριέρ, ο Πιερ Βιντάλ Νακέ, ο Μάριο Βίτι, ο Hans Eideneier και τόσοι άλλοι που αγάπησαν την Ελλάδα και διαπίστωσαν συνέχεια ανάμεσα στην αρχαίο και το νεοελληνικό πολιτισμό; Γιατί έπαψε η Ελλάδα να είναι ελκυστική για τους ξένους μελετητές; Στα ερωτήματα αυτά θα μπορούσε να δώσει κανείς πολλές απαντήσεις.
Ίσως όμως η πιο σαφής, για να μην ψυχανεμιζόμαστε, μια εξήγηση που συμπεριλαμβάνει και την ευθύνη της ελληνικής πολιτείας, είναι εκείνη που προέρχεται από τον καθηγητή Κωνσταντίνο Α. Δημάδη ο οποίος είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Νεοελληνικών Σπουδών. Ο κ. Δημάδης που βρέθηκε στη χώρα μας στο πλαίσιο του 1ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών δεν σταμάτησε ούτε για μία στιγμή να προειδοποιεί για τη συρρίκνωση των νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη.
Κωνσταντίνος Δημάδης: «Πρέπει να δημιουργηθούν νέες γενιές Νεοελληνιστών στο εξωτερικό»
Οι απόψεις του είναι διαφωτιστικές: «Πρέπει μέχρι το 2040 να δημιουργήσουμε γενιές με νεοελληνιστές ντόπιους. Στη Γερμανία με Γερμανούς, στην Ολλανδία με Ολλανδούς, στη Βουλγαρία με Βούλγαρους. Αν δεν το κάνουμε αυτό και επιμένουμε να στέλνουμε Έλληνες καθηγητές να διδάσκουν, τότε σε μια γενιά είναι αμφίβολο αν θα υπάρχουν τμήματα νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη. Αν δεν δημιουργήσουμε τέτοια στελέχη νεοελληνικών σπουδών σε μία γενιά είναι ζήτημα αν θα υπάρχουν δύο τμήματα νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη.»
Το 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής από τις 3 έως τις 5 Ιουλίου, έφερε στο προσκήνιο ένα θέμα κυριολεκτικά εθνικής σημασίας: Κυψέλες διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και της γλώσσας, οι έδρες νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη βρίσκονται σε συνεχή μαρασμό και κλείνουν. Η έδρα νεοελληνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, ένα από τα παλαιότερα της Ευρώπης έκλεισε, ενώ σήμερα κινδυνεύει να περικοπεί η έδρα στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ, η μοναδική πια στην Ολλανδία και να αναπληρωθεί μόνο κατά το ήμισυ.
Οι έδρες νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη κινδυνεύουν. Μαζί τους κινδυνεύει με συρρίκνωση και η ίδια η ελληνική γλώσσα, το πιο ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και κινδυνεύει στη δική της ήπειρο.
Κερδίζουν έδαφος οι γλώσσες εργασίας
Το πρόβλημα είναι διπλό. Από την μια τα ξένα Πανεπιστήμια αναδιοργανώνονται και δίνουν έμφαση στις γλώσσες εργασίας και στις βιομηχανικά αναπτυσσόμενες χώρες (Ινδίες, Κίνα, Ιαπωνία κλπ) ακολουθώντας το τριετές ευρωπαϊκό πρόγραμμα Μπολόνια. Όπως επισημαίνει ο κ. Δημάδης «Η επιλογή των γλωσσών γίνεται με βάση τις αγορές και όχι με βάση την πολιτιστική αξία μιας γλώσσας. Τώρα εκεί που καταργούνται τα ελληνικά μπαίνουν τα γιαπωνέζικα, τα ινδικά, τα κινέζικα, διότι οι φοιτητές θα τα επιλέξουν αφού εκεί μπορούν να βρουν δουλειά. Δηλαδή η γλώσσα γίνεται εργαλείο εργασίας.» Οι νόμοι της αγοράς και της ζήτησης με απλά λόγια.
Καθώς λοιπόν τα ξένα Πανεπιστήμια κλείνουν τις έδρες που δεν έχουν ζήτηση από τους φοιτητές, αφού θεωρούν ότι σπουδάζοντας σε αυτή την κατεύθυνση δεν θα είναι εύκολο να βρουν δουλειά, η ελληνική πολιτεία αποφάσισε το 2002 να στέλνει Έλληνες καθηγητές στις έδρες του εξωτερικού, κυρίως για οικονομικούς λόγους, κάνοντας ως φαίνεται ένα μεγάλο πολιτικό λάθος.
Προερχόμενος από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αλλά και με συγκροτημένη εικόνα για την κατάσταση σε ολόκληρη την Ευρώπη ο κ. Δημάδης απευθύνει μία πραγματικά δραματική έκκληση: «Ο αποσπασμένος καθηγητής δεν μένει, δεν ζει, δεν ενσωματώνεται. Θα πάει για μερικά χρόνια και μερικές φορές με οικονομικά κριτήρια, θα πάρει το επιμίσθιο και μετά θα γυρίσει πίσω στην Ελλάδα. Έτσι όμως δεν δημιουργείται παράδοση. Ενώ ένας εκπαιδευτικός Γάλλος, Ισπανός, Πορτογάλος, Ιταλός, ζει και δουλεύει εκεί, θα αγαπήσει αυτό που κάνει και θα θελήσει να δημιουργήσει και συνέχεια. Τονίστε το αυτό το πράγμα. Για μένα πρέπει να σας πως είναι καημός!…»
Υπάρχουν κίνητρα για τους ξένους να σπουδάσουν Ελληνικά;
Για ποιο λόγο λοιπόν ένα ξένος φοιτητής να επιλέξει τα νεοελληνικά ως αντικείμενο σπουδών; Για να μείνει άνεργος ή ετεροαπασχολούμενος;
Τα ελληνικά δεν διδάσκονται στη μέση εκπαίδευση στις ευρωπαϊκές χώρες, οπότε δεν μπορεί να γίνει εκπαιδευτικός. Ούτε όμως μεταφραστής μιας μικρής γλώσσας μπορεί να γίνει, αφού το πρόγραμμα μεταφράσεων του Υπουργείου Πολιτισμού προς του ξένους εκδοτικούς οίκους έχει ανασταλεί και δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμη, παρά τις σχετικές εξαγγελίες του υπουργού.
Από τα λίγα που θα μπορούσαν να τον δελεάσουν θα ήταν η προοπτική μίας ακαδημαϊκής καριέρας στην έδρα. Αυτό όμως έχει επίσης αποκλεισθεί αφού στις έδρες πηγαίνουν Έλληνες καθηγητές για οικονομικούς λόγους… Φαύλος κύκλος εις βάρος του ελληνικού πολιτισμού.
Την ίδια στιγμή άλλωστε έλλειμμα υπάρχει και στη χορήγηση υποτροφιών , οι οποίες επίσης περιορίζονται. Και ο κ. Δημάδης διερωτάται: «Πώς μπορεί η ελληνική πολιτεία να βοηθήσει τους νέους εκκολαπτόμενους νεοελληνιστές του εξωτερικού να προωθηθούν επιστημονικά έξω από την Ελλάδα;» Στο ερώτημα αυτό κανείς από τους εκπροσώπους των υπουργείων και φορέων (Πολιτισμού, Εξωτερικών, Παιδείας και Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού) οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του 1ου Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών στο Μέγαρο Μουσικής, δεν μπόρεσε να απαντήσει συγκεκριμένα. Μόνο γενικά λόγια, βεβαιώσεις καλών προθέσεων και άφθονα ρίγη εθνικής συγκίνησης που δεν κοστίζουν. Μόνο με αυτά όμως, σύντομα οι Νεοελληνικές σπουδές στην Ευρώπη θα αποτελούν παρελθόν και οι Νεοελληνιστές είδος προς εξαφάνιση, όπως και τόσα άλλα…
Ημερομηνία άρθρου 7/7/2008
Σχετικά άρθρα (links) :
-1ο Παγκόσμιο Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών
