«Να καλλιεργούμε στη νέα γενιά την αγάπη για την Πατρίδα»
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η Μικρά Ασία της Μνήμης και της θύμησης ή η Μικρά Ασία της λησμονιάς;
Ένα χρόνο μετά την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 και τους εορτασμούς για την κατάκτηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας (1821 -2021), έρχεται μια άλλη επέτειος εκείνη των 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή, (1922 – 2022) για να υπογραμμίσει με τον πιο σιωπηλά εκκωφαντικό τρόπο την τεράστια εθνική, υπαρξιακή αλλά και ηθική σημασία που είχε εκείνη η αδιανόητη τραγωδία για το μέλλον του ελληνισμού. Δηλαδή γι αυτό που είμαστε σήμερα.
Συνέντευξη στην Ελπίδα Πασαμιχάλη
Με πλήρη επίγνωση της ιστορικής ευθύνης στην εξιστόρηση του τεράστιου εκείνου εθνικού δράματος, η συγγραφέας και εκπαιδευτικός Βασιλική Πιτούλη με το νέο της μυθιστόρημα που έχει τον διακριτικό αλλά ευδιάκριτο τίτλο Η Σμύρνη δακρύζει …Η Αρμενία θυμάται σκύβει με σεβασμό στο επώδυνη και τραγική εκείνη εποχή και παρουσιάζει ένα έργο που κατ΄ αρχήν αιφνιδιάζει και στη συνέχεια συγκλονίζει τον σημερινό αναγνώστη.
Διότι η συγγραφέας επιλέγει την οδό της Μνήμης και όχι της λησμονιάς.
Με ευφυή και συνταρακτικό τρόπο συνδέει τον βίαιο ξεριζωμό των Αρμενίων από την πατρίδα τους, με εκατομμύρια θύματα, αυτό που σήμερα έχει και παγκοσμίως αναγνωρισθεί ως Γενοκτονία των Αρμενίων, με τον ξεριζωμό εκατομμυρίων Μικρασιατών από τις πατρογονικές τους εστίες, με ανυπολόγιστο μέχρι σήμερα αριθμό θυμάτων.
Το πεπρωμένο της προσφυγιάς στο οποίο οδηγούνται δυο διαφορετικές οικογένειες είναι το όχημα που μας οδηγεί στο πονεμένο παρελθόν.
Η μια είναι αρμένικη οικογένεια, που από το μακρινό Ντιγιάρμπακιρ και ξεκληρισμένη από τους σφαγιασμούς, βρίσκει καταφύγιο στη Θεσσαλονίκη. Μια μάνα, μια ανιψιά κι ένα αγοράκι, ο γιος, μεταμφιεσμένο σε κοριτσάκι για να μην το αναγνωρίσουν και το αφανίσουν οι Τούρκοι ζαπιέδες.
Η άλλη είναι μικρασιατική που από την προκυμαία της φλεγόμενης αιολικής Σμύρνης, ένα και μόνο μέλος της, μια 15χρονη παιδούλα διασώζεται και αποβιβάζεται στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης λίγα χρόνια μετά.
Μέσα από αυτές τις παράλληλες αιματοβαμμένες διαδρομές, που η συγγραφέας περιγράφει με συγκλονιστικό ρεαλισμό, αφηγηματική ικανότητα αλλά και θάρρος, ο σημερινός αναγνώστης δοκιμάζει τις αντοχές του.
Την ίδια στιγμή μέσα από μια εύστοχη και ταυτόχρονα στοχευμένη ιστορική τεκμηρίωση για τη διεθνή συγκυρία της εποχής και τις αλλαγές τόσο στο ελληνικό όσο και στο οθωμανικό πολιτικό σκηνικό, παίρνει πληροφορίες για τους βαθύτερους λόγους που οδήγησαν σε αυτή τη συμφορά. Και συνειδητοποιεί ότι το 2022 θα έπρεπε να είναι έτος μνήμης, στοχασμού και περισυλλογής για μια ανυπολόγιστη εθνική ήττα.
Η Βασιλική Πιτούλη, εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και συγγραφέας με πλούσιο λογοτεχνικό έργο στο ενεργητικό της, παραδίδει με το βιβλίο της αυτό μαθήματα ιστορικής μνήμης, ευαισθησίας και ανθρωπιάς. Συνταράζει, διαφωτίζει και αφυπνίζει από τον ιστορικό λήθαργο τον σημερινό αναγνώστη.
- Το μυθιστόρημα σας «Η Σμύρνη δακρύζει… Η Αρμενία θυμάται…» κυκλοφορεί το 2022, επέτειο ορόσημο για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ποια εσωτερική ανάγκη σας οδήγησε στη συγγραφή του; Θα θέλατε να μας μιλήσετε γι αυτό;
Γενικά στη συγγραφή των βιβλίων μου με οδηγεί μια ανίκητη εσωτερική ανάγκη, μάλλον υπαρξιακή θα έλεγα. Ειδικά για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, με οδήγησε η συνειδητοποίηση ότι η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια εθνική τραγωδία, ένα έγκλημα εις βάρος ενός ολόκληρου λαού. Τέτοια εγκλήματα ούτε παραγράφονται, ούτε επιτρέπεται να ξεχνιούνται, αντίθετα, επιβάλλεται να επανέρχονται διαρκώς στο προσκήνιο, διότι η ιστορική γνώση, εκτός από το γεγονός ότι μας προσδίδει την ταυτότητά μας, είναι ο μόνος τρόπος για να φυλαχτούμε στο μέλλον από παρόμοια, ολέθρια λάθη.
- Πόσος καιρός χρειάστηκε για να ολοκληρώσετε την ιστορική έρευνα; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;
Φυσικά και αντιμετώπισα δυσκολίες, ήταν όμως τόσο μεγάλος ο πόθος μου να γράψω το βιβλίο αυτό, που τις έχω κιόλας ξεχάσει. Θα έλεγα ότι για τη συγγραφή αυτή καθ’ εαυτή απαιτήθηκε ένας ολόκληρος χρόνος, αλλά για τη συλλογή πληροφοριών και την έρευνα, πολύ περισσότερο. Είναι τόσο μεγάλο το πάθος μου για την Ιστορία, που ειλικρινά δε μπορώ να προσδιορίσω με ακρίβεια το χρόνο που μου χρειάστηκε για να συλλέξω όλο το ιστορικό υλικό. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, διαβάζω ιστορία και λογοτεχνία, οπότε καταλαβαίνετε…
- Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε την παράλληλη πορεία προς τον εκπατρισμό και την προσφυγιά δύο οικογενειών. Μιας Μικρασιατικής και μιας Αρμένικης. Γιατί θελήσατε να συνδέσετε τη μοίρα αυτών των δυο λαών; Υπάρχουν κοινά σημεία;
Ναι, υπάρχουν. Οι Έλληνες Ρωμιοί της Μικράς Ασίας ήταν χριστιανικοί πληθυσμοί που διώχθηκαν βασικά για το θρήσκευμά τους, άσχετα από το αν κατοικούσαν στις χώρες αυτές χιλιάδες χρόνια, απόγονοι των αρχαίων Ιώνων και άλλων ελληνικών φύλων. Οι Αρμένιοι πάλι, είναι κι εκείνοι ένας αρχαίος, κατατρεγμένος λαός, χριστιανοί επίσης, που διώχθηκαν και εξοντώθηκαν από τον τουρκικό εθνικισμό. Ήταν μειονοτικοί πληθυσμοί στην τεράστια Οθωμανική Αυτοκρατορία, που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε αδίστακτα ο διωγμός και η εξόντωσή τους.
- Στην εξέλιξη της πλοκής ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με αδιανόητες αγριότητες που διέπραξαν οι Τούρκοι εις βάρος αυτών των δυο λαών. Βασιστήκατε σε προσωπικές μαρτυρίες;
Προσωπικές με την αυστηρή έννοια του όρου, όχι. Έχω βέβαια μια μακρινή μικρασιάτικη καταγωγή από την πλευρά της μητέρας μου, αλλά οι δικοί της ευτυχώς δεν έζησαν από πρώτο χέρι τα τραυματικά γεγονότα. Με έχουν όμως σημαδέψει όλα τα σχετικά βιβλία που έχω διαβάσει, από κλασικούς, Διδώ Σωτηρίου και Ηλία Βενέζη, μέχρι πολλούς άλλους. Έχω διαβάσει αμέτρητες καταγεγραμμένες προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν αυτά τα εφιαλτικά γεγονότα, οπότε δεν ήθελα και τίποτε περισσότερο για να δημιουργήσω τα «δικά μου» επεισόδια.
- Ποια από τα σημεία του βιβλίου θεωρείτε προσωπικά ότι είναι τα πιο συγκλονιστικά;
Η σφαγή που έζησε η αρμένικη οικογένεια στα περίχωρα του Ντιγιάρμπακιρ το 1915, ο εκτοπισμός και η εκδίκηση που πήρε η ωραία Βερόν. Η στιγμή που χωρίζουν οι δυο αδερφούλες, η Μελιτίνη και η Ανθή Βαμβακάρη, στην προκυμαία της Σμύρνης. Η στιγμή που βιώνει μια πρωταγωνίστρια της ιστορίας στο αστυνομικό τμήμα του Πειραιά, πολλά χρόνια αργότερα.
- Η εξόντωση των Αρμενίων πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έχει αναγνωρισθεί ως Γενοκτονία από πολύ μεγάλο αριθμό σύγχρονων κρατών, πρόσφατα και τις ΗΠΑ. Θεωρείτε ότι ανάλογος χαρακτηρισμός θα μπορούσε να υπάρξει και για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας;
Ναι, σαφώς θα μπορούσε να υπάρξει παρόμοιος χαρακτηρισμός. Αλλά αυτό προϋποθέτει απόλυτη ελληνική ομοψυχία, πράγμα που δυστυχώς γνωρίζουμε ότι είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί. Εκτός από την ομοψυχία, θα πρέπει να υπάρχει ακλόνητη πίστη, ισχυροποίηση της χώρας μας, απουσία ενδοτισμού ή έστω, σημαντική υποχώρησή του. Και πολλή, πάρα πολλή δουλειά, βέβαια, διπλωματική και ευρύτερη.
- Έχοντας μελετήσει σε βάθος την ιστορία εκείνης της περιόδου, τόσο σε διεθνές επίπεδο, όσο και στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, εκτιμάτε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά;
Αυτό είναι βέβαιον. Ένας κύριος λόγος για την Καταστροφή υπήρξε ο εθνικός διχασμός, αυτό πλέον δεν το αμφισβητεί κανένας. Είναι αυτό που λέει ο ποιητής «σαν μισούνται ανάμεσά τους, δεν τους πρέπει λευτεριά». Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, πράγμα που το παραγνώριζαν οι βενιζελικοί, διέθετε ερείσματα και σημαντική δημοφιλία ως «ελευθερωτής». Είχε μπει έφιππος επικεφαλής του ελληνικού στρατεύματος απελευθερώνοντας τα Ιωάννινα και τη Θεσσαλονίκη, και αυτό δεν ήταν δυνατό να μην καταγραφεί θετικά στο ελληνικό συλλογικό ασυνείδητο. Το ότι ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές επίσης ήταν ολέθριο, τη στιγμή που τις έχασε. Εμπειροπόλεμοι βενιζελικοί αξιωματικοί απομακρύνθηκαν και ο στρατός αφέθηκε στα χέρια άσχετων, όπως αποδείχτηκε. Έμεινε ξεκομμένος στα βάθη της Ανατολίας, χωρίς επαρκή εφοδιασμό, 
πράγμα τραγικό. Οι Σύμμαχοι εννοείται ότι πρόδωσαν την Ελλάδα, οι Γάλλοι κυρίως, συνάπτοντας κρυφή συμφωνία με τον Κεμάλ, αλλά και οι Ρώσοι. Ακόμη και οι Ιταλοί εναντιώθηκαν. Η συνθήκη για τη χώρα μας εκείνο το κρίσιμο διάστημα δε θα μπορούσε να είναι πιο δυσμενής, και αυτό το πληρώσαμε με τρόπο τραγικό. Δεν πρέπει όμως να αγνοούμε το χειρότερο γεγονός, ότι η κυβέρνηση με τον βασιλιά επικεφαλής, εκείνο το κρίσιμο καλοκαίρι του 1822, εξέδωσε διαταγή απαγόρευσης εξόδου από την Μικρά Ασία των ελληνικών πληθυσμών, παραδίδοντάς τους με τον τρόπο αυτό στους Κεμαλικούς.
- Με την ιδιότητα τόσο της συγγραφέως όσο και της εκπαιδευτικού, τι νομίζετε ότι σημαίνουν οι λέξεις «Μικρά Ασία» και «Μικρασιατική Καταστροφή» για τους σημερινούς Έλληνες και τα Ελληνόπουλα;
Θέλω να πιστεύω ότι σημαίνουν κάτι ιερό, κάτι που επιβάλλεται να σκύψουμε πάνω σ’ αυτό και να το μελετήσουμε διεξοδικά. Η άγνοια για τον άνθρωπο είναι ο χειρότερος εχθρός, μαζί με τη φτώχια. Η γνώση είναι ο πλούτος. Η Μικρά Ασία είναι ο χώρος όπου άνθησε ο πανάρχαιος ελληνικός πολιτισμός και οι σημερινοί Έλληνες πρέπει να το βλέπουν έτσι. Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι μια μεγάλη εθνική πανωλεθρία από την οποία επιβάλλεται να αντλήσουμε διδάγματα ώστε να μην ξανασυμβεί τέτοιο κακό στο μέλλον.
- Ποιο μήνυμα θα θέλατε να δώσετε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν το βιβλίο σας;
Πέρα από την ιστορική γνώση που σίγουρα θα αποκτήσουν, το μήνυμα νομίζω ότι πρέπει να είναι η ανθρωπιά και η αδιαπραγμάτευτη αγάπη για την ελευθερία. Η αγάπη για την πατρίδα επίσης, που είναι κάτι σχεδόν αυτονόητο για τον μέσο άνθρωπο, και που πρέπει διαρκώς να την καλλιεργούμε και να την τονώνουμε στη νέα γενιά που αποτελεί το μέλλον αυτού του τόπου.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Εάλω η Σμύρνη (σελ. 234)
Στις 31 Αυγούστου άρχισε η πυρπόληση της Σμύρνης. Η φωτιά ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία και επεκτάθηκε στην ελληνική· η τουρκική συνοικία έμεινε ανέπαφη. Οι φλόγες, σαν εφιαλτικές πύρινες γλώσσες, υψώθηκαν στα ουράνια, προσπαθώντας να στείλουν στην οικουμένη το μήνυμα: η Σμύρνη, η μάγισσα της Ιωνίας, η δοξασμένη νύμφη της Μικράς Ασίας, καίγεται ζωντανή. Κάηκαν οι Μεγάλες Ταβέρνες, οι συνοικίες του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Φωτεινής, κάηκαν τα Γυαλάδικα, ο Φραγκομαχαλάς, κάηκαν τα Μορτάκια. Το λιμάνι γέμισε πτώματα, άνθρωποι τρελαμένοι από φόβο που έπεφταν στο νερό για να σωθούν κι εκεί πνίγονταν ή τους χτυπούσαν οι προπέλες των πλοίων. Αυτά γίνονταν όσο οι Τσέτες του Μπεχλιβάν και οι Νεόρτουρκοι του Κεμάλ «εξάγνιζαν» την πόλη, την άπιστη «Γκιαούρ Ιζμίρ» πρώτα με το σπαθί και ύστερα με τη φωτιά που, αχόρταγη, καταβρόχθισε τα πάντα. Ο ελληνισμός που έζησε κι άνθισε στα μέρη αυτά πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια ξεριζώθηκε συθέμελα· μαζί με τον ελληνισμό ξεριζώθηκε και η γλώσσα του Ομήρου, και η κραυγή αυτή του ξεριζωμού ακούστηκε ως τα πέρατα του κόσμου.
Σμύρνη, Δεκαπενταύγουστος του 1922 (Σελ. 204 – 205)
«Ο καθηγητής τους εξήγησε ότι πέρασε να τον δει ένας συνάδελφός του από την Ευαγγελική Σχολή, και του τα είπε όλα αναλυτικά. Οι πηγές του ήταν απολύτως αξιόπιστες και η πληροφορία έλεγε τα εξής: στην Αθήνα από τον Ιούλιο είχε ψηφιστεί νόμος που απαγόρευε να αποβιβαστούν στην Ελλάδα «πρόσωπα αφικνούμενα ομαδόν εξ αλλοδαπής εφ’ όσον αυτά δεν είναι εφοδιασμένα με τακτικά διαβατήρια νομίμως θεωρημένα». Στη συνέχεια ο νόμος περιέγραφε τις βαριές τιμωρίες που θα υποστούν οι παραβάτες και υπογράφτηκε από τον ίδιο τον βασιλιά Κωνσταντίνο, τον Δ. Κ. Ρούφο, υπουργό εθνικής οικονομίας, και τον Δ. Γούναρη, τον υπουργό δικαιοσύνης. Αφού τα είπε όλα αυτά μονορούφι, με το ύφος που είχε όταν απάγγειλε Όμηρο, Ιλιάδα και Οδύσσεια στους μαθητές του, ο καθηγητής σιώπησε για λίγο. Κάρφωσε τη ματιά του για ένα πελώριο λεπτό στο κενό και συνέχισε:
«Και τα χειρότερα δεν σας τα είπα ακόμη. Υπάρχουν σαφείς πληροφορίες ότι άρχισε η τουρκική αντεπίθεση που είναι ασυγκράτητη, και το ελληνικό μέτωπο δυστυχώς καταρρέει. Η καταστροφή είναι προ των πυλών….» Η φωνή του έσπασε και αναλύθηκε σε έναν ανεπαίσθητο λυγμό. Πήρε μια βαθιά ανάσα και συνέχισε: «Ξέρετε τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι ο Κεμάλ και οι Τσέτες θα μπούνε στη Σμύρνη και δεν θα υπάρχει ελληνικός στρατός να μας υπερασπιστεί…. Αυτοί εκεί οι προδότες στην Αθήνα τα ξέρουν όλα αυτά και μας έχουν για ξέκαμα…..»
Σχετικά Θέματα
Σμύρνη : Η Καταστροφή μιας Κοσμοπολίτικης Πόλης (1900 – 1922)
Μικρασιατική εκστρατεία- Κώστας Μισαηλίδης
INFO
Η Σμύρνη δακρύζει…. Η Αρμενία θυμάται….
Εκδόσεις 24 γράμματα
2022
Σελ. 342, Τιμή € 18,00
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
Στην Σμύρνη του 1922, δυο μικρές αδερφές, η Μελιτίνη και η Ανθή, ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους. Η μια καταφεύγει σε ένα ιαπωνικό εμπορικό πλοίο που πέταξε στα βρόμικα νερά του λιμανιού της Σμύρνης το πολύτιμο εμπόρευμά του, μετάξια και δαντέλες, για να διασώσει Χριστιανούς που κινδύνευαν, Έλληνες και Αρμένιους. Η άλλη, ακολουθεί τη μοίρα των παιδιών του Ορφανοτροφείου Σμύρνης και καταλήγσει στο πορνείο των Βούρλων της Δραπετσώνας. Προηγουμένως, το 1915, αμέτρητοι Αρμένιοι είχαν σφαγιαστεί και εκτοπιστεί σε πορείες θανάτου.
Εκατό χρόνια αργότερα, οι απόγονοί τους αναζητούν τα ίχνη της μεγαλύτερης γενοκτονίας του εικοστού αιώνα. Ιστορικά πρόσωπα της εποχής, ο στρατηγός Πλαστήρας, ο αρμοστής Στεργιάδης, ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, συνδιαλέγονται με τους ήρωες της μυθοπλασίας που ζουν την τραγωδία του τέλους της ελληνικής Σμύρνης. Μια φωτογραφία όμως, που βρέθηκε πολλά χρόνια μετά, αποδεικνύει ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι…
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΗΡΩΣΗΣ
Τα Ονόματα των Τυχερών
Γιώτα Κουτσογεωργοπούλου, Καλαμάτα
Γιώργος Μακρίδης, Θεσσαλονίκη
Σούλα Πασχαλίδου, Βόλος
ΠΩΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η Σμύρνη δακρύζει…. Η Αρμενία θυμάται, Βασιλική Πιτούλη, Εκδόσεις 24 γράμματα
ΕΔΩ Συμπληρώστε τη Φόρμα Συμμετοχής
Διαβάστε τους όρους συμμετοχής
- Συμπληρώστε τη Φόρμα Συμμετοχής
- Γράψτε το Ονοματεπώνυμο, την Ταχυδρομική σας διεύθυνση και ένα Κινητό τηλέφωνο επικοινωνίας.
- Τρεις τυχεροί θα πάρουν από ένα αντίτυπο του βιβλίου από τον Εκδοτικό Οίκο 24 γράμματα, τηλ 2106127074, με ΔΩΡΕΑΝ τα έξοδα αποστολής σε όλη την επικράτεια.
- Δεν μπορεί να γίνει αποστολή στο εξωτερικό.
- Παρακαλούμε να συμπληρώνετε τα στοιχεία σας (όνομα,διεύθυνση) με ελληνικούς χαρακτήρες για να αποφεύγονται τα λάθη.
- Μετά τη λήξη του διαγωνισμού τα ονόματα των νικητών θα αναρτηθούν στο Book Bar.
Καλή Τύχη!!!
