H ζωή μου με τον Ζοζέ Σαραμάγκου
Πλευρές από τη ζωή, την προσωπικότητα και τη δημιουργικότητα
του Πορτογάλου νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει το αθηναϊκό κοινό, στη διάλεξη της Πιλάρ Σαραμάγκου που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 2 Μαρτίου στο Megaron Plus.
Η Pilar Saramago, σύζυγος του μεγάλου συγγραφέα José Saramago και Πρόεδρος του Ιδρύματος Ζοζέ Σαραμάγκου, θα μιλήσει με θέμα «Η ζωή μου με τον Josė Saramago». Η διάλεξη πραγματοποιείται σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Καστανιώτη.
Η Πιλάρ Σαραμάγκου υπήρξε σύζυγος του κορυφαίου Πορτογάλου συγγραφέα και στοχαστή, από το 1988 μέχρι το θάνατό του, τον Ιούνιο του 2010. Η Pilar del Rio είναι δημοσιογράφος, ισπανικής καταγωγής και η επίσημη μεταφράστρια των έργων του νομπελίστα στα ισπανικά.
Γεννημένος στην Πορτογαλία το 1922, ο συγγραφέας Ζοζέ Σαραμάγκου γνώρισε την επιτυχία και την αναγνώριση στα εξήντα του, με την ιστορία αγάπης «Χρονικό του Μοναστηριού» και το φανταστικό μυθιστόρημα «Τυφλότητα». Τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε 25 γλώσσες και εκείνος το 1998 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πέθανε τον Ιούνιο του 2010 στο Λαντζαρότε των Καναρίων Νήσων, αφού έφαγε πρωινό και συνομίλησε για λίγο με τη γυναίκα του, Πιλάρ.
Ο Πορτογάλος συγγραφέας αντλούσε τα θέματά του από την ανθρώπινη κατάσταση και την απομόνωση της σύγχρονης αστικής ζωής. Οι χαρακτήρες του παλεύουν με την ανάγκη τους να συνδεθούν ο ένας με τον άλλον, να δημιουργήσουν σχέσεις και να δεθούν ως κοινότητα, αλλά και με την ανάγκη τους για την ατομικότητα, για να βρουν νόημα και αξιοπρέπεια έξω από πολιτικές και οικονομικές δομές. Εξάλλου, ο Σαραμάγκου ήταν άθεος και υπέρμαχος του φιλελεύθερου κομμουνισμού. Πρεσβεύοντας ότι η αγάπη είναι το εργαλείο για τη βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης, ήρθε σε σύγκρουση με την Καθολική Εκκλησία και υπήρξε μέλος του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1969 έως το τέλος της ζωής του.
Το 1992, η πορτογαλική κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός Anibal Cavaco Silva απαγόρευσαν να διαγωνιστεί το βιβλίο του «Κατά Ιησού Ευαγγέλιο» για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, με τον ισχυρισμό ότι προσέβαλλε την καθολική κοινότητα. Ο Σαραμάγκου, διαμαρτυρόμενος για τη λογοκρισία, έφυγε από την Πορτογαλία και μετοίκησε στα Κανάρια Νησιά, όπου και συνέχισε να κατοικεί έως τον θάνατό του.
Στις διαλέξεις του σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στις οποίες συνοδευόταν πάντοτε από την σύζυγό του, ο Ζοζέ Σαραμάγκου περιέγραφε την παγκοσμιοποίηση ως τον νέο απολυταρχισμό και θρηνούσε την αποτυχία της σύγχρονης δημοκρατίας να περιορίσει τις αυξανόμενες εξουσίες των πολυεθνικών εταιριών. Συνεχίζοντας το έργο του, η Πιλάρ Σαραμάγκου, η οποία είναι και η επίσημη μεταφράστρια των έργων του στα Ισπανικά, διακηρύσσει τις απόψεις της μέσα από πολιτικά σχόλια στο ισπανικό ραδιόφωνο και οργανώνει συζητήσεις για να ενισχύσει τον διάλογο και να εγείρει κοινωνική επίγνωση για την κοινωνική δικαιοσύνη. «Εργαζόμαστε σε επίπεδο στοχασμού, όχι διαμαρτυριών, φέρνοντας τους στοχαστές και τους φιλοσόφους κοντά για να συζητήσουν διάφορα θέματα. Αυτός είναι ο στόχος μας -να κάνουμε την κοινωνία να σκεφτεί», λέει.
Μάλιστα, λίγο πριν πεθάνει, ο συγγραφέας ίδρυσε με την Πιλάρ το Ίδρυμα Ζοζέ Σαραμάγκου, με κύριους στόχους τη διατήρηση του λογοτεχνικού του έργου, την εξάπλωση της πορτογαλικής γλώσσας στο όνομα παλαιών και νέων Πορτογάλων συγγραφέων. Επιπλέον, ο συγγραφέας ήθελε το Ίδρυμα να βασίζεται στην Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και οι αρχές και οι δραστηριότητές του να επικεντρώνονται στα περιβαλλοντικά προβλήματα και την καταστροφή του πλανήτη από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πριν να είναι πολύ αργά.
Πράγματι, η ζωή της Πιλάρ μετά τον θάνατο του Ζοζέ είναι ακριβώς αυτή. Αφιερώνει τον χρόνο της για να εκπληρώσει την επιθυμία του για το Ίδρυμα –για τη «συνέχεια» του άντρα της. Η αδικία του κόσμου ήταν κάτι που συγκινούσε βαθύτατα τον Σαραμάγκου και η Πιλάρ μοιράζεται τις πολιτικές πεποιθήσεις του. «Όλοι έχουν δικαίωμα στην τροφή, την κατοικία, την εκπαίδευση, την ελευθερία της έκφρασης και όλοι μας έχουμε καθήκον να συνεργαστούμε για να συμβεί αυτό. Οι πολίτες δεν μπορούν να μένουν απαθείς μπροστά σε όσα κάνουν οι κυβερνήσεις. Οι πολίτες πρέπει να επέμβουν», έχει πει η Πιλάρ Σαραμάγκου.
Η σχέση του Ζοζέ και της Πιλάρ ήταν πολύ δυνατή. Παντρεύτηκαν το 1988. Η Πιλάρ ντελ Ρίο, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, υπήρξε η δεύτερη σύζυγος του συγγραφέα. Μάλιστα, ο Ισπανός συγγραφέας Χουάν Τέμπα είχε δηλώσει: «Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι υπάρχουν δύο Ζοζέ Σαραμάγκου: ο Ζοζέ Σαραμάγκου πριν συναντήσει την Πιλάρ και ο Ζοζέ Σαραμάγκου αφού τη συναντήσει».
Πριν λίγα χρόνια γυρίστηκε μάλιστα και το ντοκιμαντέρ «Ζοζέ και Πιλάρ» που αφηγείται τη ζωή του Σαραμάγκου μετά την συνάντησή του με τη δεύτερη γυναίκα του. Περιγράφει τον συγγραφέα ως έναν κλειστό άντρα που εξαναγκάζεται στη δημοσιότητα και την Ντελ Ρίο σαν μια ισχυρογνώμονα, ατρόμητη και ευθαρσή φεμινίστρια με αυτοπεποίθηση, η οποία οδηγούσε τον συγγραφέα σε εκδηλώσεις, συνεντεύξεις, υπογραφές βιβλίων και τελετές βράβευσης, στις οποίες ο Σαραμάγκου συμφωνούσε να πάει ανόρεχτα. Λέγεται πάντως, ότι η ταινία άρεσε πολύ στον Σαραμάγκου και, όταν την είδε, είπε στην Πιλάρ: «Αυτή η ταινία είναι μια δήλωση της αγάπης μου για σένα». Κι εκείνη απάντησε: «Ναι, αλλά η ίδια μου η ζωή είναι μια δήλωση της αγάπης μου για σένα».
Όταν ρωτήθηκε τι της λείπει πιο πολύ από τον άντρα της, η Πιλάρ Σαραμάγκου απάντησε: «Δεν θα σας πω συγκεκριμένα πράγματα. Αλλά μου λείπει ολόκληρος. Μου λείπει εντελώς, ολοκληρωτικά. Σε όλους μας λείπει, επειδή δεν ήταν απλώς συγγραφέας, ήταν ένας στοχαστής που πάλευε κατά των μύθων της εξουσίας, της θρησκείας και των κενών ηθικών διδαγμάτων. Αντιπροσώπευε κάτι. Σκεφτόταν το μέλλον και ερευνούσε το παρελθόν. Το γεγονός ότι ο Ζοζέ δεν ζει πια δεν σημαίνει ότι ο Σαραμάγκου πέθανε. Ο Σαραμάγκου ζει ακόμη».
Την Παρασκευή 2 Μαρτίου στις 7 το απόγευμα, η ίδια η Πιλάρ Σαραμάγκου, ο πιο κοντινός άνθρωπος του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου, ανεβαίνει στη σκηνή του Megaron Plus για να μιλήσει για τη ζωή της με εκείνον. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να τη γνωρίσει και να συνομιλήσει μαζί της.
INFO
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Παρασκευή 2 Μαρτίου 2012
Ώρα έναρξης 7 μμ.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας
Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 5.30 μμ.
Η διάλεξη θα γίνει στα ισπανικά με ταυτόχρονη μετάφραση στα ελληνικά
Τηλ 210 7282333
Σχετικά Θέματα
Πέθανε ο νομπελίστας συγγραφέας Ζοζέ Σαραμάγκου
«Το χρονικό του Μοναστηριού», Ζοζέ Σαραμάγκου, Εκδόσεις Καστανιώτη
