Σκάνδαλο στο Άγιο Όρος!
Αν ο χαρακτηρισμός «θρησκευτικό θρίλερ» μπορεί να θεωρηθεί δόκιμος, τότε ταιριάζει σε αυτό το μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου. Το «Πανδαιμόνιο» και στοιχεία αστυνομικής ιστορίας διαθέτει, και σασπένς και έρωτα και… πτώμα στο Άγιο Όρος!
Συνέντευξη στην Ελπίδα Πασαμιχάλη
Τώρα αν ρωτάτε πώς συμβιβάζονται όλα αυτά και κυρίως ο έρωτας και το πτώμα με την αγιορείτικη ευλάβεια, θα σας πληροφορήσουμε ότι στο «Πανδαιμόνιο», το άβατο του Αγίου Όρους παραβιάζεται από μία γυναίκα της οποίας και το πτώμα θα βρεθεί. Με κεντρικό ήρωα τον μοναχό Νήφωνα από τη Μονή Σταυρονικήτα, που ερωτεύεται μία ψαροπούλα, ο Κώστας Ακρίβος συνθέτει μία ρομαντική και τραγική ιστορία, όπου το θρησκευτικό συναίσθημα συγκρούεται με το ερωτικό, δημιουργώντας όχι μόνο εξωτερικούς εχθρούς, αλλά και εσωτερικούς δαίμονες που καταδιώκουν τον παραβάτη. Μία υπόθεση πρωτότυπη και ακραία, η οποία φέρνει στο μυαλό έργα που προκάλεσαν ενδιαφέρον και συζητήσεις όπως «Το όνομα του Ρόδου» και «Η Πάπισσα Ιωάννα», αν και πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό.
Ο Κώστας Ακρίβος ξεδιπλώνει το θέμα με ακρίβεια, γλαφυρότητα, ευαισθησία και γρήγορους ρυθμούς, κατορθώνοντας να διατηρεί δύσκολες ισορροπίες. Αυτή την περίοδο το μυθιστόρημα μεταφράζεται στα γερμανικά και θα κυκλοφορήσει καταρχάς στην Ελβετία, ενώ ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει και εκδοτικοί οίκοι από τη Γαλλία, την Αγγλία και την Ολλανδία. Ο συγγραφέας μιλά για το θέμα του, για την έμπνευση αλλά και για τη σχέση του μοναχισμού με τη σύγχρονη ζωή.
Ποια ήταν τα στοιχεία που τροφοδότησαν την έμπνευση γι αυτό το μυθιστόρημα;
Από το 1985, όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά το Άγιο Όρος, κουβαλούσα μέσα μου την αλλόκοτη ιστορία ενός ανθρώπου που όχι μόνο δεν είχε πάει ποτέ με γυναίκα, αλλά που σε ολόκληρη τη ζωή του δεν είχε δει γυναίκα. Γεννημένος πριν από ενενήντα χρόνια στην Ικαρία, ο γέροντας Αντώνιος στη μονή Γρηγορίου είχε την ατυχία να μείνει ορφανός από κούνια. Ο πατέρας του ταξίδευε με τα Καλυμνιώτικα σφουγγαράδικα και άλλος συγγενής, εκτός από έναν θείο καλόγερο σε κάποιο μοναστήρι στον Άθω, δεν υπήρχε. Αυτός πήγε και πήρε το μωρό κι αυτός το μεγάλωσε, έχοντας κατά νου πως κάποια στιγμή το παιδί θα βγει «έξω στον κόσμο». Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ, καθώς ήταν στη μοίρα του μικρού να περάσει όλη του τη ζωή στο Όρος. Μοναδική γυναικεία μορφή που ήξερε ήταν η Παναγία και οι υπόλοιπες αγίες όπως τις έβλεπε και τις προσκυνούσε στις εκκλησίες του Όρους. Αυτή ήταν η μοναδική γνώση που είχε για το γυναικείο φύλο. Σ’ αυτή εδώ την ιστορία πρέπει ίσως να αναζητήσω την πρώτη σπίθα για το «Πανδαιμόνιο».
«Το Άγιο Όρος
είναι μια μικρή γωνιά του κόσμου
για να χουχουλιάσει κανείς την ύπαρξή του»
Τι σας γοήτευσε στο Άγιο Όρος; Γιατί είναι τόπος ξεχωριστός;
Η φυσική και η πνευματική ομορφιά του Αγίου Όρους, η ιδιαιτερότητα της κοινωνίας του, η αυταπάρνηση των μελών της τόσο στις σκήτες όσο και στις μονές και γενικά πόσο ξεχωριστός τόπος είναι μες στον χάρτη του σημερινού παγκοσμοποιημένου χωριού, τον κάνουν τόπο ξεχωριστό. Για πολύ κόσμο το Όρος αποτελεί το μέρος για να καταφύγει κανείς για να σωθεί ή από κάποια δυστυχία ή από την άνευ περιεχομένου ψευδο- ευδαιμονία της ζωής. Όπως πολλοί στις μέρες μας ζητούν να βρουν ένα νόημα ύπαρξης σε θεωρίες και σε πρακτικές, ακόμα και στις απαγορευμένες ουσίες, έτσι και το Όρος είναι μια μικρή γωνιά του κόσμου για να χουχουλιάσει κανείς την ύπαρξή του. Για πολλούς αποτελεί το έσχατο απάγκιο. Έτσι τον έχω βιώσει όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι μαζί του και έτσι δοκίμασα να τον καταγράψω και στο βιβλίο, χωρίς ωστόσο να απουσιάζει και η κριτική ματιά μου απέναντι σε καθετί που με ενοχλεί. Και δυστυχώς δεν είναι λίγα.
«Αγάπη είναι ο αγώνας να
μοιραστούμε τις μέρες και τις
νύχτες με κάποιον άλλο, είτε
σύντροφος λέγεται είτε Θεός»
Ποιοι είναι οι λόγοι που μπορούν να κάνουν έναν σύγχρονο άνθρωπο να στραφεί στο μοναστικό βίο κατά τη γνώμη σας;
Το βιβλίο δοκιμάζει να αφηγηθεί μια ιστορία μοναξιάς. Μπορεί να υπάρχει ένα ευδιάκριτο μυθιστορηματικό στόρι, δηλαδή ο ερωτικός δεσμός που συνάπτει ένας μοναχός με μια κοπέλα, καθώς και το «ανοσιούργημα» που θα γεννηθεί από τη σχέση τους μέσα στο Άγιο Όρος, αλλά κατά βάση εκείνο που θέλει να αναδείξει το βιβλίο είναι πόσο μοναχικά, πόσο μοναξιασμένα βιώνουμε αυτή τη ζωή. Όλοι μας. Γιατί στο κάτω – κάτω τι είναι η αγάπη; Ο αγώνας να μοιραστούμε τις μέρες και τις νύχτες με κάποιον άλλο, είτε σύντροφος λέγεται αυτός είτε θεός, και κατά δεύτερο λόγο η ήττα που συνήθως εισπράττουμε.
«Όταν συνευρίσκονται στον
ίδιο χώρο δαίμονες και κάποια
στιγμή και ο δαίμων της γραφής,
τότε προκαλείται σύγχυση»
Πού παραπέμπει ο τίτλος «Πανδαιμόνιο»; Σε καταιγισμό στην πλοκή, σε αναστάτωση των ανθρώπων ή σε αυτό που υπονοεί η λέξη ως συνάθροιση δαιμόνων και δαιμόνιων;
Όταν τυχαίνει να συνευρίσκονται στον ίδιο χώρο δαίμονες, άλλοι αγαθοί και άλλοι γεννήματα του Εωσφόρου, και μάλιστα κάποια στιγμή εμφιλοχωρεί κι ο δαίμων της γραφής, τότε είναι αναπόφευκτο να προκαλείται σύγχυση, αναστάτωση και γενικότερα μια κατάσταση που ανατρέπει όχι μόνο την καθημερινότητα των μοναχών, αλλά και τις βεβαιότητες του ίδιου του αφηγητή. Κάτι που άλλωστε φαίνεται στο επιλογικό κεφάλαιο του μυθιστορήματος, όπου ο αφηγητής βρίσκεται αντιμέτωπος με όλο αυτό το δαιμονικό κομφούζιο που ο ίδιος δημιούργησε.
Θα χαρακτηρίζατε το «Πανδαιμόνιο» ένα βλάσφημο μυθιστόρημα;
Με την έννοια ότι κάποιες πράξεις των πρωταγωνιστών ανατρέπουν άρδην την παράδοση και τους κανόνες που επικρατούν στο Άγιο Όρος, σίγουρα ναι. Αν όμως θελήσουμε να το δούμε σαν κείμενο τότε μονάχα ένα κριτήριο μπορεί να λειτουργήσει για να ελέγξουμε αν το βιβλίο βλασφημεί τα ιερά και τα όσια. Και το κριτήριο αυτό δεν είναι άλλο από τον τρόπο με τον οποίο η αφήγηση πραγματώνει τη δράση των προσώπων του βιβλίου: Είναι χυδαίος ή όχι; Αποσκοπεί στον αγοραίο σκανδαλισμό ή στη σωστή σκιαγράφηση των χαρακτήρων; Εντέλει, μετουσιώνεται η προσπάθεια του συγγραφέα σε κείμενο όπου καθρεφτίζεται η βαθύτερη αγωνία του;
Ημερομηνία άρθρου 22/2/2008
INFO
To μυθιστόρημα Πανδαιμόνιο του Κώστα Ακρίβου, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο
Σχετικά Θέματα
Kώστας Ακρίβος: «Ο Αλφόνς είναι ο πιο Έλληνας που έχω γνωρίσει»
