Στο μαρμαρωμένο καράβι της παράδοσης/
«Σκαρφαλωμένοι, σακατεμένοι απ’ τα τινάγματα οι ναύτες πάσχιζαν να μαζέψουν τα πανιά. Να συμμαζέψουν τ’ άρμενα. Μέσ’ το σκοτάδι, κορμί γυναίκας η καταιγίδα στο δοιάκι τους. Βούλιαζαν στις κατεβασιές και δέρνονταν στα ξύλα. Άφριζε κι έβριζε το χάος κάτω απ’ τη θωριά τους, την άναυδη κι αντρίκια. Ο ουρανός τους κομμάτιαζε τα σωθικά – η λάμια; Η παλάμη του Θεού; Το στοιχειό του διαβόλου; Δύναμη, όχι τρόμος, όχι οργή. Η γυναίκα της οργής, η παλάμη του Θεού γεμάτη. Φουσκωμένες, κάτασπρες, οργισμένες φλέβες, που απόλυε η θύελλα στο πουθενά μπροστά τους και τις κάρφωνε κατακόρυφες στο πέλαγος κόβοντας την ανάσα.» (Το Μαρμαρωμένο Καράβι, Της Κάλυμνος Κύματα και Παραμύθια).
Με γλώσσα ολοζώντανη, γλαφυρή, μια γλώσσα που φουντώνει τη φαντασία, μια γλώσσα που δεν μιλιέται πια και τείνει να εκλείψει αλλά έρχεται κατευθείαν από την αγκαλιά του Ομήρου, η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη , στενή συνεργάτιδα του Book Bar, συγκεντρώνει, επιμελείται, μεταμορφώνει και παρουσιάζει δεκαοχτώ ιστορίες από την ιδιαίτερη πατρίδα της την Κάλυμνο. Στις αράδες τους ο αναγνώστης συναντά λέξεις που τις έχει ξεχάσει, λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται πια και παραδόσεις που οδηγούν κατευθείαν στη βαθιά ψυχή του λαού μας. Έρωτες παθιασμένοι, μοιραίοι και αλλοτινοί, γυναικείες μορφές ταγμένες στη μοίρα της υπομονής και της σιωπής, εκκλησιές και εικόνες με θαυματουργή, σημαδιακή βαρύτητα και μια περιγραφική λυρική, σμιλεμένη γλώσσα, μπροστά στη δύναμη της οποίας η εικόνα ωχριά και θαμπώνει.
Γράφει η Ελπίδα Πασαμιχάλη
Τι είναι το «δοιάκι». Το δοιάκι είναι το τιμόνι, το πηδάλιο του καραβιού ή όπως λέγεται στη ναυτική ορολογία, η λαγουδέρα. Η αντίστοιχη αρχαιοελληνική λέξη ήταν «Οίαξ» και στην ελληνιστική «Οιάκιον». Και είναι κάποιες τέτοιες λέξεις που επιβιώνουν στις τοπικές διαλέκτους των περιοχών της χώρας μας. που επιβεβαιώνουν με τον πιο αυθεντικό και …αυθάδη τρόπο την ιστορία και την κληρονομιά μας. Όπως Το Μαρμαρωμένο Καράβι που φέρνει στο νου το Ομηρικό καράβι των Φαιάκων στην Οδύσσεια, το καράβι που πέτρωσε πάνω στην οργή του ο Ποσειδώνας, για να τιμωρήσει τον εκλεκτό του λαό, τους Φαίακες, επειδή βοήθησαν τον μεγάλο του εχθρό τον Οδυσσέα, εκείνον που τύφλωσε τον γιό του τον Πολύφημο και τον πήγαν στην Ιθάκη.
Η Κόρη των Βράχων, Η Παναγιά των Μυρτιών, Πόθια, Το Σπήλαιο των Εφτά Παρθένων, Δειλινό στο Καντούνι, Το Παλιό Κάστρο, Παναγιά η Χωστή, Παναγιά η Κυραψηλή, Το Μαρμαρωμένο Καράβι είναι κάποια από τα αφηγήματα που η συγγραφέας συγκέντρωσε και επιμελήθηκε μελετώντας στο Αναγνωστήριο της Καλύμνου, συλλογές από παραμύθια παραδόσεις και λαογραφικές μελέτες για την Κάλυμνο από παλαιότερους μελετητές και συγγραφείς, όπως σημειώνει η ίδια στο επίμετρο της έκδοσης. Μαζί με τα πεζογραφήματα παρουσιάζονται και επιλεγμένα ποιήματα. Κοινό σημείο τους η θάλασσα και η αλμύρα, που περιβάλλει αυτό το πετράδι στην άκρη του Αιγαίου, το φημισμένο νησί των σφουγγαράδων, σε τόσο κοντινή απόσταση την πατρίδα των μύθων, τη Μικρά Ασία.
Με την αξιόλογη αυτή συλλογή «προστίθεται άλλη μια ψηφίδα, μια πνευματική δουλειά, άλλη μια μαρτυρία, κοντά στις τόσες άλλες, που έχουν κεντρικό πρόσωπο, κύριο πρωταγωνιστή την Κάλυμνο της ιστορίας.» σημειώνει στον πρόλογο της έκδοσης ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης Γιαμαίος, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Αναγνωστηρίου Καλύμνου και συμπληρώνει με νόημα «Κάθε Καλυμνιά και κάθε Καλύμνιος είτε ιθαγενής είτε μετανάστης είτε χθεσινός είτε σημερινός αγάπησε και αγαπά την ιδιαίτερη πατρίδα του, κατά γενική ομολογία με έναν ιδιαίτερο και ξεχωριστό τρόπο. Άλλος πολύ, άλλος περισσότερο, άλλος παράφορα, άλλος …αρρωστημένα. Κανένας λίγο!»
Το βιβλίο Της Κάλυμνος Κύματα και Παραμύθια της Δάφνης Μαρίας Γκυ- Βουβάλη είναι μια μεστή, γλαφυρή και νοσταλγική περιήγηση σε τοπία και θρύλους ενός από τα τουλάχιστον 3.000 νησιά της Ελλάδας, της Καλύμνου. Είναι μια κατάθεση ψυχής και πάνω από όλα μια κατάθεση αγάπης.
INFO
Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια
Κοράλλι – Γκέλμπεσης Γιώργος, 2017
Σελ 80, Τιμή € 8,48
Κάλυμνος, Σύντομη Ιστορία
Η Κάλυμνος κατοικείται από τους χρόνους της νεολιθικής εποχής. Αρχαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες. Το αποδεικνύουν τα ερείπια με Καρικά χαρακτηριστικά στην αρχαία μητρόπολη του Κάστελλα, κοντά στα σημερινά Στημένια. Αργότερα το κατοίκησαν οι Φοίνικες, πράγμα που μαρτυρούν τα ερείπια που υπάρχουν στον Εμπορειό. Στην περίοδο 1150 π.Χ. – 800 π.Χ., η Κάλυμνος εποικίστηκε από τους Δωριείς. Σημαντική απόδειξη είναι η σημερινή ονομασία ΔΑΜΟΣ και τα αξιόλογα ερείπια του Ιερού από το ναό του θεού Απόλλωνα. Επιγραφές που σώζονται σήμερα μαρτυρούν ότι οι Δωριείς κυριάρχησαν στο νησί με αρχηγό το Θεσσαλό, γιο του Ηρακλή και της Χαλκιόπης.
Ο Όμηρος την ονομάζει Καλύδνες – Καλύδναι (και Καλυδνεύς ονομαζόταν ο θεός Απόλλωνας στο νησί) και αναφέρει ότι συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο στέλνοντας μαζί με άλλα νησιά 30 πλοία με αρχηγούς τον Φείδιππο και τον Άντιφο. Μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Διόδωρο), τέσσερα από τα πλοία του Αγαμέμνονα στο γυρισμό τους ναυάγησαν έξω από το νησί. Τα πληρώματά τους (Αργείοι και Επιδαύριοι) εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στο νησί και έχτισαν ένα οικισμό πάνω στο οροπέδιο του νησιού (κοιλάδα των Αμφιπετρών), που, σε ανάμνηση της μακρινής τους πατρίδας, ονομάστηκε Άργος. Για πολύ καιρό υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού.
Στο τέλος της Αρχαϊκής εποχής και στις αρχές των Κλασικών χρόνων η Κάλυμνος είναι μια πολιτεία αυτόνομη. Το πολίτευμά της είναι δημοκρατικό, αφού οι αποφάσεις παίρνονται από την Εκκλησία του λαού -που λέγεται αλλιώς Δάμος- και από τη Βουλή. Όμως η αυτονομία της δεν κράτησε πολύ, γιατί την κατέλαβαν οι Πέρσες, τότε που κυρίευσαν τις Ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Απελευθερώνεται το 477 π.Χ., γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, μαζί με τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω και τη Ρόδο και πληρώνει φόρο στο ταμείο της συμμαχίας που βρίσκεται στη Δήλο.
Στον Πελοποννησιακό πόλεμο δε φαίνεται να παίρνει μέρος, αφού ο Θουκυδίδης δεν την αναφέρει καθόλου ανάμεσα σε άλλα νησιά. Το 357 π.Χ. η Κάλυμνος παύει να είναι ελεύθερη. Υποτάσσεται στην εξουσία του βασιλιά της Αλικαρνασσού Μαύσωλου. Μετά από 15 χρόνια περίπου, η Κάλυμνος επαναστατεί, αποκτά την ελευθερία της και ξαναγίνεται σύμμαχος των Αθηναίων. Κατά την κλασική εποχή παρουσίασε αξιόλογη πολιτιστική ακμή. Κατάλοιπο της εποχής εκείνης είναι τα σωζόμενα μέχρι σήμερα ερείπια του ναού του Καλυνδέου Απόλλωνα.
